Devrim DEMİR
Ekonomistlere göre “Covid-19 Destek Paketi” için bütçede gerekli kaynak var. Bunun için kamudaki gereksiz harcamalardan vazgeçilmesi istendi, elzem olmayan kalemlerin de reel sektöre destek için kullanılması önerildi.
Yerel bulaşın artması ile yeniden kapanmaya gidildi, piyasanın gözü hükümetin açıklayacağını duyurduğu destek paketine çevrildi.
Ekonomi çevreleri, bu süreçte özellikle küçük esnaf ve özel sektörün ciddi yara aldığını ifade ederek ‘finansal’ katkının şart olduğu görüşünü de belirtti.
Banka borçlarının ötelenerek, faiz katkısının bütçeden finanse edilmesi gerektiğini ifade eden ekonomistler, “Bankalar bu süreçte ellerini taşın altına koysun. Çok ciddi ve özverili çalışarak bu sürece destek olmalı” dedi.
İktisatçı ve Sendikacı Devrim Barçın:
“Hükümet önce gelir ve giderini şeffaf bir şekilde açıklasın”
İktisatçı ve Sendikacı Devrim Barçın, hükümetin paket hazırlarken, önceliğinin gelir ve giderlerinin şeffaf bir şekilde açıklaması olması gerektiğini belirtti.
Barçın, sağlam bir ekonomi için bunun şart olduğunu ifade ederek pandemi sürecinde işverenlere 2020 Temmuz ayından 2021 Temmuz ayına kadar yatırdıkları (yüzde 11) primin devlet tarafından karşılanacağını hatırlattı.
Bu desteğin işveren için olumlu bir katkı olduğunu ifade eden Barçın, aynı şekilde uygulamanın işçi için de yapılması gerektiğini vurguladı. İşçi için yapılacak bu destekle (yüzde 9) çalışanın maaşına destek olacağını da vurgulayan Barçın, “Bu destekle çalışanın maaşına yüzde 9’luk bir katkı sağlanarak maaşına 360 TL yansıyacak” dedi.
“Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri’ne (KTBK) hibe özele aktarılmalı”
Devrim Barçın, hükümetin kapalı olan sektörler için “çalışanlara destek ödemesi” yapması gerektiğine dikkati çekti.
2021 bütçesinin geride bıraktığımız hafta onaylandığını hatırlatan Barçın, “Bütçede onaylanan tamamen Türkiye Cumhuriyeti’ne bağlı Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri’ne (KTBK) 225 Milyon TL hibe yapılması öngörüldü. Bu gider sonuçta bizim bütçemizden, KTBK tamamen Türkiye Cumhuriyetine bağlı, buradan sağlanacak gider özel sektör işçi ve işverene aktarılabilir. Yapılabilecek birçok destek var, bunları kaynak göstermeden ifade etmekte kuru politikadan öteye gitmez” dedi.
“Pandemi öncesi beyan edilip ödenmeyen 500 Milyon TL bir an önce temin edilmeli”
İşletmelerin vergi beyanlarına da dikkat çeken Devrim Barçın, işletmelerin Milyonlarca TL’lik vergi beyanı olduğunu ve bunların yarısının ödenmediğini söyledi.
Vergi Dairesi’nin yasal mevzuat çerçevesinde tahsilât işlemlerini gerçekleştirmesi gerektiğine değinen Barçın, “Pandemi öncesi beyan edilip ödenmeyen rakam 500 milyon TL’dir bu tahsilatın gerçekleşmesi ile ciddi bir kaynak girişi sağlanabilir” dedi.
Kıbrıs Vakıflar İdaresi’nin Milyon TL’lik bütçesi…
Kıbrıs Vakıflar İdaresi’nin “Milyon TL’lik inanılmaz bir bütçesi olduğunu” öne süren Barçın, Din İşleri Teşkilat Yasasına göre, Din İşleri personel maaşlarının Vakıflar İdaresi tarafından ödenmesinin öngörüldüğünü ancak Vakıflar’ın Din İdaresi’ne kaynak aktarmadığını söyledi.
Vakıflar İdaresi’nin ‘yardım’ adı altında denetim dışı para kullandığını da kaydeden Devrim Barçın şunu söyledi: “Vakıflar İdaresinin mevcut geliri var. Oradaki gelir özel sektöre aktarılarak, tasarruf sağlanabilir. Milyar TL’yi geçen kaynakla, hiçbir kesimden kesinti yapılmadan planlı bir şekilde devlet kapalı kalan sektörlere çalışanlara kendilerini geçindirebilecek bir kaynak yaratabilir.”
“İşveren işçinin bin 500 TL’sini gasp etti”
İlk kapanma sürecinde devletin bin 500 TL’lik destek ödemesine de dikkati çeken Devrim Barçın, işçiye ödenmek için ayrılan desteğin işverene verildiğini, yüzde 50 işçi destekten faydalanırken, yüzde 50’ye ait destek parasının ise işveren tarafından gasp edildiğini ifade etti. “Bu ülkede kaynak var” sözlerini kullanan Barçın, devletin şeffaf olması gerektiğini söyledi.
Ekonomist Doç. Dr. Erdal Güryay:
“Kamu gereksiz harcamalardan vazgeçsin. Bankacılık sisteminden fayda sağlanabilir”
Kıbrıs İlim Üniversitesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Ekonomist Erdal Güryay, her şeyin başının para olduğunu, devletin de finansman bulması gerektiğini, bütçede para olmadığını söyledi. Hükümetin ciddi bir borç yükü altında olduğunu ifade eden Güryay, “İki yol var. Hükümet bu sorunu ya kendi içinde, ya da Türkiye Cumhuriyeti ile halledecek” dedi.
Türkiye Cumhuriyeti’nden de son zamanlarda mali yardım olmadığını ifade eden Güryay şunları söyledi: “Hükümet bu sorunu içinde çözmeli. Ekonomi çok kötü durumda, bu sürede vergi artışı yapılması kolay değil. Yapılabilecek şeylerin başında kamunun gereksiz harcamalarından vazgeçilmesidir. Örtülü ödeneklerden vazgeçilsin, bunlardan bir miktar finans sağlanabilir. Devlet gereksiz masraflardan (‘izaz ikram’ gibi) vazgeçmeli. Buradan da biraz finans sağlanabilir. Bir diğer yol uzun vadeli borçlanmadır. Bankacılık sisteminde şu an kullanılabilir 10 Milyar TL var. Bu kaynakla uzun vadeli borçlanma yoluna gidilebilir”
“Ülkede kayıt dışı ekonomi kayıt altına alınarak finans sağlanmalı”
Doç. Dr. Ekonomist Erdal Güryay, bankalarda mevduatı olanlarla ilgili ‘vergi’ almak gibi bir çok serzeniş yapıldığına da dikkati çekerek şöyle konuştu: “Bu söylemler sonucu bankalara hücum olabilir, serveti olanlar elbette vergi vermeli ama panik yaratacak açıklamalar bu süreç için doğru değildir. Ülkemizde kayıt dışı çok büyük bir ekonomi var, kayıt altına alınarak ciddi bir finans sağlanabilir. Boşta duran mevduatlar kısa veya uzun vadeli borçlandırılarak, buradan sağlanan gelir fona aktarılabilir. Pandemi nedeniyle zorda olan işletmelere kaynak aktarılmalı, Türkiye’den de elbette yardım istenmeli. KKTC tanınmayan bir ülkedir; BM üyesi de olmadığımıza göre, Türkiye ile iletişim olmalı.”
Ekonomist Mahmut Sezinler:
“Özele maddi katkı sağlanarak, kredi ödemeleri düzenlenmelidir”
Ekonomist Mahmut Sezinler, pandemi sürecinde kesinti kararına rağmen memurların maaşını aldığını, ancak özel sektör çalışanlarının ikinci kapanma nedeniyle ciddi şekilde etkilendiğini söyledi.
Sezinler, özel sektörün ‘hane halkı’ olduğuna da dikkati çekerek şunları söyledi:
“Özel sektör ve küçük esnaf için Maliye Bakanlığı bir çalışma başlatmalıdır. Bu ülkeyi taşıyan özel sektör ve küçük esnaftır. Bu kesimlere maddi katkı sağlanarak, kredi ödemeleri de düzenlenmelidir. Özel sektörün evine ekmek götürebilmesi adına, para yoksa 2021 yılı bütçesinden elzem olmayan hizmetler bir an önce kaldırılmalıdır” dedi.
“Evkaf ve KTBK bütçesi elzem olmayan konulardır”
Evkafın bütçesinin ve Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri için 2021 bütçesinde yer alan kalemlerin ‘elzem’ olmadığına dikkati çeken Sezinler, “Bu süreçte özellikle bankalardaki borçlar ötelenmeli, faiz katkısı devlet bütçesinden bir fondan karşılanmalıdır. Bankalar da ciddi çalışmalar yapmalıdır” dedi.