Ayşe GÜLER
Ekonomi ve Enerji Bakanlığı , resmi verileri; 2018 yılının ilk 5 ayında açılan 177 işletmenin 3’ü kapandığını kayda geçirse de iş çevreleri çok daha fazla işyerinin kapanacağından endişe ediyor.
‘Kayıt altına’ alınan verilere göre; 2009 yılından bugüne 13 bin 710 işletme çalışma hayatında hizmete başladı, bu işletmelerin 584’ü kapılarına kilit vurarak, kepenklerini indirdi.
Resmi verilere rağmen, özellikle Türk Lirası’nda yaşanan değer kaybı ve alım gücünde görülen gerileme nedeniyle KTEZO Genel Koordinatörü Hürrem Tulga, ülkede kapanan iş yeri sayısının çok daha fazla olduğunu belirtti.
Tulga, verilerde yaşanan tutarsızlığı, iş yeri açma ile ilgili bakanlığa bildirim zorunluluğu olmasına karşın, ‘kapanma’ beyanlarının mecburi olmamasına bağladı.
Öte yandan Ticaret Odası Başkan Yardımcısı Mehmet Eziç, içinde bulunduğumuz süreçte, kapanan iş yeri sayısının daha da artacağını ifade etti.
Yalnızca yeni işletmeler değil, eski işletmeler için de tehlike çanlarının çaldığına dikkat çeken Eziç,
“İş insanları kredi ile yatırım yapıyor, bina yeniliyordu… Ekonomi bir anda ters düz oldu” dedi.
İşletmelerle ilgili ‘resmi tabloyu’ YENİDÜZEN’e değerlendiren Resmi Kabz Memurluğu ve Mukayyitlik Dairesi Müdürü Olgun Yetişmiş ise ekonomik kriz nedeniyle işyeri sayısında düşüş yaşandığını söyledi.
Resmi veriler…
Yıllara göre ‘tescil’ edilen, ‘sicilden çıkan’ işletmeler…
Ekonomi ve Enerji Bakanlığı, yıllara göre ‘tescil’ edilen ve ‘sicilden çıkan’ işletme sayısına ilişkin detaylı veri paylaştı.
Resmi internet sitesinde yer alan bilgiye göre; 2009 yılında bin 230 işletme faaliyete başlarken, 61 işletme kapandı.
2010’da bin 404 yeni işletme ‘tescil’ edilerek hizmete başlarken, 55 işletme sicilden çıktı.
İşletme açılmasında rekor 2017’de
2009 yılından bugüne, en fazla geçtiğimiz yıl işletmenin açıldığı da resmi verilere yansıdı.
Resmi kayıtlara göre; 2017 yılında bin 873 işletme çalışma hayatında yerini aldı, 52 işletme ise kepenklerini indirdi.
Açılan ve kapanan işletme sayısı ile ilgili diğer veriler şöyle: 2011’de bin 466 işletme açıldı, 83 işletme kapandı, 2012’de bin 411 işletme açıldı, 65 işletme kapandı, 2013’te bin 403 işletme açıldı, 59 işletme kapandı, 2014’te bin 580 işletme açıldı, 78 işletme kapandı, 2015’te bin 499 işletme açıldı, 71 işletme kapandı, 2016’da bin 667 işletme açıldı, 57 işletme kapandı, 2017’de bin 873 işletme açıldı, 53 işletme kapandı, 2018’in ilk 5 ayında 177 işletme açıldı, 3’ü kapandı.”
En fazla Mağusa’da…
Öte yandan 8 sanayi bölgesinde en fazla işyeri Mağusa’da, en az işyeri ise Karaoğlanoğlu’nda yer aldığı da görüldü.
Mağusa’daki sanayi bölgelerinde toplamda 410, Lefkoşa’daki sanayi bölgelerinde ise 384 işyeri bulunuyor.
Aynı zamanda Alayköy sanayi bölgesinde 198, Güvercinlik sanayi bölgesinde 133, Haspolat sanayi bölgesinde 85, Yeni Boğaziçi sanayi bölgesinde 65, İskele sanayi bölgesinde 57, Karaoğlanoğlu sanayi bölgesinde ise 43 işyeri yer alıyor.
Yoğunluk; oto kaporta tamir ile mobilya-ahşap sektöründe…
Sanayi bölgelerinin sektörel dağılımı da verilerde paylaşıldı.
Buna göre; ülkedeki 8 sanayi bölgesinde ağırlıklı olarak oto kaporta tamir işleri ile mobilya ahşap işleri yapan işletmelerin bulunduğu görüldü.
2017’de oto kaporta tamir sektöründe 352, mobilya ve ahşap sektöründe ise toplam 207 şirket sanayi bölgelerinde hizmet verdi.
Metal işlerine yönelik 142 şirket, gıda sektörüyle alakalı ise 128 işyerinin bulunduğu verilerde yer aldı.
Ayrıca; PVC Aliminyum sektöründe 95, elektrik elektronik sektörde 86, konfeksiyon sektöründe 59, hizmet sektöründe ise 50 işyeri hizmet verdi.
Kalem kalem devlet desteği:
2009’da 262 bin 833 TL, 2018 ilk 6 ayda 284 bin 869 TL…
Verilerde; ‘yurt dışı fuar desteği’, ‘yurt dışı reklam desteği’, ‘standart belgeleri desteği’, ‘yurt dışı pazar araştırma desteği’ ve ‘yurt dışı mağaza, ofis, show-room desteği’ olmak üzere 5 kalemde ayrı ayrı verilen devlet destekleri de paylaşıldı.
Buna göre; 2009’da 262 bin 833 TL olan devlet desteği, 2010’da 690 bin 508 TL, 2011’de 877 bin 227 TL, 2012’de 802 bin 485 TL, 2013’te ise 849 bin 50 TL oldu.
2014’te işletmelere söz konusu 5 kalem altında 1 milyon 417 bin 241 TL ‘destek’ verildi.
Bu rakam; 2015’te 1 milyon 740 bin 87 TL’ye çıktı, 2016’da 1 milyon 729 bin 623 TL olarak kayıtlara geçti.
UBP-DP Azınlık Hükümeti’nin görevde olduğu dönemde, söz konusu rakam deyim yerindeyse zirve yaptı, 2 milyon 133 bin 802 TL oldu.
CTP-HP-TDP-DP hükümeti boyunca işletmelere verilen devlet desteği ise 284 bin 869 TL olarak resmi verilere yansıdı.
İLGİLİ KESİMLER NE DÜŞÜNÜYOR?
Resmi Kabz Memurluğu ve Mukayyitlik Dairesi Müdürü Olgun Yetişmiş:
“Ekonomik kriz nedeniyle işyeri sayısında düşüş yaşanıyor”
Resmi Kabz Memurluğu ve Mukayyitlik Dairesi Müdürü Olgun Yetişmiş, ekonomik kriz nedeniyle işyeri sayısında düşüş yaşandığını söyledi.
Yetişmiş, “Herkes, bazı sektörlerin çok iyi çalıştığını zanneder. Örneğin, bazı restoranlar çalışıyor… Bunu gören vatandaş, gidip restoran açıyor ancak kapanıyor…” diyerek, “Tutunamıyor, tekrar kapanıyor… Esas sebep krizdir” dedi.
Yasal prosedüre göre; her açılan şirketten belli ücret alındığını kaydeden Yetişmiş, “İş yeri açılmasında, devlete kazanç olabilir. Belli ücret ödüyorlar. Vergisel olarak belki kayıp olabilir. Kazanmadığı için vergi olabilir.” şeklinde konuştu.
KTEZO Genel Koordinatörü Hürrem Tulga:
“Ciddi ekonomik kriz var, kapanan iş yeri sayısı bakanlık verilerinin oldukça yukarısında”
KTEZO Genel Koordinatörü Hürrem Tulga, ülkede kapanan iş yeri sayısının bakanlık verilerinin oldukça yukarısında olduğunu belirtti.
Tulga, verilerde yaşanan ‘tutarsızlığı’, iş yeri açma ile ilgili bakanlığa bildirim zorunluluğu olmasına karşın, ‘kapanma’ beyanlarının mecburi olmamasına bağladı, “Heyecanla işyeri açılır, kapatmayı bildirmede sıkıntı yaşanıyor” dedi.
TL kaybıyla birlikte ülkede ciddi ekonomik kriz yaşandığını, faizlerin de yükseltilmesiyle bu krizin daha da arttığını söyleyen Tulga, söz konusu durumun özellikle imalat gibi katma değer yaratan alanlarda yüzde 100’e yakın maliyete sebep olduğunu vurguladı.
Tulga, Ocak’tan itibaren alacak-verecek sayılarında ciddi artış yaşandığına dikkat çekerek, “İnsanlar, harcanabilir gelire sahip değil… Elektriği, yakıtı, ulaşımı düştükten sonra geriye bir şey kalmıyor… Vatandaşların çarşıya çıkacak dermanı kalmıyor.” dedi.
Ticaret Odası Başkan Yardımcısı Mehmet Eziç:
“Kapanan iş yeri sayısı artacak, birçok işletme maddi güçlük içerisine girecek”
Ticaret Odası Başkan Yardımcısı Mehmet Eziç, içinde bulunduğumuz süreçte, kapanan iş yeri sayısının daha da artacağını ifade etti.
Özellikle faiz oranlarının artırılmasıyla, eski faiz sistemine göre borçlanarak plan-program yapan birçok işletmecinin maddi güçlük içerisine gireceğini dile getiren Eziç, “Bu durum da beraberinde iş yerlerinde devamlılığı getirmeyecek” dedi.
Eziç, yalnızca yeni işletmeler değil, eski işletmeler için de tehlike çanlarının çaldığına dikkat çekti.
“İş insanları kredi ile yatırım yapıyor, bina yeniliyordu… Ekonomi bir anda ters düz oldu” diyen Eziç, sözlerini şöyle tamamladı: “Birkaç kişiyle görüştü. Eski faiz oranına göre borçlanan kişilere, yeni faiz sistemini uygulamaya çalışan bankalar olduğu söyleniyor. Böyle olursa, hiçbiri altından kalkamayacak. Kredi ile çalışanların hepsinin durumu iyi değil.”