*** Fatih Akın, dört kıtaya yayılan bir coğrafyada, büyük bir bütçeyle, sessiz sedasız çektiği, Ermeni Soykırımı'nı anlatan filmi ‘The Cut’ı Agos'a anlattı
EVRİM KAYA
Fatih Akın, dört kıtaya yayılan bir coğrafyada, büyük bir bütçeyle, sessiz sedasız çektiği, Ermeni Soykırımı'nı anlatan filmi ‘The Cut’ı Agos'a anlattı. Film üzerine verdiği bu ilk söyleşide her zamanki açık kalpliliğiyle konuşan Akın, en büyük umudunun filmin Türkiye’de hak ettiği gibi büyük salonlarda gösterime girmesi olduğunu söylüyor.
Time Out Istanbul’un haberine göre, Fatih Akın’ın son filmi ‘The Cut’ (Kesik), “Mardin’de yaşayan Ermeni bir karakteri canlandıran Tahar Rahim’in, başına gelen bir trajedinin ardından kızlarını bulmak için çıktığı yolculuğu” anlatıyor. Oysa, yayının editörünün de bildiğine eminiz ki Tahar Rahim’in canlandırdığı Nazaret’in “başına gelen” o trajedi, Ermeni Soykırımı’ydı.
Fatih Akın’ın dört kıtaya yayılan bir coğrafyada, büyük bir bütçeyle, sessiz sedasız çektiği ‘The Cut’, 27 Ağustos-6 Eylül arasında yapılacak olan Venedik Film Festivali’nde ilk kez izleyicinin karşısına çıkacak. Filmde Rahim’e dünyanın dört bir yanından oyuncuların yanı sıra Simon Abkarian, Arsinée Khanjian, Kevork Malikyan gibi Ermeni oyuncular, Kıbrıslı Akın Gazi, Almanyalı Numan Acar, Faslı şarkıcı ve ozan Hindi Zahra ile Türkiye’den Önder Çakar, Bartu Küçükçağlayan gibi isimler eşlik ediyor.
• Dört yıl önce konuştuğumuzda Ermenilerle ilgili pek az şey bildiğinizi anlatmıştınız. Belli ki bu durum bir şekilde değişti. 1915’i ve Ermenileri anlatan bir film yapma fikri nasıl aklınıza düştü?
Aslında ‘Soul Kitchen’dan sonra Hrant Dink hakkında kurmaca bir film yapmayı planlamıştım. Hrant’ın Agos’ta yayımlanan yazılarından 12’sini temel alan bir senaryo yazdım. Bu avangart bir projeydi, çünkü yazılardan bazıları bilgilendirici makaleler, bazıları Hrant’ın kişisel anekdotları, bazıları da 1915’le ilgili anlatılardı. Metin zengini bir senaryoydu. İyi bir film olur muydu, bilmiyorum. Fakat hiçbir Türk oyuncuyu Hrant rolünü oynamaya ikna edemedim, hepsi senaryomu fazla sert buldu. O yüzden de projeyi dondurmak zorunda kaldım. Hiçbir oyuncuya zarar gelsin istemezdim, ama Hrant’ı anlatan bir filmin ‘Türk filmi’ olması da önemliydi. Hrant’ı bir Amerikalı ya da Fransız oynayamazdı. Bu konuyla kendimiz baş etmeliyiz. Demek ki zamanı gelmemiş... Hrant’ın 1915 üzerine yazdığı kimi yazılar çok büyüleyici, görsel olarak da çok güçlüydü. Mesela ‘Kertenkele Abdullah’... Yine Hrant nedeniyle, 1915 üzerine çok okumuş, çok araştırma yapmıştım. Gerçekleştirmek istediğim başka bir senaryo daha vardı: Amerika’ya giden Anadolulu gezginler üzerine bir hikâye; bir tür western. Sonuçta Hrant senaryosundan kimi parçaları bu Western’le birleştirdim ve ortaya ‘The Cut’ çıktı.
• Fragmandan, Tahar Rahim’in, sessizliğe gömülen bir karakteri anlatmak için çok iyi bir tercih olduğu anlaşılıyor. Oyunculara nasıl karar verdiniz?
Her zaman yaptığım gibi, bu film için de en iyi oyuncuları bulmaya çalıştım. Gereken orijinalliği yakalayabilmek için Ermeni rollerinde olabildiğince çok Ermeni kullanmaya gayret ettim. Ama onlarla sınırlı kalmadım. Şarkıcı, ozan Hindi Zahra’yla çalışmak istedim. Zahra Faslı ama filmde, Tahar Rahim’in oynadığı başkahraman Nazaret’in karısını canlandırıyor. Rahim içinse, Jacques Audiard’ın ‘Yeraltı Peygamberi’ filmini izler izlemez, “Aradığım adam bu” dedim. Tahar, Cezayir asıllı bir Fransız. Tüm içgüdülerim bana “İşte kahramanın bu, işte aradığın Ermeni bu! Nereli olursa olsun, senin için bu rolün altından kalkacaktır” dediği için ona verdim bu rolü. Katı kurallar yok çünkü, su akıp yatağını bulmalı. Birlikte çalışabildiğim Türk oyunculardan da çok memnunum. Bartu Küçükçağlayan kilit bir rolde. Bartu büyük bir adanmışlık, tutku ve zekâyla oynadı. Bir yandan da, ne kadar masum... Bunda müzisyen olmasının da payı var. Türkçe diyalogları yazan arkadaşım Önder Çakar da oynuyor filmde. Ayrıca Numan Acar, Korkmaz Arslan, Mehmet Yılmaz gibi Almanyalı Türkler ve Kıbrıslı İngiliz Akın Gazi var. Bu arada, Akın’ı mutlaka Yılmaz Güney rolünde oynatmak istiyorum.
• Çekimler nerelerde yapıldı?
Filmdeki anahtar motif, kahramanın yolculuğu. Filmdeki bu yolculuğu ben de baştan sona yaptım. Türkiye, Suriye, Lübnan, Küba, Florida, Minneapolis, Kuzey Dakota rotasında ilerleyip binlerce resim çektim, notlar aldım. Doğru çekim yerlerini bulmak uzun ve meşakkatli bir işti. En sonunda Ürdün, Küba, Kanada, Malta ve Almanya’da karar kıldık.
• Agos’ta bir süredir 1915’i hakkını vererek anlatan bir film neden çıkmadı diye konuşuyoruz. Oysa, örneğin Holokost’u anlatan çok büyük filmler var. Sizin aklınızda kalan Ermeni Soykırımı filmleri, size referans olan başka filmler var mı?
Filmimi soykırım üzerine bir film olarak görmüyorum. Soykırım üzerine bir film nasıl olur ki? Bu janrın retorik araçları nelerdir? Ya da ‘soykırım filmi’ diye bir janr var mıdır? Benim seçtiğim janr Western’di. Sergio Leone’nin, Eastwood’un janrında bir film, bir macera filmi bu. John Huston’ın, David Lean’in geleneğinden bir destan... ‘Schindler’in Listesi’ ya da ‘Ölüm Tarlaları’ geleneğine ait değil. Atom Egoyan bana birkaç kostüm ödünç verdi ama filmin ‘Ararat’la da ilgisi var diyemem. Filmin en büyük ilham kaynağı, Elia Kazan’ın ‘Amerika Amerika’sı oldu. Orda burda o filme de soykırım filmi dendiğini okudum, ben buna katılmıyorum. Bence ‘Amerika Amerika’ hem bir destan, hem de macera filmidir.
• Bu filmi yapmak sizin için neden önemliydi? “Aşk-ölüm-şeytan üçgenini tamamlıyorum” demiştiniz. Fragmanda Tahar Rahim’in bir soruyu sessizce, bakışlarıyla yanıtladığı bir sahne var: “Bunu sana kim yaptı?” Sizin bir cevabınız var mı?
Bazen, ben konuyu seçmedim, konu beni seçti diye düşünüyorum. Nerede yasaklanan, tabulaştırılan, tehlikeli olan, ihtilaflı bir şey görsem, hemen ilgimi çeker. Nerede bir yasak varsa, orada korku vardır. Bu film korkunun sonuçlarını soyut bir şekilde ele alıyor. Şeytan dışımızda değildir, sinsice içimize sokulur. Zaten oradadır yani. Onu bir tek kendimiz kovup atabiliriz. Yaşlı adamın Tahar’a çölde sorduğu “Bunu sana kim yaptı?” sorusuna benim verdiğim yanıt, “Korku.”
• Bu film Türkiyeli izleyiciyi, 2015’e girerken geçmişinin en karanlık sayfasıyla yüzleştirecek. Filmi merakla bekleyenler de var, korkuyla bekleyenler de. Onlara söylemek istediğiniz bir şeyler var mı?
Micheal Jackson’ın ‘Thriller’ şarkısının klibinin sonuna doğru bir sahnede, Jackson’ın kız arkadaşı korkudan ciyak ciyak bağırır. Bir anda MJ karşısında belirir ve “It’s just a movie” (Bu yalnızca bir film) der ona. Filmden korkanlar varsa, ben de onlara “Bu yalnızca bir film” diyorum. Ama şundan eminim ki, benim de bir parçası olduğum Türk toplumu bu filme hazır. Elbette böyle bir filmin sert olması gerekiyor, yoksa ciddiye alamazdık. Ama her akşam izlediğimiz haberler, filmden daha sert. İçerikten rahatsız olacak birileri çıkacaktır. Tam da bu yüzden, filmin, yapıcı bir tartışmaya vesile olacağını düşünüyorum ve izleyenleri, 1915 üzerine daha çok şey öğrenmeye teşvik etmesini, böyle bir şeyin tekrar yaşanmaması için düşünmeye sevk etmesini umuyorum.
Filmi bir yerden bir yere gitme motivasyonuyla yapmadım. Politik bir amacın peşinden giden bir gruba dahil değilim ben. İnsanların filmimi izlemelerini istiyorum. En büyük umudum, filmimin hak ettiği şekilde Türkiye’de gösterime girmesi, büyük ve modern salonlarda izlenmesi. Eğer bunu becerebiliyorsak, demek ki olgun, aydınlık, kendi kendinin bilincinde ve demokratik bir toplumuz biz. Yapamıyorsak, bizi hâlâ korku yönetiyor, şeytan bizi hâlâ parmağında oynatıyor demektir.
(AGOS – Evrim KAYA – 29.7.2014)