Çarşıdaki iş azlığından yakınan Girne esnafı, Türk Lirası’nın olağanüstü değer kaybına isyan etti, Euro’ya geçişin kendilerini rahatlatacağı konusunda hemfikir oldu: “Tüm giderlerimiz döviz, Euro'ya geçmek faydalı olur.”
Derya ULUBATLI
Giyimden restorana, marketten kuyumcuya pek çok farklı sektörden esnaf Türk Lirası’yla birlikte eridiklerini söyledi, Euro para birimine geçişin en doğru seçenek olacağını belirtti.
“Dükkanlar boş, iş yok, insanlar para harcamaktan korkuyor” diyen esnaf, pahalılığın artmasıyla alım gücünün iyice düştüğünü ifade etti.
Girne esnafı, Euro’ya geçişin kendilerini rahatlatacağı konusunda hemfikir oldu.
Pandemi yüzünden uzun süre kapalı kalan esnaf, açılmanın ardından alışverişe yönelen yerli halk ve yeniden adaya gelmeye başlayan turistlerle rahat bir nefes almaya hazırlanırken, bu kez de döviz engeline takıldı.
Turizm sektörünün merkezi kabul edilen Girne’deki çarşı esnafı YENİDÜZEN’e konuştu, döviz harcayarak Türk Lirası kazanmanın zorluğundan bahsetti. Dövizin yükselişiyle sürekli ürünlere zam yapmak zorunda kaldıklarını belirten çarşı esnafı, müşterilerin bu durumdan şikayetçi olduğunu ve mevcut şartlarda kimsenin alışverişe gelmediğini anlattı. Neredeyse tüm giderlerinin döviz üzerinden olduğunu ve bu dönemde TL üzerinden satış yaparak kâra geçmenin imkansız hale geldiğini savunan farklı sektörlerden kişiler, Euro’ya geçişin ekonominin düzelmesi adına olumlu bir adım olabileceğini belirtti, “daha fazla kaybetmek istemiyoruz” dedi.
Erhan Koç: “Euro fiyat koymaya başladık, başka türlü baş edemiyoruz”
“Ben butikte satış sorumlusuyum. Bizim çarşıdaki yüzde 90 müşterimiz turist ve pandemiden sonra neredeyse hiç turist gelmedi. Bir ara güneyden gelen otobüslerle biraz canlanır gibi oldu ama şimdi yine durdu. Esnafın durumu çok kötü. Kiralar da hep döviz üzerinden. Benim kiram 6 bin TL iken şimdi 17 bin TL oldu. Öte yandan diğer masraflarımız da arttı, her şeye zam geldi. Tabii ki bu süreçte geçim zorluğu yaşıyoruz. Kurlara yetişmek için biz de Euro fiyat koymaya başladık çünkü başka türlü baş edemiyoruz, sürekli zarar ediyoruz. Eğer Euro’ya geçiş olsa biraz olsun rahatlayabiliriz çünkü zaten her şeyimizi döviz üzerinden yapıyoruz. İlk başta belki bir bocalama olabilir ama zor olacağını düşünmüyorum. Zaten Türk Lirası sürekli değer kaybediyor ve günün sonunda biz kaybediyoruz”.
Mustafa Abbasi: “Neredeyse kimse gelmiyor”
“Bu dönemde satış yapmak bizim için çok zor çünkü insanlar artık para harcamaktan kaçınıyor, ödeme yaparken çok zorlanıyor. Zaten gün içinde neredeyse kimse gelmiyor. Geliyoruz açıyoruz temizlik yapıyoruz, akşam da kapatıp gidiyoruz. Bir şekilde idare etmeye çalışıyoruz. Eğer bir şekilde Euro’ya geçebilirsek bu bizi çok rahatlatır. Bazı ürünlerimizi TL bazı ürünlerimizi Dolar üzerinden alıyoruz ama her şekilde TL’ye göre Euro kullanmanın bizim için daha iyi olacağını düşünüyorum”.
Aydın Töle: “Geçen sene 700 TL’ye sattığımı şimdi 1.500’e satıyorum, kar edemiyorum”
“Yaklaşık 3 haftadır dövizin geldiği durumdan dolayı dükkana gelen giden neredeyse sıfır. Sadece güneyden gelen kişiler ya da burada okuyan yabancı öğrencilerden gelip bir şeyler alanlar oluyor çünkü onların paraları bizimkinden çok daha değerli oldu. Zaten kiralarımız çok yüksek. Ben 2 bin 500 Sterlin kira ödüyorum. Satışlar zaten yüzde 80 oranında düştü. Gelen müşteriler fiyatları fazla buluyor, şikayet ediyor. Geçen seneki fiyatların kat kat fazlasını satıyoruz çünkü ürünlerimizi Dolar üzerinden getirtiyoruz ve döviz arttıkça biz de fiyatları artırmak zorunda kalıyoruz. Zaten fiyatı Dolar olarak bırakmaya kalksam gelen insanlar dalga geçiyor. Mecburen kendi para birimimize döndürüyoruz öyle olunca da çok yüksek fiyatlar çıkıyor. Burası Kıbrıs’ın en işlek caddelerinden biriydi ama şu an çarşıda insan yok. Euro’ya geçmek her türlü bizim avantajımıza olur. Zaten malı dövizden alıyoruz. Türk Lirasıyla uğraşmaya gerçekten değmiyor çünkü inanılmaz değer kaybetti. Artık iş yerine yeni mal da getirtemiyoruz, elimizdekileri de satamıyoruz. Geçen yıl 700 TL’ye sattığımız şeyi bu yıl 1.500 TL’ye satıyorum ve halen kar edemiyorum. Kazandığımız kiraya, vergiye, devlete gidiyor ama ne yazık ki devlet de bizim arkamızda durmuyor. Sadece seçim dönemi kapımıza gelip oy istiyorlar ama onun dışında kimse gelip bizimle ilgilenmiyor, halimizi sormuyor”.
Derya Koral: “TL kazanan insanlara fiyatlar çok pahalı geliyor”
“Satışlar inanılmaz kötü. Bir ay önceye kadar biraz olsun çarşı canlanmıştı, turist vardı ancak son bir aydır dövizin de yükselmesiyle tamamen işler durdu. Zaten buraya kira da ödeniyor. Esnaf çok zor durumda. Türk Lirası artık sıfıra indi, paranın hiçbir değeri kalmadı. Biz ürünlerimizi Dolar üzerinden alıyoruz ve TL ile satmak durumundayız ancak her gün dövizde değişim yaşandığı için biz de her gün fiyatlarımızı değiştirmek zorunda kalıyoruz. TL’ye vurunca bu fiyatlar TL kazanan insanlara da inanılmaz pahalı geliyor. Kimse almak istemiyor. Naylon poşetler bile artık Dolar ile satılıyor ama bizim kazancımız dolar değil. Gördüğünüz gibi dükkana giren çıkan yok, çarşı da bomboş”.
Hasan Uslu: “Geçen ay 5 bin’e aldıkları telefonu bu ay 10 bin TL’ye bile alamıyorlar”
“Satışlarımız eskiye göre çok düştü. Biz teknoloji ürünleri satıyoruz ve ürünler bize Dolar ile geldiği için onu TL’ye çevirerek satıyoruz, fiyatlar neredeyse iki katına yükseldi. İnsanlar geçen ay 5 bin TL’ye aldığı telefonu bu ay 10 bin TL’ye bile alamıyor. Herkesin alım gücü düştü, doğal olarak bu bizim satışlarımızı da etkiledi. Bizim giderlerimiz, kiramız hep döviz üzerinden oluyor bu yüzden tamamen Euro’ya geçmemiz bizim için çok daha iyi olur. En azından dövizin yükselip düşmesi bizi çok fazla etkilememiş olur. TL dünya çapında değeri olmayan bir paraya dönüştü. Şu an dünyada geri kalmış diyebileceğimiz birçok ülkenin para birimi neredeyse TL ile aynı seviyededir”.
Haluk Zengel: “Dövizden dolayı sattığımızın yerine yenisini koyamıyoruz”
“Ben hem ürünlerimi döviz üzerinden alıyorum hem de kiramı döviz üzerinden veriyorum. Bu bizi inanılmaz zorluyor. Üstelik satışlarımız da çok kötü çünkü kimsenin artık alım gücü kalmadı. Biz de satarsak yerine mal koyamayacağımızı biliyoruz çünkü satıştan TL alıyoruz ama yeni mal getirebilmek için döviz gerekiyor. Bir ürünü 100 TL’ye satıyoruz ama sonra yenisini 100 TL’ye alamıyoruz. Kendi kendimize kaldık. Eğer Euro’ya geçilirse bu bizim için çok iyi olur çünkü hem kazancımız hem giderlerimiz döviz üzerinden olursa bir kaybımız olmaz. Bu şekilde TL kullanmak bizi çok zorluyor”.
Mustafa Ulusoy: “Müşteriler ‘fiyatlar uçtu’ diye şikayet ediyor”
“Şu an esnafın durumu çok kötüdür. Ben market sektöründeyim ama sattığımız ürünü hiçbir şekilde yerine koyamıyoruz çünkü döviz ile getirtiyoruz ve dövizin her geçen gün yükselmesi bizi zorluyor. Müşteri tepkileri de kötü, insanlar sürekli ‘bu fiyatlar uçtu’ diyor. Eskiden üç alan şimdi bir alıyor, eskiden bir alan şimdi hiç alamıyor. Kiralarımız da hep Sterlin üzerinden. Kısacası girdimiz ile çıktımız birbirini tutmuyor. Euro’ya geçiş tabii ki çok iyi olur ama ben olabileceğine pek ihtimal vermiyorum”.
Bülent Bolat: “Sadece dün 7 masa fiyat artışı yüzünden kalktı”
“Son dönemlerde yaşanan döviz yükselişi bizi çok kötü etkiledi. Hammaddenin neredeyse tümünü döviz üzerinden alıyoruz ve dövizin yükselmesiyle en kötü ihtimalle yüzde 50 oranında zam yapmak zorunda kalıyoruz. Müşteriler bu konudan çok şikayetçi. Sadece dün 7 tane masa fiyatların arttığını görünce kalktı ve bu 7 masayı kaybetmek benim için çok önemli. Zaten Sterlin üzerinden kira ödüyoruz ve geçen ay satışlar fena gitmemesine rağmen kar edemedik. Euro’ya geçiş konuşuluyor, eğer bu olursa bizim için iyi olur çünkü biz genellikle ithalat üzerinden işlerimizi yürütüyoruz ve bu da döviz üzerinden yapılıyor. Aynı şekilde maaşlar da Euro’ya dönecekse bizim için güzel olur ancak siyasetçiler ve ekonomistlerin ne dediğine de bakmak gerekiyor”.