Vakıflar İdaresi’nin, ‘İngiliz Hükümeti’nden Evkaf Mallarına karşılık 1960’ta 1.5 milyon sterlin alındı iddiası yanlıştır’ açıklamasına karşın, Kıbrıs Türk Delegasyonu’nun Ocak 1960'ta İngiliz Hükümeti’nden mülkiyet haklarının yitirilmesinden ötürü 3 milyon STG tazminat istediğine ilişkin belgeler bulunuyor.
13 Ocak 1960’ta, Kıbrıs Türk Delegasyonu’nun talebi üzerine duyurulan, Kıbrıs üzerine Londra Komisyonu Sekreterya Notu’nda, Tapu Dairesi’nde birçok vakıf malının takip edilip kaydedilmediği ve genel olarak kötü idare sonucunda binlerce dönüm arazide de hakların yitirildiği yazılıyor.
Öte yandan ‘Vakıf malı nakte tahvil edilemez’ yani ‘paraya çevrilemez’ iddialarında karşın, Vakıflar’ın ‘Anayasası’ sayılan ‘Ahkamü’l Evkaf’da yani Vakıf Hükümleri’nde, bunun mümkün olduğunun açıkça yazılıyor… Ahkamü’l Evkaf: ‘Bir vakıf mülkün nakit para ile istibdali hukuken geçerlidir’
Meltem SONAY
Vakıflar İdaresi’nin, ‘İngiliz Hükümeti’nden Evkaf Mallarına karşılık 1960’ta 1.5 milyon sterlin alındı iddiası yanlıştır’ açıklamasına karşın, Kıbrıs Türk Delegasyonu’nun Ocak 1960'ta İngiliz Hükümeti’nden mülkiyet haklarının yitirilmesinden ötürü 3 milyon STG tazminat istediğine ilişkin belgeler bulunuyor.
13 Ocak 1960’ta, Kıbrıs Türk Delegasyonu’nun talebi üzerine, 2 York Terrace, Regents Park, London NW1 adresli Kıbrıs üzerine Londra Komisyonu’na dağıtımı yapılan Sekreterya Notu’nda, Tapu Dairesi’nde birçok vakıf malının takip edilip kaydedilmediği ve genel olarak kötü idare sonucunda binlerce dönüm arazide de hakların yitirildiği yazılıyor.
Londra Komisyonu Sekreterya Notu’nda, mülkiyet haklarının yitirilmesinden ötürü İngiliz Hükümeti’nden 3 milyon STG tazminat istendiği de belirtiliyor.
Bu belgeler, bugün Vakıflar İdaresi’nin İngiliz Hükümeti’nden Evkaf Mallarına karşılık 1960’ta 1.5 milyon sterlin alındı iddiası yanlıştır’ açıklamalarına karşın, hem ‘mülklerin haklarının yitirildiğinin kabul edildiğini’ hem de, Kıbrıs Türk Delegasyonu’nun ‘tazminat’ istediğini ortaya koyar nitelikte.
Londra Komisyonu Sekreterya Notu’ndan:
SAYFA 5
III
1. “Vakıf” mallarının tam ayrıntıları düzgün bir şekilde izlenip Tapu Kayıt Dairesi’ne kayıtları yapılmaması sonucu taşınmaz malların pek çoğu heba edildi.
5. “Evkaf” Dairesi’ndeki kötü yönetim tarıma elverişli binlerce dönüm arazinin kayıp olmasına neden olmuştur.
SAYFA 7
Hükümetin yukarıda belirtilen “vakıf” mallarının “evkaf”a iadesinin neredeyse imkansız olduğundan, Türk toplumu haklı olarak, söz konusu yasada yer alan yetersiz ve gerçekçi olmayan tazminat değerlendirmesinin revizyonunu, mevcut hükümetten talep etti.
V.
1. Türk toplumunun, 3. bölümde belirtilen hususlara göre, genel ve özel olarak gördüğü zarar tahmini 3 milyon sterlindir.
SAYFA 8
Türk toplumu, egemenliğin devrinden önce, Majestelerinin Hükümetinin yukarıda belirtilen tazminatları Londra Deklarasyonu’na uygun olarak ödemesinin sağlanmasını güçlü bir şekilde arzu ediyor. ( Kıbrıslı Türk Delegasyonu, zamanı geldiğinde yukarıda belirtilen tazminatların ödenmesi için farklı yöntemler gösterme hakkını saklı tutar.)
Ahkamü’l Evkaf: ‘Bir vakıf mülkün nakit para ile istibdali hukuken geçerlidir’
‘Vakıf malı nakte tahvil edilemez’ yani ‘paraya çevrilemez’ iddialarında karşın, Vakıflar’ın ‘Anayasası’ sayılan ‘Ahkamü’l Evkaf’da yani Vakıf Hükümleri’nde, bunun mümkün olduğunu açıkça yazılıyor.
Yenidüzen’in yeniden gündeme taşıdığı, Kıbrıs Vakıflar İdaresi Yayınları’ndan 1986 tarihli “Belgelerle Kıbrıs Türk Vakıflar Tarihi” kitabında, Maraş’ın sahiplerinden olduğu söylenen Abdullah Paşa Vakfı’nın 1935 yılında tazminat ödenerek kapandığına ilişkin birçok resmi belge yer aldığı gündem olmuştu.
Bunun üzerine bazı kesimlerce Vakıf mallarının ‘nakte tahvil edilemeyeceğini’ iddia edilmişti.
Vakıfların ‘anayasası’ olarak nitelendirilen 1890’lı yıllarda yazılmış, 2003 yılında da Vakıflar İdaresi’nce Türkçe’ye çevrilerek yeniden yayımlanmış Ömer Hilmi Efendi’nin yazdığı ‘Ahkamü’l Evkaf’ın,422’nci meselesi ‘Bir vakıf mülkün nakit para ile istibdali hukuken geçerlidir’ diyor.
‘Anlaşmalı nakte tahvil’
Sunuşunu 1. Cumhurbaşkanı Rauf Raif Denktaş’ın, girişini ise dönemin Vakıflar ve Din İşleri Dairesi Yönetim Kurulu Başkanı Rauf Ünsal’ın yaptığı Kitap, Maraş’ın sahiplerinden olduğu söylenen Abdullah Paşa Vakfı’nın 1935 yılında tazminat ödenerek kapandığına ilişkin ‘resmi belgeler’ içeriyor.
Kitap, Dönemin Vakıflar İdaresi Müdürü Ahmet Sami’den, Kıbrıs Türk Federe Devleti Başkan Yardımcısı ve Savunma Bakanı Osman Örek’e hitaben “Kıbrıs’taki vakıf kapanmış ve bu suretle Kıbrıs’ta böyle bir vakıf kalmamıştır” izahatını içeren resmi belgeleri de ortaya koyuyor.
Kitapta yer alan bir başka resmi belgede KTFF Başkan Yardımcısı Örek, Dönemin Vakıflar İdaresi Müdürü Ahmet Sami’den tazminatın ‘kanunen’ mi, yoksa ‘anlaşmalı’ mı yapıldığını sorarak, bu hususun açıklığa kavuşturulmasını istiyor. Verilen yanıttı ‘anlaşmalı nakte tahvil’ edildiği de belirtiliyor.
Dönemin “Kıbrıs Türk Delegasyonu”nun, Ocak 1960'ta İngiliz Hükümeti’nden mülkiyet haklarının yitirilmesinden ötürü 3 milyon STG tazminat istemi Londra Komisyonu Sekreterya Notu’nda…
‘Vakıf malı nakte tahvil edilemez’ yani ‘paraya çevrilemez’ iddialarında karşın, Vakıflar’ın ‘Anayasası’ sayılan ‘Ahkamü’l Evkaf’da yani Vakıf Hükümleri’nde, bunun mümkün olduğunun açıkça yazılıyor…
Ahkamü’l Evkaf: ‘Bir vakıf mülkün nakit para ile istibdali hukuken geçerlidir’