Fehime ALASYA
Hastaların en temel sağlık haklarından ilaç temini ülkede ciddi bir sağlık sorunu halini aldı.
Birçok hasta, ilaç eksikliğine ve düzensizliğine tepki gösteriyor.
Hastalılıkla mücadele eden veya tedavisi hala süren hastalar 'ilaç bulabilecek miyim' gailesi ile yaşarken, Sağlık Bakanlığı, ihalelerle ilgili aylardır beklenen açıklamayı dün yaptı.
Sağlık Bakanı Ali Pilli, ihale süreçlerinde sona gelindiğini, bugünden itibaren eksik ilaçların adaya gelmeye başlayacağı bilgisini verdi.
Sağlıkçılar ise düzensiz veya eksik ilaç kullanımının hastaların sağlığını hem günümüzde hem de gelecekte olumsuz etkilediğini kaydetti…
İşte bir örnek! Kanser hastası, ilaç eksikliğinden yakınıyor!
“Biz uçurumun kenarından geri dönen insanlar olarak bu gaileyi çekmemeliyiz”
43 yaşındaki Fevziye Pınardan, 2020 yılının Şubat ayında meme kanseri ile yüz yüze kaldı. Dördüncü evre meme kanseri ile mücadele eden Pınardan’ın tedavisinde mutlu sona ulaşıldı. Pınardan, hasatlığı yenmesine karşın ilaca erişim nedeniyle koruyucu tedavisini aksatmaktan korktuğunu ifade ederek, ilaç eksikliğine tepki gösterdi.
Pınardan, “Bu ülkede ilaca erişim tam bir kaos, yıllarca özel sektörde çalıştım, yatırımlarımı hiç aksatmadım, bu günler için miydi?” dedi.
Tedavi sürecini Lefkoşa Devlet Hastanesi Onkoloji bölümünde geçiren Pınardan, buradaki doktor ve hastalardan memnuniyetini dile getirdi, “Doktor ve hemşirelerimiz bizimle birlikte mücadele ediyor, çok özverili ve yardımcılar ama bu yetmez ki. Koruyucu tedaviye geçince moral olarak ilaç eksikliği bizi çok etkiliyor.” dedi.
‘Bir uçurumun kenarından geri döndüğünü’ anlatan Pınardan, kanserle tanışmadan önce hiçbir sağlık sorun olmadığını, sadece yorgunluk hissettiğini, son evrede memesinde eline gelen bir kitle fark ettiğini ve hemen gecikmeden hastaneye başvurduğunu belirtti.
Rutin kadın hastalıkları muayenesini sadece iki yıl aksattığını kaydeden Pınar’dan, “Aslında hiç kendimizi ihmal etmememiz gerek” dedi.
Kendi ve kendi gibi birçok hastanın rutin kullanması gereken ilaçlar ve iğneler olduğunu kaydeden Pınardan, “Ekonomik olarak bulabildiğimizi zaten kendimiz alıyoruz ama bu nereye kadar? Hiç ekonomik gücü olamayan buna müsaade etmeyen insanlar var. Devlet bunları bizlere sağlamalı. Yıllarca özel sektörde çalıştım, yatırımlarımı hiç aksatmadım, bu günler için miydi?” diye sordu…
“Kemoterapi alırken yaşadıklarımızın tarifi yok, acaba siyasiler hayatında hiç böyle bir tecrübe yaşadı mı?”
Her gün içmesi gereken koruyucu ilaçlar olduğunu anlatan Pınardan, aralık ayından beridir ilaç erişimlerinin büyük sıkıntı içinde olduğunu ifade etti.
Kamunun tüm imkanlarının maaş ödemesi için kullanıldığını dile getiren Pınardan, öfkesini şu ifadelerle dile getirmeye çalıştı:
“Hastalar, yaşlıları ihmal ediyorlar, hükümet sadece atama mı yapıyor? Siyasileri bunun için mi seçtik? Bu tedavi sürecinde çok canım yandı, çok canımız yanıyor, çok büyük mücadele veriyoruz. Kemoterapi alırken yaşadıklarımızın tarifi yok, acaba siyasiler hayatında hiç böyle bir tecrübe yaşadı mı? Onların sevdiği biri yaşasa çok daha duyarlı olacaklarına eminim. Biz uçurumun kenarından geri dönen insanlar olarak bu gaileyi çekmemeliyiz. İlaç temini konusundaki sıkıntılar her ne ise çözülmeli, şartlar günümüz koşullarına göre güncellenmeli. Tedavisi aksayan insanların hastalığı nüksederse (tekrarlarsa)? Ülkemizi çok seviyoruz ve bunlara layık değiliz.”
İlaç eksikliğinde son durum:
Bakan Pilli: “İlaçlar gelmeye başlayacak”
Ülkede uzun süredir yaşanan ilaç eksikliğindeki son durumu YENİDÜZEN’e değerlendiren Sağlık Bakanı Ali Pilli, eksik ilaçlarla ilgili hemen hemen tüm ihalelerin sonlandığını ifade ederek, “Yarından (Bugünden) itibaren ilaçlar gelmeye başlayacak” dedi.
İlaç Eczacılık Dairesi’nde bu sabah yeniden eksiklikler ve ihalelerle ilgili toplantıda olduğunu anlatan Pilli, konunun bire bir takipçisi olduğunu kaydederek, “Bundan sonra her gün bana rapor iletilecek, ne eksik, ne geldi, ne gelmedi güncel tüm veriler elimizde olacak” yorumunu yaptı.
İlaç eksikliğinin nedenini sorduğumuz Pilli, ülkedeki yasal prosedüre dikkat çekti, “İhale yasası tekrar gözden geçirilip bazı şeyler süratle yapılmalı, bu yasal prosedürler muhakkak değişmeli” ifadelerini kullandı.
İhale yasası prosedürlerinin çok uzun zaman aldığını ve vakit kaybına neden olduğunu dile getiren Pilli, “Bu süreçler bizim canımız çıkarttı” şeklinde konuştu.
“Ülke menfaati, halk menfaatleri için bunlar hızlandırılmalı”
Pilli, özetle şunları dile getirdi:
“İlaç eksiklikleri için ben de çok üzülüyorum ama elimizde olmayan nedenler de var. 20 Milyon TL’ye piyasadan da olsa sürekli topluyoruz. İhale süreçlerinde büyük sıkıntılar var ve süreci sürekli ileriye atıyor. Bunun yanında da ilaç sıkıntısı döneminde de yani Pandemi döneminde yasal prosedürü aşmak bizi çok zorladı. Ülke menfaati, halk menfaatleri için bunlar hızlandırılmalı. Bekleme süreleri çok uzun, 20 gün aksı süresi var, bekleme süresi var, itiraz olması halinde süreç değişebiliyor, bu süreçler bizim canımız çıkarttı.”
Tabipler Birliği Başkanı Dr. Özlem Gürkut:
“İlaç kullanımında eksiklik veya düzensizlik nedeniyle, hem günümüzde hem de ileride hastalarda sağlık sorunları yaşanabilir”
Hastaların gerek tedavisinin devamı gerekse tedavi sonrasındaki koruyucu tedavi olarak bilinen sürecin aksatılmadan devam etmesine vurgu yapan Tabipler Birliği Başkanı Dr. Özlem Gürkut, aksi durumda hem günümüzde hem de ileride hastalarda sağlık sorunları yaşanabileceğine dikkat çekti.
Pandemi sürecinde kendisi ilaç üretemeyen birçok ülkede sorunlar yaşandığını kaydeden Gürkut, ülkemizde ihalelerde yaşanan sıkıntılardan dolayı düzgün ilaç temini yapılamadığını belirterek, bu durumu eleştirdi.
Gürkut, şöyle devam etti:
“İlaç sıkıntısından dolayı ya hastalar ilacını kendi temin ediyor, ya da edemiyor. Ya hasta ilacını eksik alıyor, ya da 21 günde 1 alması gereken ilacı 4, 5 hafta sonunda alıyor. İlaçların yeterli etkinliğinin sağlanması için ilacın ulaşması gereken konsantrasyon yoğunluğunu kanda kaybediyor, etkinliği azalıyor. Hem tedavi başarısı düşüyor hem de direnç gelişme riski oluşuyor. İleride ilacı düzenli kullansa bile etkisiz olabiliyor.
Bu ilaçların belli sürelerde alınması ve bu doz yoğunluğunu yakalaması çok önemli.
Aksi halde hem günümüzde hem de ileride hastalarda sağlık sorunları yaşanabilir.
Kemoterapisi bitmiş ve koruyucu ilaçları olan hastalar var, bu koruyucu tedavinin aksamasıyla hastanın gelecekteki ‘riski azaltma şansını tehlikeye atmış’ oluyoruz. Tüm bu tedavilerin aksamaması, düzensiz olmaması, zamanında yapılması gerek.”
CTP Milletvekili Dr. Sıla Usar İncirli:
“Maddi manevi büyük götürüleri var”
Bir yılı aşkındır ülkede yaşanan ilaç eksikliğinin nedenin doğru planlamanın yapılmamasından kaynaklı olduğunu anlatan CTP Milletvekili Dr. Sıla Usar İncirli, Sağlık Bakanlığı’nın ciddi ihmali olduğunu anlattı. İlaca erişimde sıkıntı yaşayan hastaların nasıl etkilendiğini ve bunun etkilerini değerlendiren İncirli, özetle şunları dile getirdi:
“İlaca erişiminde sorun yaşanmasının iki önemli sonucu var. Biri insanların zamanında ilaca ulaşamaması için hastalığın seyrinde kötüleşme oldu. Bu kötü seyri düzeltmek ve geriye dönmek için hem doktor hem de hastaların daha fazla çaba sarf etmesi gerekiyor. Bu çaba hem maddi hem manevi çok ciddi oranda olacaktır. Zamanında yapılması gereken tedavinin şimdiki maliyeti çok daha yüksek olacak. Zamanında yapılsaydı çok düşük maliyeti olacaktı.
İkinci sonuç ise; inanlar paralarıyla ilaç temin etti, buldukları ilaçlara da alım gücünün gerilediği bu zamanda kendi cebinden büyük götürüsü oldu. İnsanlar büyük sıkıntı yaşadı.
Tüm bunların nedeni doğru planlamanın yapılmamasından kaynaklandı. Bakanlığın ciddi ihmali vardır.
Aynı zamanda gıda analizi kitlerinde de sıkıntı yaşandı.”
CTP Milletvekili Dr. Ceyhun Birinci:
“İlaç eksikliği, belirsizlik, ekonomik stres, tüm bunların gailesi kronik hastalıkları tetikliyor”
İnsanların sağlığının büyük bir risk altında olduğunu kaydeden CTP Milletvekili Dr. Ceyhun Birinci, birçok hastanın ilaca erişemediğini anlatarak, diyaliz ilaçları yanında bire bir tespit ettiği 10’u aşkın ilacın kamu eczanelerinden temin edilemediğini anlattı.
İlaç eksikliğinin mazeretinin olmadığını ifade eden Birinci, “Şubat ayından bu yana geçen sürede sıkıntı çözülmeliydi. Acilen tedarik edilip, ihaleye sonra çıkılırdı, bunun mazereti olamaz, olmalı.” dedi.
Birinci, şöyle devam etti: “Diyaliz hastası ilaçları da eksik ve bu ilaçlar dışarıdan da bulunamıyor, parası olan da özelde bu bazı ilaçları bulamıyor. Bulsa da cebinde para yok, nasıl alacak o da ayrı bir sorun.
Düşük gelirli insanlar bu ilaçları dıştan satın alamıyor. Ekonomik krizde zaten maddi stres varken, tüm bu stres kronik hastalıkları kötü etkiliyor, şeker tansiyon yükselir, midesi ağrıyor, ama yine de ilaca erişemiyor.
Hasta ilaç alamıyorsa ve tansiyonu yüksek kalıyor, beyin kanaması geçirebilir, kalp krizi geçirebilir. Bu tedavilerin bir mazereti olamaz, bir an önce çözülmeli.”
Kalem kalem eksik olan bazı ilaçlar…
Birinci, ilaç eksikliğine dair yaptığı kısa gözlemde, diyaliz hastaları yanı sıra diğer eksik olan bazı ilaçları şöyle sıraladı: “Tansiyon hapı (sadece Atenol var), şeker hapı, lamictal, panadol, daflon, setrin, novalgin, omeprol, diyazem, cosizin, aspirin”