Gevşek ve Merkezi Zayıflamış Sersemlik
Uyuyan Kıbrıs sorunu uyandı. Hatta aniden, zınk diye ve ters taraftan bir uyanış oldu. Bu uyanışın en fazla uyandırdığı hisler sersemlik ve tereddüt şeklindeydi. Sonuçta Kıbrıs sorununda aniden gelinen bu son aşamaya ilişkin kapalı kapılar ardında harekete geçildiğini, durumun gizli görüşmeler ve masada olmayan (en azından kamuoyunca bilinen masada olmayan) görüş teatileri ile oluştuğunu anladık.
Pazartesi günü derin uykudan uyandık. Ulusal Konsey toplantısının yapıldığı gün Nikos Anastasiadis’in siyasi liderleri Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile yaptığı doğrudan görüşme ile ilgili bilgilendirdiği yönünde bilgi sızmıştı (Kıbrıs Rum tarafındaki bilgilendirme genelde sızdırma gibi yöntemlerle yapılır). Anastasiadis ve Çavuşoğlu New York’ta görüşmüşlerdi.
Sayın Anastasiadis’in siyasi liderlere söylediği ve daha sonra geriye kalan biz sıradan halkın öğrendiği üzere, Çavuşoğlu ile yaptığı görüşmenin ardından görüşmelerin bugüne kadar sürdürdüğümüz şekliyle devam etmesi hallinde hiçbir yere varamayacağını anlamış. Durum böyle bir şeyken, masaya iki kesimli iki toplumlu federasyon çerçevesinde gevşek federasyon fikrini attı. Merkezi daha zayıf olan, merkezi hükümette daha az yetki bulunan gevşek bir federasyon… Bu noktada, merkezi hükümetin esas yetkileri, yani federasyonun tek egemenliğinin, tek yurttaşlığının ve tek uluslararası kimlik ve temsiliyetinin olması hususları aynen geçerli kalıyor. Yani merkezi hükümetin yetkileri daha zayıf olsa da esas ilkeler yerinde duruyor.
Ne yeni bir öneri, ne büyük bir keşif ne de çığır açan bir görüş söz konusudur. Ayrıca bu görüş Nikos Anastasiadis ve DİSİ’nin ilk kez savunduğu bir görüş de değildir. Hatta eski Cumhurbaşkanı Glafkos Kliridis de böyle bir öneri sunmuştu.
Alenen ortaya konmamış olsa da bu önerinin ardındaki felsefenin, olası sürtüşme hususlarını sınırlandırma ve Kıbrıslı Rumların federal devletin işlevselliğine ilişkin kaygılarını ortadan kaldırmanın yanı sıra Kıbrıslı Türklerin federal devlete etkin katılımları ile ilgili endişelerini giderme gayesi taşıdığı kanısındayım.
Pekâlâ. Ben de halen bunun iyi veya kötü olup olmadığını anlamayı bekleyen sersemlemiş vatandaşlar arasındayım. Ben ve benim gibiler halen bu önerilerdeki niyetlerin gerçek olup olmadığını anlamayı bekliyorlar. Zira gerçek de olabilir, biraz daha zaman tüketmeye yönelik de olabilir. Ne olumsuz, ne de olumlu değerlendirme yapacağım. Bekleyip her iki tarafta da tam olarak neyi kastettiğimizi gözlemleyeceğim. Mustafa Akıncı ve Tufan Erhürman’ın beyanatları da göz önünde bulundurulduğunda, bu açıklamalar ışığında bu konuyu tartışmayı ihtimal dışı bırakmıyorlar.
Sürecin özüne ilişkin konunun ötesinde, gayrı resmi de olsa Nikos Anastasiadis’in ilk kez Türkiye ile doğrudan görüşmeyi başarması onun açısından bir kazanımdır. Ama Kıbrıslı Türk liderin haberi var mıydı? Birleşmiş Milletler? Lute? Her şekilde görüşmecinin siyasi olarak değişimini sağlamayan bir görüşme yapıldığı kanısındayım.
Öte yandan, her iki taraf tarafından da kırmızı çizgi olarak ortaya konulan hususlar aynı şekilde dokunulmamış olarak duruyorlar. Kırmızı çizgiler geçerli midir? Güvenlik, garantiler, dönüşümlü başkanlık, mülkiyet, toprak? Bunlar gevşek federasyonla çözülür mü? Acaba bu hususlar görüşüldü mü? Bize bunlarla ilgili kimse bir şey söylemiş değil.
Bu şekilde, sersemlemiş bir halde sahneyi biraz aydınlatacak bir sonraki sızıntıyı bekliyoruz!
_____________
YENİDÜZEN için yazılmış Yunanca özgün metinden çeviri: Çağdaş Polili
_____________
Χαλαρά και αποκεντρωμένα μουδιασμένοι
Το αποκοιμισμένο Κυπριακό ξύπνησε. Και ξύπνησε κάπως άτσαλα, απότομα, ίσως και ανάποδα προκαλώντας κυρίως μούδιασμα και απορίες. Καταλάβαμε ότι το πράγμα κινείται τελικά ξαφνικά πίσω από κλειστές πόρτες, μυστικές συναντήσεις και συζητήσεις οι οποίες δεν ήταν στο τραπέζι (τουλάχιστον στη δημόσια σφαίρα) όλο αυτό το πολύ μεγάλο διάστημα που συζητάμε σε αυτή τη τελευταία φάση του Κυπριακού.
Ημέρα Δευτέρα βγήκαμε από τον βαθύ ύπνο. Ήταν μέρα συνεδρίας Εθνικού Συμβουλίου, από το οποίο διέρρευσε (κάπως έτσι κινείται η ενημέρωση στην Ε/κ πλευρά), ότι ο Νίκος Αναστασιάδης ενημέρωσε τους πολιτικούς αρχηγούς για συνάντηση που είχε κατευθείαν με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου. Τον είδε στη Νέα Υόρκη.
Ο κ. Αναστασιάδης, είπε στους πολιτικούς αρχηγούς και στη συνέχεια μάθαμε και οι υπόλοιποι πληβείοι (λαϊκοί) ότι κατάλαβε από τη συνάντηση με τον κ. Τσαβούσογλου πως δεν θα βγει πουθενά η συνέχιση της συζήτησης όπως την κάναμε μέχρι τώρα. Κάπως έτσι, έριξε στο τραπέζι την ιδέα της χαλαρής ομοσπονδίας στο πλαίσιο της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Πιο αποκεντρωμένης, με λιγότερες εξουσίες στην κεντρική κυβέρνηση, που να διασφαλίζει τις βασικές αρχές, δηλαδή ότι η ομοσπονδία θα έχει μια κυριαρχία, μία ιθαγένεια και μια διεθνή προσωπικότητα και εκπροσώπηση.
Δεν πρόκειται ούτε για νεοφανή πρόταση, ούτε για μεγάλη ανακάλυψη, ούτε και για ρηξικέλευθη θέση. Και δεν είναι η πρώτη φορά που υποστηρίζει αυτή τη θέση ο Νίκος Αναστασιάδης και ο ΔΗΣΥ. Την είχε μάλιστα προτείνει και ο πρώην πρόεδρος Γλαύκος Κληρίδης.
Χωρίς να έχει αναφερθεί δημοσίως, εικάζω ότι η φιλοσοφία πίσω από την πρόταση αυτή έγκειται στο να περιοριστούν τα πιθανά σημεία τριβής και να απαντηθούν τόσο οι ανησυχίες των Ε/κ περί λειτουργικότητας του ομόσπονδου κράτους, όσο και των Τ/κ για αποτελεσματική συμμετοχή σε αυτό.
Μάλιστα. Συγκαταλέγομαι κι εγώ ανάμεσα στους μουδιασμένους πολίτες οι οποίοι περιμένουν ακόμα να αντιληφθούν αν αυτό είναι καλό ή κακό. Που περιμένουν να καταλάβουν ακόμα και αν οι προθέσεις είναι πραγματικές ή αν στοχεύουν να ροκανίσουν λίγο ακόμα το χρόνο. Δεν θα κρίνω ούτε αρνητικά, ούτε θετικά. Θα περιμένω να δω τι ακριβώς εννοούμε και από τη μια πλευρά και από την άλλη, δεδομένων των τοποθετήσεων του Μουσταφά Ακιντζί και του Τουφάν Ερχιουρμάν, με βάση τις οποίες, δεν αποκλείουν τη συζήτηση.
Πέραν της ουσίας και επί του διαδικαστικού, σίγουρα αποτελεί λάφυρο για τον Νίκο Αναστασιάδη το γεγονός ότι για πρώτη φορά καταφέρνει να συζητά κατ’ ευθείαν με την Τουρκία, έστω άτυπα. Όμως, ο Τουρκοκύπριος ηγέτης ήταν ενήμερος; Τα Ηνωμένα Έθνη; Η Λουτ; Σε κάθε περίπτωση, εικάζω πως επρόκειτο για μια συνάντηση η οποία έτυχε να επιτευχθεί και όχι πολιτική αλλαγής του συνομιλητή.
Μένουν πάντως απροσδιόριστα και όλα αυτά τα οποία προτάσσονταν ως κόκκινες γραμμές και από τις δύο πλευρές. Ισχύουν οι κόκκινες γραμμές; Ασφάλεια, εγγυήσεις, εκ περιτροπής προεδρία, περιουσιακό, εδαφικό; Αυτά επιλύονται με τη χαλαρή ομοσπονδία; Μήπως συζητήθηκαν κι αυτά; Δεν μας είπε κανείς.
Κάπως έτσι λοιπόν μουδιασμένα, αναμένουμε την επόμενη διαρροή να φωτίσει λίγο το σκηνικό!