Ayşe GÜLER
Kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınmasını amaçlayan, tüketicilere harcama tutarlarının yüzde 1’lik kısmını iade edecek, Kredi Kartı ve Debit Kart ile Yapılan Perakende Mal ve Hizmet Alımlarına İade Yapılması Hakkında Yasa Tasarı’nda son viraja girildi.
Bugün üçüncü görüşmesi yapılarak, oy birliğiyle Meclis’ten geçmesi planlanan yeni uygulama önce Resmi Gazete’de yayınlanacak.
Ardından bankalara gerekli hazırlıkları yapması için 2 ay süre tanınacak.
1 Eylül’den itibaren yürürlüğe girmesi planlanan uygulamada iadeler, perakende mal ve hizmet alımlarında geçerli olacak.
Örneğin; vatandaşlar 500 TL’lik alışverişin ardından, harcama tutarının yüzde 1’ini geri alabilecek.
Gece kulüpleri, kumarhaneler, bet ofislerinde yapılan harcamalar, askeri kantinlerdeki alışverişler,
Devlet ve belediyelere ödenen her türlü vergi, resim, harç ile diğer bedeller bu iadenin dışında tutulacak.
Vatandaşlara yapılacak ödemeler, otomasyon sistemi ile uygulanacak.
“Devlet gelir elde edecek”
Maliye Bakanlığı Müsteşarı Özdemir Kalkanlı, kredi kartı harcamalarında yüzde 10 artış gerçekleşmesi halinde devletin elde edileceği ortalama gelirle ilgili bir öngörülerinin bulunduğunu ifade etti ancak söz konusu rakamı paylaşmadı.
YENİDÜZEN’e bilgi veren Kalkanlı, iadelerle ilgili geri ödemelerin otomasyon sistemi ile yapılacağını kaydederek, “İadeler, ilgili kredi kartının bulunduğu hesaba otomatik olarak aktarılacak” dedi.
Öte yandan CTP Milletvekili Fikri Toros, tasarının hayata geçmesi ile kayıt dışı ekonominin kayıt altına alınacağını, ülkede etkili olan olumsuz koşullar, dar ve sabit gelirli hane halkının erozyona uğrayan alım gücünün korunmasına dair katkı sağlanacağını belirtti.
YENİ UYGULAMA NEYİ GETİRECEK?
- İadeler, perakende mal ve hizmet alımlarında geçerli olacak.
- Yeni düzenleme ile istisnalar dışında, kredi kartı veya banka kart ile yapılan alışverişlerde tüketicilere yüzde 1’lik iade yapılacak.
- Gece Kulüpleri ve Benzeri Eğlence Yerleri Yasası, Şans Oyunları Yasası, Beden Eğitimi Ve Spor Yasası kapsamındaki işletmelerden mal ve hizmet alımları için yapılan ödemelerde iade yapılmayacak.
- İadeler, kumarhanede, bet ofisleri yapılan harcamaları kapsamayacak.
- Askeri kantinlerde yapılan alışverişlerle ilgili iade yapılmayacak.
- Devlet ve belediyelere ödenen her türlü vergi, resim, harç ile diğer bedeller, Banka ve Sigorta İşlemleri Vergisi Yasası kapsamında yapılan ödemeler (döviz alım satımı, kambiyo işlemleri) de iade kapsamında dışında kalacak.
- Aynı zamanda, kurum için yapılan harcamalar, kredi kartı ve/veya debit kart ile yapılan ödemeler, iade kapsamına girmeyecek.
- Bakanlar Kurulu, bu oranı yüzde 1.5’a kadar yükselmeye veya yüzde 0.1’a indirebilecek.
- Kredi kartı veya debit kart merkezleri veya bankalar gerçek kişilerin bir takvim ayı içinde yaptıkları mal ve hizmet alımları bedellerini esas alarak iade tutarı hesaplanacak.
- İade tutarı, kredi kartı veya debit kart merkezleri ile Maliye Bakanlığı ile istişaresi sonucu belirlenecek.
- Hesaplanan iade tutarları Maliye Bakanlığı onay tarihini izleyen 15 gün içerisinde kredi kartı, banka kart merkezleri veya bankalara yatırılacak. Bankalar da 3 iş günü içinde hesaplara aktaracak.
- İade, en geç hesap kesim tarihini izleyen ikinci ayın sonuna kadar kredi kartı ve/veya debit kart sahibinin hesabına aktarılmak suretiyle yapılacak.
UYGULAMA NASIL OLACAK?
İade kapsamı dışında kalacak ödemeler
Yasa tasarısında, iade kapsamında kalacak ödemeler de belirlendi.
Buna göre; tasarının yasallaşması ile Gece Kulüpleri Ve Benzeri Eğlence Yerleri Yasası, Şans Oyunları Yasası Ve Beden Eğitimi Ve Spor Yasası kapsamındaki işletmelerden yapılan mal ve hizmet alımları için yapılan ödemelerde iade yapılmayacak.
Askeri kantinlerden yapılan mal alımları için yapılan ödemeler, devlet ve belediyelere ödenen her türlü vergi, resim, harç ile diğer bedeller, Banka ve Sigorta İşlemleri Vergisi Yasası kapsamında yapılan ödemeler bu uygulama dışında kalacak.
İş yerlerinde kurum için yapılan harcamalar, kredi kartı ve/veya debit kart ile yapılan ödemeler, iade kapsamına girmeyecek.
Ödemeler ay ay yapılacak
Yüzde 1’lik vergi iadesi, aylık dönemler itibariyle yapılarak, ay ay hesaplanacak.
Bakanlar Kurulu, bu oranı yüzde 1.5’a kadar yükselmeye veya yüzde 0.1 oranına indirmeye yetkili kılındı.
Kredi kartı, kart merkezleri veya bankalar gerçek kişilerin bir takvim ayı içinde yaptıkları alımların bedelleri üzerinden iade hesap tutarları netleşecek.
Bankalar ve bakanlık istişare edecek
İade tutarının onayı konusunda bankalar, Maliye Bakanlığı ile istişare edecek, hesaplanan iadenin doğruluğu teyit edilecek.
Hesaplanan iade tutarları, Maliye Bakanlığı onay tarihini izleyen 15 gün içerisinde kredi kartı ve/veya debit kart merkezleri veya bankalara yatırılacak. Bankalar 3 iş günü içerisinde bu miktarı hesaba yatırılacak.
İade, en geç hesap kesim tarihini izleyen ikinci ayın sonuna kadar kredi kartı ve/veya debit kart sahibinin hesabına aktarılmak suretiyle yapılacak.
CTP Milletvekili Fikri Toros:
Kayıt dışı ekonomi kayıt altına alınacak
CTP Milletvekili Fikri Toros, tasarının hayata geçmesi ile kayıt dışı ekonominin kayıt altına alması temel amacını taşıdığını söyleyerek, ülkede etkili olan olumsuz koşullar, dar ve sabit gelirli hane halkının erozyona uğrayan alım gücünün korunmasına dair katkı sağlayacağını belirtti.
Toros, geçmiş hükümet döneminde Ağustos 2018’de ilgili tüm paydaşlarla işbirliği içerisinde 24 maddelik tasarruf tedbirleri alındığını hatırlattı.
Kayıt dışılığı önlerken, kredi kartı veya banka kartını kullanmanın da yaygınlaştırılmasının amaçlandığını dile getiren Toros, bu şekilde kayıt dışılığın önüne geçilmesinin de öngörüldüğünü ifade etti.
Toros, vergi yükümlüsü tüketicinin aylık harcaması çerçevesinde yüzde 1 oranında iade alınacağını belirtti.
Ayrıca Toros, yeni uygulama ile birlikte kamu maliyesinde gelirlerinin artacağını ancak bu rakamın ne olacağıyla ilgili net bir bilgisi olmadığını da dile getirdi.
“Prosedürü bakanlık belirleyecek, iadeler hesaplarına otomatik düşecek”
Vergi iadesiyle ilgili prosedürün Maliye Bakanlığı tarafından belirleneceğini dile getiren Toros,
Komite görüşmelerinde kredi kartı ve banka kartı hesaplarına otomatik olarak işlenmesinin konuşulduğunu ifade etti.
Toros, iade ile ilgili herhangi bir bürokratik işlem öngörülmediğini ancak bu konudaki son kararın Maliye Bakanı tarafından verileceğini söyledi.
“Kayıt dışılık yaygın bir sorun”
Ada ekonomilerinde kayıt dışılığın yaygın bir sorun olduğuna işaret eden Toros, “KKTC’nin kendine has özel statüsü var. Kayıt dışılık, burada daha büyük sorundur” dedi.
Toros, gerek Kıbrıs’ın güneyi, gerekse Türkiye’den kayıt dışı mal dolaşımının söz konusu olduğunu aktardı.
Bazı işletmelerin hala daha satışlarını tam olarak beyan etmemelerinden kaynaklı, muhtelif yöntemlerle kontrol dışı alışveriş, ticaret ve tüketim olduğunu söyleyen Toros, bu durumun haksız rekabete yol açtığını belirtti.
Toros, yasa tasarısının üçüncü okunuşunun Pazartesi yapılacağını söyledi.
Maliye Bakanlığı Müsteşarı Özdemir Kalkanlı:
1 Eylül itibariyle yürürlüğe girecek
Maliye Bakanlığı Müsteşarı Özdemir Kalkanlı, yasa tasarısının onaylanmasının ardından bankalara 2 aylık süre tanınacağını, bu nedenle de uygulamanın 1 Eylül itibariyle hayata geçmesinin planlandığını belirtti.
Kalkanlı, yasa ile birlikte nakit döngüsünün azaltılarak, kayıtsal para denilen harcamaların kayıt altına alınacağını aktardı.
Kredi kartı harcamalarında yüzde 10 artış gerçekleşmesi halinde devletin elde edileceği ortalama gelirle ilgili bir öngörülerinin bulunduğunu da ifade eden Kalkanlı, söz konusu rakamı paylaşmadı.
Kalkanlı, iadelerle ilgili geri ödemelerin otomasyon sistemi ile yapılacağını kaydederek,
“İadeler, ilgili kredi kartının bulunduğu hesaba otomatik olarak aktarılacak” dedi.
Kalkanlı, söz konusu uygulama ile kredi kartı ile yapılan ödemelerin, işletmelerin verdiği beyanlarla mukayese edileceğini de belirtti.
Türkiye’de olduğu gibi, ülkemizde de yazar kasa ve POS cihazının birleşmesine yönelik uygulamanın geçerli olduğunu ancak zorunlu tutulmadığını kaydeden Kalkanlı, “Bu uygulama bizde de var. Ancak zorunlu tutulmadı. Eski yazar kasalar var, bununla birlikte ödeme kayıt edici cihazlar yeni nesil var. Bunlar fatura ile kredi kartı ödemelerini birleştiriyor” dedi.
Kalkanlı, 1 yıldan beridir bu konudaki gerekli izinlerin verildiğini de sözlerine ekledi.
TÜRKİYE’DE DURUM NE?
Yazar kasa ve POS cihazı birleşti
Türkiye’de, yeni nesil ‘yazar kasa POS’ uygulamasına 2013’te geçildi, böylelikle yazar kasa ve POS cihazı birleşti.
Yaklaşık 6 yıldır devam eden uygulamaya göre; mobil POS’lar birer yazar kasaya dönüştü. POS cihazları yazar kasa fişi de kesmeye başladı.
Hem yazar kasa, hem de POS işlemi tek bir cihazda yapılabiliyor.
Tüketiciler, yazar kasa fişini ve POS slipini aynı cihaz üzerinden alabiliyor.
Uygulamadan Türkiye’deki 2.2 milyon POS cihazını etkilendi.
İlk etapta mobil POS’lar yazar kasaya dönüştü. Bundan sonraki aşamada ise sabit POS’lar birer yazar kasaya dönüştü.