Avrupa Birliği Kıbrıs Türk toplumuna yönelik mali yardım tüzüğünün 4. maddesine uygun olarak 2007 yılından beridir burs programı uygulamaktadır. Bu çerçevede bugüne kadar altı burs çağrısı yapılmış ve lise öğrenimlerini nerede yaptıklarına bakılmaksızın bu burslardan yararlanma olanağı sunulmuştu.
Başvurular ın 5 Nisan’da sona ereceği yedinci burs çağrısı ise geçen aylarda yapıldı. Söz konusu bursların amacını Lefkoşa’daki Avrupa Birliği Bilgi Merkezi internet sayfasınada şöyle açıklamaktadır:
“Kıbrıslı Türklere bilgilerini ve/veya becerilerini özel bir alanda geliştirerek ek eğitim olanakları sunmak;
Avrupa Birliği'nde eğitim ve çalışma deneyimlerini geliştirmek, böylece onları Avrupa Birliği'ne daha çok yakınlaştırmaktır.”
Geçmiş yıllardan farklı olarak 2013-14 öğretim yılına yönelik yendinci burs porogramının kapsamı lise son sınıf öğrencilerini de kapsayacak şekilde genişletildi. Fakat Güney Kıbrıs’taki okullarda öğrenim gören Kıbrıslı Türk öğrenciler kapsam dışı bırakılmıştır. Oysa bursların veriliş amacında “Kıbrıslı Türkler” hedef olarak alınmaktadır. Belirli bir okulda öğrenim görenleri hedeflememektedir.
Yayınlanan kılavuz kitapçığında AB bursları A,B,C,D olmak üzere dört kategoriye ayrılmıştır. A kategorisinin kimler için olduğu şu şekilde açıklanmaktadır: “Kıbrıs'ın kuzey kesiminde olan Lise son sınıf öğrencisi, üniversite öğrencisi, bir lisede veya üniversitede veya seviyesi eşit olan başka bir kurumda kayıtlı olması şartıyla...”
Burada “Kıbrıs’ın kuzeyi” ifadesi ile Kıbrıslı Türk öğrenciler “kuzey ve güney”de öğrenim gören öğrenciler diye ikiye ayrılmaktadır. Güneyde okuyanlar bu burslardan yararlanamayacaklar.
Bununla da yetinilmeyerek A kategorisi burslarına başvurabilmek için aranan “elverişlilik” koşullarını da şöyle tanımlandı:
“Kıbrıs Türk toplumuna ait olmak
Kıbrıs'ta doğmuş olmak veya ebeveynlerinden birinin Kıbrıs'ta doğmuş olması
2013 yılının sonunda en az 18 yaşında olması
Fiziksel sağlığının iyi olması
Kıbrıs'ın kuzey kesiminde 2012/13 Öğretim yılı boyunca bir lise veya universite öğrencisi olarak kayıtlı olmak veya bir liseden mezun olmak (şu anda AB ükelerinden birinde üniversiteye kayıtlı olmamak şartıyla)
Kıbrısın kuzey kesiminde toplam olarak en az 7 yıl ful time okumuş olması gerekiyor.
Seçtiği programın dilini yeterli derecede bilmesi gerekiyor.”
Bu kurallara göre 2012-13 öğretim yılı boyunca Kıbrıs’ın kuzeyindeki bir lise veya üniversitede kayıtlı olmak ya da mezun olmak zorunlu ön koşul olmaktadır. Güneyde okuyanlar açık seçik kapsam dışına itilmektedir.
Bu burslar amaç kısmında da belirtildiği gibi Kıbrıslı Türk öğrencileri bilgi, becerilerini eğitim ve çalışma deneyimlerini geliştirmek ve yanısıra AB’ye yakınlaşmalarını sağlamaktır. Öğrenciler burs programlarının dışına itilerek nasıl yakınlaşma sağlanması beklenmektedir.
Bu uygulama açıkça Kıbrıslı Türk öğrencilere “güneydeki okullara gitmeyin” mesajını vermektedir. Kaldıki bu öğrencilerin A Level sonuçlarıyla Türkiye’deki üniversitelere başvurma hakları Eğitim Bakanlığı’nın maarifetiyle ellerinden alınmıştı.
Bu öğrenciler yine aynı dışlanmışlık, ayrımcılık ve ötekileştirmeyle yüzyüze kalıyorlar.
İngiliz Okulun’da öğrenim gören Kıbrıslı Türk öğrenciler AB burslarının dışına itilirken, TED, Doğa, İlahiyat veya diğer özel kolejlerde öğrenim görenler bu haktan yararlanacaklar. Adalet, eşitlik anlayışı böyle mi olur?
Bunun adalet, eşitlik olduğunu öğrencilere nasıl anlatacaksınız?
Bu uygulama öğrencilerde adalet duygusunu derinden sarsmakta, ötekileştirme ve dışlanmışlık hislerini güçlendirmektedir.
AB yetkilileri bu kuralları getirmeden önce mutlaka Eğitim Bakanlığı yetkilileri ile görüşmüşlerdir. Bu uygulamanın yaratacağı olumsuzluklar önceden görülüp önlem alınması gerekirdi.
Lefkoşa’daki Avrupa Birliği Bilgi Merkezi yetkilileriyle yaptığım görüşmede açıklama yapamayacaklarını söylediler. Neden?
Bu kuralları kim koydu?
Amaç nedir?
Neden güneyde öğrenim gören öğrenciler yine kapsam dışı bıraklıdı?
AB üst yönetim mekanizmaları buna onay veriyor mu?
İngiliz okulunda öğrenim gören bir Kıbrıslı Rum’un AB burslarından yararlanma hakkı varken, bir Kıbrıslı Türk öğrencinin neden yararlanma hakkı elinden alınmaktadır?
Genel liselerde veya meslek liselerinin son sınıfında okuyan kaç öğrencinin dili böyle bir eğitim programını takip etmeye yeterlidir. Güneydekiler kapsam dışı bırakıldı, kuzeydekilerin yabancı dil sorunu var... Belli ki burslardan başta özel okullar, daha sonra da devlet kolejlerinde öğrenim görenler yararlanabilecektir.
AB’nin yedinci burs programının lise öğrencilerini kapsayacak şekilde genişletmesi olumlu bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Ne ki güneyde öğrenim görenlerin kapsan dışına itilmesi Kıbrıs’ta iki toplumun eğitim aracılığıyla zamanla yakınlaşmasına olumlu katkı yapmayacağı düşünülmektedir. Arka planında ayrılığı destekler nitelikte mesajlar da içermektedir. Ayrıca burs programlarına getirilen koşullar bir öğrencinin sosyal, kültürel, ekonomik kökenlerinden dolayı yararlanamamasını da içermektedir.
AB merkezinin burs programlarına başvuru koşullarını yeniden gözden geçirerek daha esnek, katılımcılık ve eşitlikçilik ilkeleriyle tekrardan düzenlemesi öğrenciler arasında AB’ye olan güveni, pozitif tutumu ve yakınlaşmayı artıracaktır.