Kıbrıs Türk halkı, pazar günü, Cumhuriyet Meclisi'ndeki 50 temsilcisini seçmek üzere bir kez daha sandığa gidiyor. 7 Ocak Milletvekilliği Erken Genel Seçimi, Kıbrıslı Türklerin 1976'dan bugüne, ara seçimler de dahil 14'üncü milletvekilliği seçimi olacak.
1974 sonrasında 10 kez genel seçime gidilirken, 3 kez de ara seçim yapıldı.
Kıbrıs Türk Federe Devleti (KTFD) döneminden itibaren ülkenin seçim tarihinde birçok siyasi parti yer alırken, KTFD Meclisi’nde 40 olan milletvekili sayısı KKTC’nin ilanıyla 50’ye yükseldi. KTFD döneminde Kıbrıslı Türkler iki kez seçim yaşadı.
Coğrafi olarak Lefkoşa, Gazimağusa ve Girne ilçelerine ayrılan ve seçimlerini de 3 ilçe milletvekillerini belirlemek üzere yapan KKTC, 1998’de Güzelyurt ve İskele’nin de ilçe olmasıyla önce 5, 2016’da ise Lefke’nin de ilçe yapılmasıyla 6 ilçeye çıktı.
Pazar günkü seçim, 6 ilçe üzerinden yapılan ilk seçim özelliğini de taşıyor.
KKTC'de 5 yılda bir yapılan milletvekilliği genel seçiminin sonuncusu 28 Temmuz 2013'teydi. Cumhuriyet Meclisi'nde geçtiğimiz Kasım ayında erken seçim kararı alınmasıyla seçim takvimi 14 Kasım'da işlemeye başladı.
Yeni Seçim ve Halkoylaması Yasası’yla seçmenlere nerede ikamet ederlerse etsinler, tüm ilçelerdeki adaylar için oy kullanma hakkı verildi. Yasa uyarınca oylar, “mühür”, “mühür artı tercih” veya “karma” şekilde verilebilecek.
KKTC'de seçmen yaşı 18, milletvekili seçilme yaşı ise 25. Siyasi partilerin milletvekili çıkarabilmeleri için ülke genelindeki oyların en az yüzde 5’ini alması gerekiyor.
8 PARTİLİ SEÇİM
Pazar günkü seçimde 8 siyasi partiden 379 ve 9 da bağımsız olmak üzere toplam 388 aday yarışacak.
Seçime oy pusulasındaki sırayla Toplumcu Demokrasi Partisi (TDP), Milliyetçi Demokrasi Partisi (MDP), Toplumcu Kurtuluş Partisi Yeni Güçler (TKP Yeni Güçler), Ulusal Birlik Partisi (UBP), Demokrat Parti (DP), Yeniden Doğuş Partisi (YDP), Halkın Partisi (HP)ve Cumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) katılıyor.
Lefkoşa'dan 16, Gazimağusa'dan 13, Girne'den 10, İskele'den 5, Güzelyurt'tan 4 ve Lefke'den 2 milletvekilinin seçileceği 7 Ocak Milletvekilliği Erken Genel Seçimi'nde oy verme hakkına sahip 190 bin 551 seçmen bulunuyor.
1974 SONRASI İLK SEÇİM 20 HAZİRAN 1976'DA
TAK muhabirinin Yüksek Seçim Kurulu'nun web sitesinden derlediği bilgilere göre, Kıbrıs Türk halkı, 1974 sonrasındaki ilk seçimini 20 Haziran 1976'da yaparak 40 sandalyeli Kıbrıs Türk Federe Devleti Meclisi'ndeki temsilcilerini belirledi.
Ulusal Birlik Partisi (UBP), Toplumcu Kurtuluş Partisi (TKP), Halkçı Parti (HP) ve Cumhuriyetçi Türk Partisi'nin (CTP) aday gösterdiği ilk seçimde, Lefkoşa'dan 19, Mağusa'dan 15, Girne'den de 6 milletvekili seçildi.
75 bin 824 kayıtlı seçmenden 56 bin 346'sının oy kullandığı bu seçimde UBP 30, TKP 6, CTP ve HP ise 2'şer milletvekilliği kazandı.
28 HAZİRAN 1981
Kıbrıslı Türkler 1974’ten sonra ikinci kez 28 Haziran 1981’de milletvekillerini seçti. Bu seçimde Demokratik Halk Partisi (DHP), TKP, Türk Birliği Partisi (TBP), UBP, CTP, Sosyal Adalet Partisi (SAP), Milli Hedef Partisi (MHP) yarıştı. TBP ve SAP sadece Mağusa'da aday gösterdi.
40 sandalyeli meclis için Lefkoşa’dan 8’i UBP, 6’sı TKP, 3’ü CTP, 1’i DHP’li 18; Gazimağusa’dan 7’si UBP, 4’ü TKP, 2’si CTP, 1’i TBP ve 1’i de DHP’li 15 ve Girne’den de 3’ü UBP, 3’ü TKP ve 1’i de CTP’li 7 milletvekili seçildi.
84 bin 721 kayıtlı seçmenin 75 bin 81'i sandığa gitti.
23 HAZİRAN 1985
KKTC’nin 15 Kasım 1983'te ilanından sonraki ilk genel seçim 23 Haziran 1985’te yapıldı ve bu kez Cumhuriyet Meclisi’ndeki milletvekili sayısı 50’ye çıktı.
Lefkoşa’dan 22, Gazimağusa’dan 20 ve Girne’den 8 vekilin seçildiği 1985 seçimlerinde Yeni Doğuş Partisi (YDP), TKP, CTP, DHP, UBP, Toplumsal
Atılım Partisi (TAP) ve Sosyal Demokrat Parti (SDP) 50'şer aday gösterdi. 44 bin 278 seçmenden 38 bin 234’ünün oy kullandığı seçim sonucunda Lefkoşa’da UBP’den 11, CTP’den 6, TKP’den 4, YDP’den 1; Gazimağusa’a UBP’den 9, CTP ve TKP’den 4’er ve YDP’den 3; Girne’den ise UBP’den 4, CTP ve TKP’den de 2’şer milletvekili Cumhuriyet Meclisi’ne seçildi.
6 MAYIS 1990
1990 yılındaki seçim, CTP, TKP ve YDP'nin “Demokratik Mücadele Partisi” (DMP) çatısı altında katıldığı bir seçim olma özelliği taşıyor. DMP yanında Yeni Kıbrıs Partisi (YKP) ve UBP de bu seçimde aday gösterdi.
Lefkoşa’dan 23, Gazimağusa’dan 19 ve Girne’den de 8 milletvekilinin seçildiği 1990 seçimlerinde, UBP Lefkoşa’dan 16, Gazimağusa’dan 13 ve Girne’den 5 olmak üzere toplam 34; DMP ise Lefkoşa’dan 7, Gazimağusa’dan 6, Girne’den de 3 olmak üzere 16 milletvekili kazandı.
6 Mayıs 1990'da 101 bin 306 seçmenden 94 bin 403’ü oy kullandı.
13 EKİM 1991 ARA SEÇİMİ
DMP’den seçilenlerden sadece 4'ünün milletvekili andını içerken 12'sinin seçime dış müdahaleler olduğunu ve tek parti diktasına boyun eğmeyeceklerini söyleyerek Meclis’i boykot etmesiyle, seçimden bir buçuk yıl geçmeden ara seçime gidildi.13 Ekim 1991’de Lefkoşa’da 6, Gazimağusa’da 3 ve Girne’de de 3 milletvekili için yeniden sandıklar kuruldu.
Ara seçim için Kıbrıs Türk Birlik ve Egemenlik Partisi, UBP, Hür Demokrat Parti, YDP, Sosyal Demokrat Parti, Milliyetçi Adalet Partisi aday gösterdi.
106 bin 303 seçmenden 71 bin 483’ünün oy kullandığı seçim sonucunda Lefkoşa’da 5 UBP, 1 HDP adayı; Mağusa ve Girne’de ise 3’er UBP adayı Meclis’e girmeye hak kazandı.
12 ARALIK 1993
Takvimler 12 Aralık 1993’ü gösterdiğinde KKTC’de yeniden bir genel seçime gidildi ve bu kez siyaset sahnesine UBP’den istifa eden 9 milletvekilinin 30 Temmuz 1992'de kurduğu Demokrat Parti de katıldı.
Seçimde Kıbrıs Türk Birlik ve Egemenlik Partisi, DP, TKP, CTP, UBP, Milli Mücadele Partisi ve YKP aday gösterdi.
Lefkoşa’dan 22, Gazimağusa’dan 19 ve Girne’den 9 milletvekilinin belirlenmesi için yapılan seçimde yüzde 5’lik barajı UBP, DP, CTP ve TKP geçti.
Seçim sonucunda Lefkoşa’dan UBP 7, DP 6, CTP 6 ve TKP 3; Gazimağusa’dan UBP 7, DP 6, CTP 4 ve TKP 2, Girne’den de UBP, DP ve CTP 3’er milletvekilini Meclis'e sokmayı başardı.
Bu seçimde 107 bin 820 seçmenden 100 bin 867’si oy kullandı. Seçimin ardından ilk kez UBP'nin hükümette yer almadığı; DP ve CTP'nin de ilk kez yer aldığı koalisyonlar kuruldu, bozuldu.
6 ARALIK 1998
KKTC’de 6 Aralık 1998’de yapılan genel seçimde, ilçe sayısı Güzelyurt ve İskele'nin de ilçe yapılmasıyla 5’e çıktı.
119 bin 574 seçmenden 106 bin 331’inin oy kullandığı seçimde seçmenler 1985 seçimlerinden sonra ilk kez yeniden karma oy kullandı.
Yurtsever Birlik Hareketi (YBH), CTP, TKP, DP, UBP, Ulusal Diriliş Partisi ve Bizim Parti’nin katıldığı bu seçimde, Lefkoşa’dan 15, Gazimağusa’dan 13, Girne’den 9, Güzelyurt’tan 7 ve İskele’den de 6 milletvekili seçildi.
Sandıklar açıldığında 50 milletvekilinin dağılımı ise şöyle oldu:
Lefkoşa: UBP 6, DP 4, TKP 3, CTP 2; Gazimağusa: UBP 7, DP 3, TKP 1, CTP 2; Girne: UBP 5, DP 2, TKP 2, CTP 1; Güzelyurt: UBP 3, DP 2, TKP 1, CTP 1; İskele: UBP 3, DP 2, TKP 1.
14 ARALIK 2003
Kıbrıs'ta çözüm müzakerelerinde tansiyonun en yüksek olduğu döneme denk gelen ve Annan Planı endeksli gerçekleşen 14 Aralık 2003 seçimleri UBP'nin ilk kez birinci çıkmadığı seçim olarak tarihe geçti.
DP, BDH, Çözüm ve AB Partisi, CTP, UBP, Milliyetçi Barış Partisi ve Kıbrıs Adalet Partisi’nin katıldığı 14 Aralık 2003’teki seçimle, Lefkoşa’dan 16, Gazimağusa’dan 13, Girne’den 9, Güzelyurt’tan 7 ve İskele’den de 5 milletvekili seçildi.
141 bin 596 seçmenden 121 bin 740’ının 554 sandıkta oy kullandığı seçim sonucunda sağ ve sol partiler 25'er milletvekili çıkardı.
CTP Birleşik Güçler konseptiyle katıldığı seçimde 19 milletvekiliyle seçimi birinci tamamlarken, UBP 18 sandalyede kaldı. DP 7, Toplumcu Kurtuluş Partisi, Birleşik Kıbrıs Partisi ve Kıbrıs Sosyalist Partisi’nin oluşturduğu "Barış ve Demokrasi Hareketi" ise 6 milletvekiliyle Meclis'e girdi.
İlçelere göre dağılımda Lefkoşa’dan UBP 5, DP 2, BDH 3, CTP 6; Gazimağusa’dan UBP 5, DP 2, BDH 1, CTP 5; Girne’den UBP 3, DP 1, BDH 1, CTP 4; Güzelyurt’tan UBP 2, DP 1, CTP 3, BDH 1 ve İskele’den de UBP 3, DP 1 ve CTP 1 milletvekili kazandı.
20 ŞUBAT 2005 ERKEN GENEL SEÇİMİ
20 Şubat 2005’te yerel ara seçimle birlikte yapılan Milletvekilliği Erken Genel Seçimi’ne UBP, DP CTP, BDH, TKP, Yeni Parti, Milliyetçi Adalet Partisi katıldı.
147 bin 249 seçmenden 119 bin 9’u 575 sandıkta oy kullandığı seçimde CTP, UBP, DP ve BBH yüzde 5'lik barajı aşabildi.
Seçimden CTP yüzde 44.45’lik oy oranıyla birinci parti çıktı ancak tek başına iktidarı kıl payı kaybetti.
Lefkoşa'da CTP 8, DP 2, BDH 2, UBP 5; Mağusa'da CTP 6, DP 2, UBP 5; Girne'de CTP 4, DP 1, UBP 4; Güzelyurt'ta CTP 4, UBP 3; İskele'de CTP 2, DP 1, UBP 2 milletvekili çıkardı.
25 HAZİRAN 2006 ARA SEÇİM
CTP Lefkoşa milletvekiliyken Cumhurbaşkanlığı'na aday olan ve 17 Nisan 2005’te Cumhurbaşkanı seçilen Mehmet Ali Talat’tan ve ani rahatsızlık sonucu hayatını kaybeden UBP Girne Milletvekili Salih Miroğlu’nun yerlerinin doldurulması için 25 Haziran 2006’da yerel seçimlerle birlikte milletvekilliği ara seçimi de yapıldı.
Seçimi Lefkoşa'da CTP adayı Özkan Yorgancıoğlu, Girne'de ise yine CTP'den Gülboy Beydağlı kazandı. Böylece CTP'nin Meclis'teki sandalye sayısı 25’e yükseldi.
19 NİSAN 2009'DA 7 PARTİLİ ERKEN GENEL SEÇİM
KKTC'de 19 Nisan 2009 tarihi de bir erken genel seçim tarihi olarak arşivlerdeki yerini aldı.
DP, CTP, TDP, BKP, ÖRP, UBP yanında ilk kez Halk İçin Siyaset Partisi (HİS) de bu seçime katılan partiler arasında yer aldı ve 7 partili bir seçime gidildi.
161 bin 373 seçmenden 131 bin 849’u oy kullandığı seçimde, UBP 26 milletvekiliyle çoğunluğu sağladı. Sandıktan CTP'ye 15, DP'ye 5, TDP'ye 2, ÖRP'ye 2 milletvekilliği çıktı.
18 Nisan 2010’daki Cumhurbaşkanlığı seçimini dönemin Başbakanı ve UBP Gazimağusa Milletvekili Derviş Eroğlu kazandığı için Meclis'teki sayı 49'a düştü.
27 HAZİRAN 2010 ARA SEÇİM
27 Haziran 2010’daki yerel seçimlerle birlikte Eroğlu'ndan boşalan vekillik için Gazimağusa’da milletvekilliği ara seçimi de yapılır ve bu seçimi de TDP adayı Hüseyin Angolemli 2 oy farkla kazandı. Böylece TDP'nin milletvekili sayısı 3’e yükseldi.
28 TEMMUZ 2013 ERKEN GENEL SEÇİMİ
Haziran 2013'te güvensizlik önergesiyle hükümetin düşmesinin ardından Kıbrıs Türk halkı 28 Temmuz 2013'te bir erken seçim daha yaşadı.
CTP, BKP, TDP, UBP ve DP Ulusal Güçler'in katıldığı seçimde, Lefkoşa'dan 16, Gazimağusa'dan 13, Girne'den 10, Güzelyurt'tan 6 ve İskele'den de 5 milletvekili seçildi.
172 bin 803 kayıtlı seçmenden 119 bin 940’ının oy kullandığı bu seçimde sandıklar açıldığında koalisyonlar dönemini başlatan Meclis'teki aritmetik şöyle oluştu:
Lefkoşa: CTP 7, DP UG 4, TDP 1, UBP 4; Gazimağusa: CTP 5, DP UG 3, TDP 1, UBP 4; Girne: CTP 4, DP UG 2, TDP 1, UBP 2; Güzelyurt: CTP 3, DP UG 1, UBP 2; İskele CTP 2, DP UG 2, UBP 1.