Onur Erdoğan
Gürcücede “Doruk” anlamına gelen Gori, Gürcistan’ın en eski şehirlerinden biri. Gori, Gürcistan haritasının tam orta noktasında bulunan Shida Kartli bölgesinin merkezi olmasından dolayı kritik bir konuma sahip. Ayrıca Gürcistan’ın iki büyük şehri olan Batum ve Tiflis’in arasında kaldığı için de önemli bir durak noktası. Bunun yanında hacim olarak çok büyük bir ticari hacme sahip olmasa da sanayileşmesi çok eski tarihlere dayanıyor.
SOVYET İZLERİ
Gori’yi Gürcüler ve Ruslar için önemli kılan yanı ise ünlü Gürcü asıllı Sovyet devlet adamı Josef Stalin’in doğduğu şehir olması. 18 Aralık 1878 yılında bu Gori’nin merkezinde küçük tek katlı bir evde doğan Stalin’in Gori’de geçen hayatı epey sıkıntılıydı. 7 yaşında geçirdiği çiçek hastalığı ve 12 yaşında geçirdiği at arabası kazası Stalin’de kalıcı izler bıraktı. Daha sonraki yıllarda Tiflis’e gidip siyasetle uğraşmaya başlamasıyla yıldızı parladı ve Sovyetler Birliği iktidarlığına kadar yükseldi. Uzun yıllar Sovyetler Birliği’nde tek adam olarak kaldı.
Gori’nin Gürcistan’ın diğer şehirlerine kıyasla daha çok Sovyet izleri taşıyan bir şehir olduğu, şehre girer girmez kocaman yollarından, dev meydanlarından ve Sovyet tarzı büyük binalarından anlaşılıyor. Sovyet tarzı dev apartmanlardan oluşan toplu konutlar, büyük bulvarların kenarlarında uzanıp gidiyor. Gori’de Sovyet dönemi öncesinden kalma birçok kilise bulunuyor. Ayrıca şehrin her yerinden görünen, şehir kurulurken yapılan Gori Kalesi de oldukça etkileyici. Bu küçük şehirde tarihi yerler dışında Tarih ve etnografya müzesi ve Joseph Stalin Müzesi var.
STALİN MÜZESİ
1937 yılında Stalin’in doğduğu eve dokunmadan, onu çevreleyecek şekilde yapılan Stalin Müzesi oldukça güzel ve gösterişli. İçi mimarisi ortaçağ saraylarını andıran müzenin dizaynı Rus stiline uygun olarak yapılmış. Müzede, Stalin ile ilgili çocukluğundan ölümüne kadar hayatının her dönemine ilişkin resimler, fotoğraflar, evraklar ve kullandığı eşyalar sergileniyor. Kullandığı eşyalar içinde çalışma masası, valizi, el yazmaları ve çalışma odasında bulunan özel eşyaları bulunuyor. Görkemli müze binasının bahçesinde Stalin’in doğduğu iki odalı küçük eve hiç dokunmadan koruma altına almışlar. Oldukça küçük olan evde Stalin’in yatağı, masası ve sandalyesi bulunuyor. Müzenin üçüncü bölümü ise bahçede bulunan vagondan oluşuyor. Bu vagon Stalin’in gezilerde uzun yıllar kullandığı özel vagonu. O döneme göre oldukça lüks döşenmiş olan tren vagonunda Stalin’in banyosu, yatak odası, çalışma odası ve toplantı odası var.
Müzenin kapısı Gori’nin en büyük caddesi olan Stalin Caddesine açılıyor. Bir ucundan diğer ucu görünmeyen cadde biraz renksiz ve sakin. Caddenin iki yanında uzanan dev sosyal konutlar insana bir kafes mahrumiyeti hissi veriyor.
Stalin Caddesi’ndeki uzun bir yürüyüş sonrası hükümet binasının ve tren istasyonunun kesiştiği eski adı Stalin Meydanı yeni adı Özgürlük Meydanı olan büyük meydana varılıyor. Eskiden bu meydanda dev bir Stalin heykeli varken 2010 yılında bu heykel kaldırılmış. Meydan adı da birçok Gürcistan şehirlerinde olduğu gibi değiştirilmiş.
SİYASİ GERİLİM
Gürcistan eyalet sistemine benzeyen bir sistemle yönetiliyor. Toplam 12 bölgeden oluşuyor ve 2’si halen Gürcistan ile Rusya arasında sorunlu bölge. Bu iki bölgeden biri Shida Kartli bölgesi. Ülkenin tam ortasında yer alan bu bölgenin Kuzeyi Rusların kontrolü altında. Ruslar, bu bölgeyi kendi ülkelerinde bulunan Alanya Cumhuriyeti’ne (Güney ve Kuzey Osetya’nın tamamını kapsayan özerk bölge) bağlı olduğunu iddia etse de Gürcüler bu gölgeyi Shida Kartli bölgesi içinde kendilerine ait olduğunu iddia ediyor. Bu kontrol altında olan bölgenin sınırı Gori’ye çok yakın bir yerden geçiyor. İki ülke arasındaki anlaşmazlık, 2008 yılında Rusya’nın Gori’yi işgal etmesiyle iyice ısınıyor ve Rusya Gürcistan savaşı patlak veriyor. Yaklaşık bir hafta süren bu savaşta yüzlerce asker ve binlerce sivil hayatını kaybediyor. Sonunda Ruslar Gori’den çekilse de Alanya Cumhuriyeti’nin güney bölgesi olan Güney Osetya’yı işgal ediyor. Gürcistan da Rusya ile tüm diplomatik bağlarını kopartıyor. Günümüzde her iki ülke anlaşmamaya devam etse de bölgede tehlikeli bir durum yok.
Gori’yi gezmek için birkaç gün ayırmanıza gerek yok. Günübirlik bir gezi ideal. Tiflis’e yaklaşık 2 saatlik mesafede olan Gori’ye Tiflis otogarından sürekli dolmuşlar kalkıyor.