Dila ŞİMŞEK
Covid-19 salgını sektörlere de darbe vurdu.
Süt üreticileri ve imalatçıları, salgın döneminde piyasanın daraldığını ve rekabetin zorlaştığını anlatarak, dış piyasanın ‘durma’ noktasında olduğuna işaret etti.
YENİDÜZEN’e konuşan süt imalatçıları, bu dönemde çalışsalar da, satış yapabildikleri tek alanın marketler olduğunu ve satışlarında %60 gerileme olduğunu kaydetti.
Rekabetin ciddi boyutta olduğunu dile getiren imalatçılar, iç piyasanın iyice daraldığını söyledi.
Türkiye ve Orta Doğu ülkelerine hellim ile kaşar satışı yapıldığını belirten imalatçılar, oradaki ekonomik şartlardan dolayı henüz sipariş alamadıklarını anlattı.
Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’nın, imalatçılara yönelik 1,5 TL olan desteği, 15 Haziran’a kadar 4,5 TL’ye yükselttiği ifade edilirken, bu desteğin 15 Haziran sonrası da bir süre devam etmesi gerektiğine vurgu yapıldı.
Öte yandan hayvan yetiştiricileri ise, kendi sorunlarından yakındı, yem pahalılığını dile getirerek, ‘sütün bedavaya alınıp pahalıya satılmasının istendiği’ yorumunu yaptı.
Meriç Süt Ürünleri Direktörü Candan Avunduk:
“Dış ülkelerden henüz talep yok”
Meriç Süt Ürünleri Direktörü Candan Avunduk, açılımlar olmasına rağmen Mart ayı öncesindeki piyasaya ulaşamadıklarını kaydetti.
Öğrenci, işçi ve turistlerin memleketlerine döndüğünü ve ‘biz bize’ kaldığımızı belirten Avunduk, talebin iyice düştüğünü söyledi.
Ciddi bir rekabet ortamı olduğuna değinen Avunduk, yurtdışına satışların da azaldığını dile getirdi. Avunduk, “Türkiye’ye ve Orta Doğu’daki ülkelere hellim ile kaşar satışlarımız vardı. Ancak salgın onları da etkilediği için, bizim gibi kapanma, ekonomik zorluk gibi sıkıntılar yaşadılar. Bu nedenle yeni bir talep henüz gelmedi. Türkiye’deki imalatçılar da işlerinde başarılılar, üretimde büyük ölçekte fark var… Yılbaşına kadar böyle süreceğini öngörüyorum” dedi.
Tarım Bakanlığı’nın desteği olmazsa sektörün durma noktasına geleceğini düşünen Avunduk, ticari kar gözetilmeden, üretimin yara almaması, üreticiye zarar gelmemesi ve sütün dökülmemesi için çalışılması gerektiğini vurguladı. Katkıların hemen pazarda olumlu etki yaratacağını kaydetti.
Kıbrıs Türk Süt Endüstrisi Kurumu (SÜT-EK) Müdürü Mehmet Karadayı:
“Dış piyasa neredeyse durma noktasına geldi”
Kıbrıs Türk Süt Endüstrisi Kurumu (SÜT-EK) Müdürü Mehmet Karadayı, inek sütünü üreticiden litresini 2,50 TL’ye alıp, imalatçıya 2,59 TL’den sattıklarını kaydetti.
Sütün uzun ömürlü bir ürün olmadığını ve günübirlik tüketilmesi gerektiğini hatırlattı. Karadayı, salgın nedeniyle hem ülkemizde hem diğer ülkelerde kapanma yaşandığını, ülkemizde eğitim veya iş için yaşamını sürdüren binlerce kişinin ülkesine döndüğünü ifade etti. Karadayı şöyle konuştu: “Yavaş yavaş açılmalar başladı ancak yine de sektör darbe aldı. Özellikle dış piyasa neredeyse durma noktasına geldi. Biz Orta Doğu ülkelerine hellim ve kaşar ticareti de yapıyorduk, ancak Ramazan ayı nedeniyle talep de azaldı. Tüm bunlara baktığımızda büyük bir kayıp yaşandığını gördük. Daha iyi günler görmeyi umuyoruz…”
Başlar Süt Endüstrisi Direktörü Mustafa Başlar:
“15 Haziran sonrası da Bakanlık desteği sürmeli”
Başlar Süt Endüstrisi Direktörü Mustafa Başlar sektörde piyasanın iyice daraldığını belirtti. Salgın nedeniyle, öğrencilerin, yabancı işçiler ve turistlerin memleketlerine döndüğünü dile getiren Başlar, restoranlar, oteller kapalı kaldığına dikkat çekti.
“Sadece marketler açık kaldı, olağanüstü bir durum yaşadık. Piyasamız zaten küçük olduğu için, en ufak sorunda ekonomimiz etkileniyor. Bu dönemde Tarım Bakanlığı ile görüşerek, Türkiye’ye yapacağımız hellim ve kaşar satışlarında, önceden 1,5 TL olan desteğin 4,5 TL olmasını sağladık. Bu destek 15 Haziran’da sona erecek, ancak bizim talebimiz devam etmesidir” diye konuştu, hala ayağa kalkamadıklarını kaydetti. İmalatçıların şu anda para kazanma değil, işletmelerinin geçimini sağlama, personel ödeme ve masraflarını karşılama derdinde olduğunu ifade etti. Şu anda dış piyasaya satışların çok düşük olduğunu vurgulayan Başlar, süt ve ürünlerinin de stoklarda beklediğini anlattı. Başlar, “İmalatçı ise üreticinin kıymetini biliyor, onların zarar görmesini istemiyor, çünkü üretmek çok zordur. Ancak geldiğimiz bu noktada bizlerin de çalışabilmesi için destek almak zorundayız” diye konuştu.
Hayvan Yetiştiricisi ve Üretici İbrahim Cufoğlu:
“İmalatçılar beleşe süt almak istiyor”
Hayvan Yetiştiricisi ve Üretici İbrahim Cufoğlu, bu süreçte satış ve talep azlığından dolayı sorun yaşadıklarını söyledi. Özellikle ödemelerini parça parça alabildiklerini kaydetti. Cufoğlu şöyle konuştu: “Ancak ileride de hayvancıların önü açık görünmüyor. İmalatçılar ise beleşe süt almak istiyor. Ülkenin de dış piyasaya açık olmaması nedeniyle sütümüz ucuza alınıp, halka pahalı satılmak isteniyor. Burada mağdur olan üretici ile tüketicidir. Yem fiyatlarımız da dövizle birlikte yükseldi, bu da bizlere bir eksi oldu…”
Karacaoğlu ve Sağlı Süt Ürünleri Direktörlerinden Hakan Karacaoğlu:
“Salgın döneminde satışlarda %60 gerileme oldu”
Karacaoğlu ve Sağlı Süt Ürünleri Direktörlerinden Hakan Karacaoğlu, salgın döneminde üretime devam etseler de, çalıştıkları sektörlerden sadece marketlerin açık olduğu için satışların %60 gerilediğini kaydetti. Çoğu markette ‘uzun vadeli ödemelerden’ dolayı ise rekabete giremediklerini söyledi. Yurtdışı satışı henüz yapmadıklarını ancak ilerleyen zamanda başlamayı umduklarını ekledi. Karacaoğlu, “İşletmemizi korumak için sütü azalttık, süt ödemelerini yapabilmek için uzun vadeli hiçbir satışı yapmadık. Sadece direkt nakit ve kısa vadeli işlere yöneldik. Bu sürecin en kısa zamanda geçmesini ümit ediyoruz.”
Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Mustafa Naimoğulları:
“15 Haziran’dan sonra tek kuruş yardım yapmayacağız”
Hayvan Üreticileri ve Yetiştiricileri Birliği Mustafa Naimoğulları, süt konusunun başlı başına masaya yatırılması gereken bir konu olduğunu, tüm tarafların kendisine göre konuştuğunu söyledi. Naimoğulları, iç ve dış piyasanın durumun tespit edilmesi, dış ülkelerdeki uygulamalara bakılması gerektiğini kaydetti. “Tarım Bakanlığı imalatçıya destek olmak için yine bizden aldı… 15 Haziran’a kadar hayvancının sütünden 10 kuruş kesilerek imalatçıya veriliyor. Ancak sonrasında tek kuruş dahi vermeyeceğiz. İmalatçı destek istiyorsa, Bakanlıkla görüşüp konuşsun. Ama restoranlar açılmış, oteller birer birer açarken daha neyin desteği? Piyasada bir hareketlilik var, bu işletmecilere henüz ne kadar yansıdı bilmiyorum. Ama imalatçılar çok düşük fiyata süt almak istiyor, üreticiyi korkutuyor” şeklinde konuştu.