Onur Erdoğan
Ruslar, Güney Sibirya’ya yerleşmeye başladığında bölgenin denetlenmesi için karargâh olarak kurulan İrkutsk, uzun yıllar sürgün şehri olarak ülkedeki suçluların sürüldüğü sürgün bölgesi olarak kullanıldı. Bir nevi açık ceza evi olarak görülen bu yere sürgüne giden Rus yazar Dostoyevski ve Bolşevik lider Lenin gibi ünlü kişiler de gönderildi. İrkutsk, açık hava hapishanesi olarak görülürken, zamanla Rusya, Moğolistan ve Çin arasında ticaretin artmasıyla ticaret yolunun büyümesi ve daha sonra Trans Sibirya demir yolu hattının geçmesiyle, zenginleşmiş, önemi artmış ve sürgün şehri imajından turistik, mistik bir Sibirya şehri havasına bürünmüş.
MAKİNE VE ALTIN
Ticaretin ve turizmin yanında İrkutsk’un gelişiminde rol oynayan etkenlerden biri de özellikle makine üretimi ile gelişen sanayisi ve başta altın olan zengin yer altı madenleridir.
İrkutsk, Dünyanın en uzun beşinci nehri olan Yenisey Nehri’nin ana kollarından biri olan ve Baykal gölüne dökülen Angara Nehrinin yanında kurulmuş. 580 bin kişilik nüfusu ile küçük bir şehir olmasına rağmen oldukça modern bir şehir.
Angara Nehri, büyüklüğünden dolayı ekosisteme kattığı canlılık dışında, genişliği ve üzerinde uçuşan martılardan dolayı, Sibirya bozkırlarında bulunan İrkutsk’a sahil şehri havası veriyor. Nehrin şehir merkezinden geçen kısmının yanlarına yapılan yürüyüş yollarındaki ve parklardaki genç yaşlı her çeşit insanın kalabalığı, İrkutsk ’un mistik güzelliğine canlılık kazandırıyor.
YEŞİL VE KIRMIZI HAT
İrkutsk ’da görülmesi gereken çok fazla yer var. İrkutsk ’da kurulan gönüllü turizm elçileri bu kadar çok gezilecek yer olduğundan ve bunlar şehrin dört bir tarafına yayıldığından dolayı turistler için yeşil ve kırmızı renklerde iki yürüyüş parkuru hazırlamış. Yeşil olan küçük parkuru takip edenler şehrin dışına çıkmadan 7.29km’lik bir yürüyüş ile 30 tarihi binayı geziyor. 13 km’lik kırmızı hattı takip edenler yeşil hattın geçtiği yerlerden geçip biraz daha şehir dışında kalan 8 yeri de görmüş oluyor.
GEZİLECEK YERLER
Gezilmesi gereken yerlerin en başında, İrkutsk ‘un merkezinde bulunan Kirov Meydanı var. Meydanın bir tarafında Rus mimarisinin en tipik örneği olan ve tam meydana bakan hükümet binası bulunuyor. Hükümet Binasının hemen arkasında, savaş sırasında kahramanca savaşmış işçi sınıfı ve askerler anısına yakılan sonsuzluk ateşi hiç sönmeden yanıyor. Yine bu bölgede bulunan 1600’lü yıllarda yapılan Kurtarıcı Kilise ve orjinali tamamen ahşaptan olup 1600’lü yıllarda yangından kül olduktan sonra orjinaline bağlı olarak tekrar yapılan Epiphany Katedrali merkezde bulunan önemli yerlerden bazıları.
Meydana yürüme mesafesi uzaklığında bulunan, zamanında şehrin Moskova ile tek bağlantı noktası olan liman girişine yapılan Moskova Kapısı tüm ihtişamıyla günümüze kadar ayakta kalmış. İrkutsk tarihinin tüm dönemlerinden kalan eserlerin ve fotoğrafların sergilendiği İrkutsk Tarih Müzesi, Rusya- Sibirya ve Çin kültürünün önemli ahşap ve bronz eserlerinin sergilendiği Sanat Müzesi, dönemin ünlü kişilerin kaldığı müze evler ve tarihi tiyatrolar İrkutsk ’ta başlıca gezilebilecek yerler arasında yer alıyor.
İrkutsk’da çok fazla miktarda tarihi ev görmek mümkün. Özellikle merkezin biraz dışında otogara giderken komple tarihi evlerden oluşan bir mahalle var ki insan kendini o devirde hissediyor. Eski Rus mimarisinin tipik özelliklerini barındıran, soğuk ikliminden dolayı küçük pencereli, bol işlemeli iki katlı evlerin neredeyse tümü halen kullanılıyor. Dantel gibi işlemeli evlerin fotoğraflarını çekerken yerli halk alışmış ki hiç tepki göstermeden siz yokmuşsunuz gibi davranıyor.
BAYKAL GÖLÜ
İrkutsk’dan bahsederken Baykal gölünden bahsedilmeden olmaz. İrkutsk’un biraz güneyinde bulunan göl, 1637 metre derinliği ile dünyanın en derin ve bölgenin en büyük gölüdür. Derinliğinin ve genişliğinin bu kadar büyük olması Baykal gölünü dünyanın en önemli su havzası yapıyor. Bunların yanında çevresinde kendine özgü oluşturduğu endemik bitki örtüsü, içinde bulunan adacıklar, canlı çeşitliliği açısından da oldukça önemli. Baykal gölünün o saf ve temiz halinin güzelliği birçok gezginin hayalini süslüyor. Göldeki küçüklü büyüklü adalar arasında, 730km2 ile Olhon Adası gölün en büyük adasıdır. Olhon Adası’nda az da olsa yerleşim yerleri vardır ve tekneler ile gidilebilir. Bilinenin aksine Baykal Gölü çevresinde bazı yerleşim yerlerine ulaşım kışın gölün donmasıyla sağlanır. Baykal gölü kıyılarında çadır kurulup uzun süre kalınabileceği gibi İrkutsk’dan günü birlik turlar ile gezilebilir.
GÜNLÜK 30 DERECE SICAKLIK FARKI
İrkutsk kışın bembeyaz bir örtüye bürünüyor ve sıcaklık eksi 30 dereceleri bulabiliyor. Bu soğuğun yaşamı felç ettiği düşünülebilir fakat şehrin kapalı yaşam alanlarının altyapısı sert soğuklara göre yapılmış. Bu yüzden kışın da batı şehirlerindeki gibi hayat normal şekilde devam ediyor. Yaz geldiğinde beyaz örtü kendini yemyeşil bir doğa, sert soğuklar sıcaklara bırakıyor. Burada dikkat edilmesi gereken bir konu var. O da her mevsim yaşanan sıcaklık farklarının yüksek olması. Karasal iklimden dolayı 30 derecelere varan günlük hava sıcaklığı farkı oluyor ve bu da o bölgeye alışık olmayanlar için oldukça tehlikeli bir durum.