İsviçre’nin Mont Pelerin kasabasında yürütülmekte olan görüşmeler çerçevesinde dün Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum taraflarının Toprak kriterlerine ilişkin tezlerinin bir kâğıtta toplandığı, bugün liderlerin bu birleştirilmiş kâğıt üzerinden görüşeceği haber verildi.
Alithia gazetesinin “Toprak Kriterleri Kâğıt Üstünde… İki Tarafın Tezleri Kırmızı ve Mavi ile Yazıldı, Hedef Bugün Uzlaşılarak Siyah İle Yazılmaları” başlık ve spotuyla manşete çektiği haberine göre, kâğıtta Kıbrıs Türk tarafının tezleri kırmızı, Kıbrıs Rum tarafının tezleri de mavi kalemle yazıldı. Bugünkü görüşmede iki tarafın tezleri üzerinde uzlaşmaya çalışılacak.
Habere göre, Kıbrıslı Rum Sözcü Nikos Hristodulidis dün akşam gazetecilere yaptığı açıklamada liderlerin bugün, iki tarafın Toprak kriterleriyle ilgili dün sabah ortaya koyduğu tezlerinin birleştirildiği kâğıt üzerinde görüşeceklerini, uzlaşı sağlamaları halinde, bu tezlerin siyah kalemle yazılacağını söyledi. Ardından da uzlaşılmış verilerin harita üzerine işleneceğini ve böylece Güvenlik ve Garantiler için uluslararası konferans yolunun da açılacağını savundu.
Hristodulidis, Kıbrıs Türk tarafının, İsviçre’de izlenecek prosedürle ilgili yazılı bir anlaşma olduğu söyleminin doğru olmadığını savunarak “Cumaya kadar bekleyip göreceğiz. Bu günlerde şekillenen gelişmeler nasıl ilerleyeceğimizi de gösterecek” ifadesini kullandı.
“1976’DAN BERİ İLK KEZ TOPRAK KRİTERLERİ GÖRÜŞÜLÜYOR, BU ÖNEMLİ GELİŞME”
Kıbrıs müzakere tarihinde, 1976’dan beridir ilk kez Toprak kriterlerinin görüşülmekte olduğunu belirterek bunu “önemli gelişme” diye niteleyen Hristodulidis “Samimi olmak gerekirse dün ilerleme olmasını veya bir sonuç alınmasını beklemiyorduk. Önümüzde bu birleştirilmiş belge var, özlü görüşme bugün başlıyor. Bunu, doğru yönde bir gelişme addediyoruz. Bundan sonra sabredip, diyalogun nasıl gelişeceğini göreceğiz” dedi.
İlerleme sağlanması için Cumaya kadar olan sürenin yeterli olup olmadığı sorusuna “müzakere masasında gerekli irade olursa, zaman yeterlidir” diyen Hristodulidis’e birleştirilmiş belgede kırmızı ve mavi dışında, siyahla yazılanlar olup olmadığı da soruldu. Hristodulidis “bu aşamada, belgedeki başlıklar dışında siyah yok. Hedef, kırmızı ve mavileri siyaha çevirmektir” ifadesini kullandı.
“ELE ALINAN MÜLKİYET KONULARINDAN BAZILARI KIBRIS’TA GÖRÜŞÜLMEYEN YÖNLERLE İLGİLİ”
Müzakerelerde mülkiyet konularının toprak düzenlemeleri prizması altında ilk kez ele alındığı hatırlatılarak ilerleme olup olmadığı sorusuna karşılık Hristodulidis şunları söyledi:
“Ele alınan mülkiyet konularından bazıları, Kıbrıs’ta görüşülmeyen yönlerle alakalıdır. Daha doğrusu; toprak düzenlemeleri yapılacak yerlerdeki mülklerle ilgili yönler ele alındı. Bu yönde bir ilerleme mevcut. Ancak şu anda görüşme Toprak kriterleri üzerinde yoğunlaşıyor.”
Toprak kriterlerinde kaydedilen ancak haritaya işlenemeyecek ve Kıbrıs’ta görüşülmeye devam edecek ilerleme olup olmadığı sorusuna karşılık Hristodulidis “elbette. Buradaki görüşmelerin yolun sonu olmadığını söyledik. Hedef, olumlu bir sonuca varmamıza olanak tanıyacak ilerlemenin, şartların olmasıdır. Daha çok, müzakere masasındaki sonuçlar daha önemlidir” dedi.
Hristodulidis “Kıbrıs Türk tarafı çok taraflı konferans için tarih aldı mı? Kriterlerde varılan ancak haritaya işlenmeyecek anlaşma var mı?” sorularına karşılık, Kıbrıslı Rum lider Nikos Anastasiadis’in İsviçre’ye hareketinden önce düzenlediği basın toplantısında söylediği “Kriterlerde anlaşma olması ve ardından kriterlerin haritaya işlenmesi gerek” sözünü hatırlattı.
“MÜZAKERE MASASINA KONULACAK HARİTA UZLAŞILMIŞ KRİTERLERİ YANSITACAK”
Aynı gazete “Kabul Edilir Harita Olursa İlerleriz” başlığıyla aktardığı haberinde ise, Hristodulidis’in dün RİK’e yaptığı açıklamada “Müzakere masasına konulacak harita uzlaşılmış kriterleri yansıtacak, bir sonraki aşamaya; Güvenlik ve Garantilerle ilgili çok taraflı konferansa geçeceğiz” dediğini yazdı.
Habere göre, Yönetim, AB ve Ekonomi başlıklarında ilerleme kaydedildiğini, dün de masaya Toprak kriterlerinin konulduğunu anlatan Hristodulidis özetle şunları söyledi:
“İlk iki gün Yönetim, AB ve Ekonomi başlıklarının, Kıbrıs’taki görüşmelerde anlaşmazlık veya yaklaşım farklılıkları bulunan bazı konu ve bazı yönlerinde hem liderler hem de müzakere heyetleri düzeyinde görüşme yapıldı. Bu üç başlıkta bir miktar ilerleme sağlandı, bu olumlu gelişmedir. Daha sonra büyük ölçüde mülkiyete tabi konular görüşüldü.
Mülkiyet görüşmesinin halen Kıbrıs’ta görüşülen ve anlaşmazlık olan yönlerle sınırlı kalmayıp ilk kez Toprak düzenlemelerine tabi yönlerin de ele alınmış olmasını önemli ve kayda değer buluyoruz. Mülkiyetin Toprak düzenlemelerine tabi yönleri derken; Kıbrıs Rum yönetimi altına verilecek mülklerin statüsünün, bunlarla ilgili kriterlerin ve çözümlerin neler olacağını kast ediyoruz. Anlaşılacağı gibi statüleri, Kıbrıs Türk yönetimi altında kalacak mülklerle aynı olmayacak. Statüleri farklı olacak. Ve bu konu ilk kez dün görüşülmeye başlandı.”
RİK muhabirinin “masaya harita konulursa bu çok taraflı uluslararası konferans tarihinin de belirleneceği anlamına mı geliyor?” sorusuna karşılık Hristodulidis, “Müzakere masasına konulacak harita uzlaşılmış kriterleri yansıtırsa, bir sonraki aşamaya geçeceğiz. Ancak harita uzlaşılmış kriterlerin ürünü olmazsa, örneğin taraflardan birinin taktik hareketi ve o tarafın tezi olursa, henüz o aşamada (uluslararası konferansa geçme) olmadığımız anlamına gelir” dedi, şunları da ekledi:“Bu konuda prosedürün nasıl ilerleyeceğine dair iki taraf arasında karşılıklı anlayış var. Bizim taraf sürekli iç toplantılar yapıyor. Bu toplantılarda somut haritalarla sonuçlanabilecek belirli veriler üzerinde de çalışılıyor ancak bu bizim tarafın çalışmasıdır. Birleşmiş Milletler tarafından verilmedi veya müştereken oluşturulmadı.”
“MONT PELERİN’DE OLGULARI ANCAK TÜRK TARAFININ SON DAKİKA SÜRPRİZİ DEĞİŞTİREBİLİR”
Politis “Toprakta İlerleme Ancak Sürpriz Olur… Her Şey Kıbrıs’ta Devam Edileceğini Gösteriyor” başlıklı manşet haberinde “Mont Pelerin’de olguları ancak bir sürpriz değiştirebilir” yorumunu yaptı.
Gazete dün, “Kıbrıs Türk tarafının Toprak’la ilgili harita sunmaya hazır gelmediğinin ortaya çıktığını, iki tarafın toprak kriterleriyle ilgili yaklaşım farklılıklarının, bir belge hazırlanmasını ve görüşmelerin bu belge üzerinden yapılmasını gündeme getirdiğine” işaret etti, şunları yazdı:
“Bu prosedür uzun bir müzakereye atıf yapıyor. Eldeki bütün göstergeler müzakerenin Kıbrıs’ta devam edeceğini gösteriyor. Ancak Kıbrıs Rum heyeti üyeleri, Mustafa Akıncı’dan bir son dakika sürprizi olması ihtimalini göz ardı etmiyor.”
Gazete iç sayfasında “Beyaz Duman Ancak Sürpriz Olur… Toprak Yönü, Kıbrıs’a Uzanacak Uzun Görüşme Prosedüründe” başlığı altında detaylandırdığı haberinde, Toprak’ta anlaşmanın artık çok uzak bir ihtimal görüldüğünü ancak bunun, bütün prosedürün çöküşü anlamına da gelmediğini yazdı. Kıbrıs Türk tarafından “bir son dakika sürprizi” gelmemesi halinde tarafların toprak düzenlemeleriyle ilgili tezlerinin birleştirildiği belgenin, önce Mont Pelerin’de, özlü ilerleme olmazsa da Kıbrıs’ta görüşme zeminini oluşturacağını ekledi.
Simerini manşet haberine “Toprak Kriterlerinde Yakınlaşma Yok… Yarın, Prosedürün Varacağı Nokta Açısından Belirleyici Gün Olacak… Türk Tarafı Toplu Yer Değiştirmeyi Reddediyor” başlık ve spotlarını attı.
Tarafların dün, Toprak kriterleriyle ilgili tezlerini teati ettiklerini, herhangi bir yakınlaşma sağlanamadığı için de karşılıklı tezlerin kağıda döküldüğünü belirten gazete “Anlaşma perspektifinin netleşeceği gün, yarın” vurgusunu yaptı.
ANASTASİADİS BİR ANLAŞMA İÇİN OLMAZSA OLMAZLARINI YİNELEDİ
Gazete edindiği bilgilere dayanarak, Kıbrıslı Rum lider Nikos Anastasiadis’in dün, Rum tarafının “bir anlaşma olması için olmazsa olmaz” gördüğü toprak kriterlerini yinelediğine işaret etti.
Gazete bunları “öncelikle, en az 100 bin Kıbrıslı Rum göçmenin Kıbrıs Rum idaresi altında geri dönmesi ve Kıbrıs Türk idaresi altında kalacak toprak oranına dair anlaşma ve elbette kıyı şeridi oranı” olarak sıraladı. Türk tarafının ise “nüfusun kitlesel yer değiştirmemesini, önemli toprak iadesi yapılmaması ve kıyı şeridi oranının büyük ölçüde değişmemesini” istediğini yazdı.
Habere göre Kıbrıs Rum heyetinden kaynaklar, anlaşma olup olmayacağının Cuma günü belli olacağını belirterek “kesin anlaşma olmazsa uluslararası konferans ilanı yapılmayacak” dedi. Kıbrıs Rum heyetinden başka bir kaynak ise Anastasiadis’ten bilgi aldıktan sonra; “durumun çok zor olduğunu, Türk tarafının çok da uzlaşma niyetinde görünmediğini ve Mont Pelerin’de bir çıkmaz olmasının, çok da uzak ihtimal olmadığını” söyledi.
BM KAYNAĞI “BUGÜN MÜZAKERELER AÇISINDAN ÇOK KRİTİK GÜN”
Fileleftheros manşet haberini “Kriterler İçin Sert Poker… Uçurumun Üzerine Köprü Kurması İstenen Akıncı ve Anastasiadis Zorda… Tarafların Toprak Tezleri Bir Belgede, Müzakereler İçin Kritik Gün” başlık ve spotlarıyla aktardı.
BM’den bir kaynağın bu gazeteye, bugünün müzakereler açısından çok kritik bir gün olduğunu belirterek “yakınlaşma sağlanması yönünde değişiklik olursa, yarın (Cuma) BM ‘iyi haberler’ verebilecek durumda olacak” dediği belirtilen haberde “aksi halde görüşmeler Lefkoşa’da devam edecek. Önemli ilerleme ve kriterlerde yakınlaşma sağlanırsa toprak düzenlemeleri haritası şekillenebilir ve prosedür bir sonraki aşamaya, çok taraflı konferans tarihinin belirlenmesine geçebilir” ifadesine yer verildi.
EIDE VE HEYETİ KIBRIS TÜRK VE RUM HEYETLERLE AYRI AYRI GÖRÜŞTÜ
Gazete BM Genel Sekreteri’nin Kıbrıs Özel Danışmanı Espen Barth Eide ve heyetinin, görüşmelerin bugüne kadarki sürecini gözden geçirmek üzere Kıbrıs Türk ve Rum heyetleriyle ayrı ayrı görüşmeler yaptığını yazdı.
Kıbrıs Türk ve Rum tarafları ile BM’nin, Mont Pelerin görüşmelerindeki ortamın çok iyi olduğu, Toprak görüşmelerinin iyi niyetle devam ettiği ancak dünkü ilk Toprak görüşmesinden herhangi bir sonuç çıkartılamayacağı görüşünde birleştiğine dikkat çekilen haberde, Eide ve heyetinin Salı gecesi toplanarak durum değerlendirmesi yaptığı da belirtildi.
Haravgi manşet haberine “Siyah Talebiyle Mavi+Kırmızı” başlığını attı.
(tak)