İşadamı Mehmet Çangar, YENİDÜZEN’e konuştu, sektördeki sıkıntıları anlattı
Ayşe GÜLER
İşadamı Mehmet Çangar, sektörde gümrüklerden dolayı büyük sıkıntılar yaşandığını aktardı.
“10 bin Euro’ya mal edeceğimiz arabayı, 18 bin Euro’ya mal ediyoruz” şeklinde konuşan Çangar, satışların her geçen gün düştüğüne dikkat çekti.
Piyasanın Güney Kıbrıs ile değil dünyayla rekabet edemediğini vurgulayan Çangar, “Güney’den Kuzey Kıbrıs’a araba gelse herkes oraya yönelecek. Bu sistem hayata geçse, biz bir tek araba dahi satamayacağız” dedi.
YENİDÜZEN’e konuşan Çangar, sektördeki sorunları anlattı, yetkililere seslendi.
Kuzey Kıbrıs’a uygulanan ambargolarla ilgili de değerlendirmede bulunan Çangar, “Ben buraya BMW ve Ford’u getirirsem, başka bir şirket Mercedes’i getiriyorsa izolasyonlardan bahsetmek yanlıştır. Bu sadece bir bahanedir” şeklinde konuştu.
Çangar, elinde bu markalar olmasa, çoktan memleketi terk edeceğini de açıkladı.
Ülkedeki ekonomik krizi nasıl değerlendiriyorsunuz?
ÇANGAR: Kuzey Kıbrıs’ta 2008 yılında dünyadaki global krizden dolayı bir kriz yaşanmadı. 2008’deki kriz, büyük devletleri etkiledi. Amerika ve Avrupa’daki bankaların aralarındaki finansal kredilerinden doğan krizdi. Çünkü uzun zaman kriz saklandı ve bu yılda ortaya çıkmıştı. O dönemde ne Kuzey Kıbrıs, ne Güney Kıbrıs ne de Türkiye bu krizden etkilenmişti. Bugünkü krizi, 2008’e bağlamak, yanlış bir adrese posta atmaktır. Bizim esas krizimiz, Kıbrıs Türkü’nün kendi kendisini tanımamasından dolayıdır. Burada insanlarımız ve devletimiz bizi tanımıyor. Dolayısıyla atacağı adımı bilmiyor. Ticarette bir kural vardır, ‘hızlı dönen para’. Bu herkesi ısıtır. Kıbrıs’ta böyle bir zihniyet olmamıştır. Gelen giden tüm hükümetler, bunu adeta görmemek için gözlerini kapatıyor. Diğer ülkelerde, bu durumun daha da derinden görülebilmesi için ekstradan büyüteç kullanıyorlar. Deve kuşu gibi ben kafamı toprağa sokayım, avcı beni görmezse bende avcıda beni görmez deniyor. Ama durum bu değildir.
************************************
“İşadamı önünü göremiyor”
Peki bu noktada ne yapılabilir?
ÇANGAR:Amerika’yı tekrardan keşfetmeye gerek yoktur. İş adamı önünü göremiyor. Geçtiğimiz günlerde Güney Kıbrıs’taki Ford bayisine gittim. Güney’de bir arabanın gümrüğü için sadece yüzde 18 KDV ve 150 Euro roadtask ödeniyor. Ancak bizde bu durum böyle değildir. Biz bir arabanın gümrüğü için yüzde 85 oranında KDV ödüyoruz. Bazen bu oran yüzde 100’e bile çıkıyor. Biz bu yolları nasıl yürüyeceğiz? Üstelik elemanlarımızın aldıkları maaşlar bellidir. Bin 500 TL- iki bin TL arasında değişiyor. Kapatın yolları, araba ithalatı yasaktır, bisiklet getirin desinler. Ekonomi eğer bunu gösteriyorsa, bunu yapalım. İnsanların lüks yaşama hakkı vardır. Ben hiç bu lüksü yaşamayım mı?
****************************************
Sektör, Güney Kıbrıs’la rekabet edebiliyor mu?
ÇANGAR:Güney Kıbrıs ile değil, dünyayla rekabet edemiyoruz. Güney’den Kuzey Kıbrıs’a araba gelse herkes oraya yönelecek. Bu sistem hayata geçse, biz bir tek araba dahi satamazdık. İnsanlar, neden bizden araba alsın ki? Bende bir araba 16 bin Euro, Güney’de ise 10 bin Euro ise neden biz tercih edilelim? Bu kimin kabahatidir? İnsanlar menfaatlerini düşünüyor. Ekonomiyi milliyetçilikle mi idare edeceksiniz? İşadamların koşun deniyor, peki neyle koşacağız? Ayaklarımızı bağlıyorlar, işadamının önünü kapamak için her türlü olanak yaratılıyor. İş adamlarının önünün açılacağı söyleniyor.
Bu noktada sektöre yönelik ‘iyileştirme adımları’ ne olmalı?
ÇANGAR:Avrupa’da yapılanlar, bizde de hayata geçmelidir. Ülkede roadtask olarak bizden iki bin TL ya da üç bin TL alınıyor. Bu adalet mi? Herkesin evinde üç araba var deniyor. Ama toplu taşımacılığın olmadığı görülmüyor mu? İşe ne ile gidip gelelim?
Şu anda sektördeki en önemli sorun nedir?
ÇANGAR:Sektörde gümrüklerden dolayı büyük bir sıkıntı yaşanmaktadır. 10 bin Euro’ya mal edeceğiniz arabayı, 18 bin Euro’ya mal edersiniz. Bununla birlikte vatandaşların maaşlara uzun bir süredir artış yapılmıyor. Parası yüzde 30 devalüasyona uğrayıp da ayni maaşı alan başka bir ülke daha var mı?
******************************
Geçtiğimiz yıllara oranla satışlar ne durumdadır?
ÇANGAR:Satışlar yerde sürünüyor. Geçtiğimiz yılda böyleydi. Her gün daha kötüye gidiyoruz. Bu satışları yapmak için fabrika ile kavga ediyoruz. Ne kadar süre daha memleketimizin durumunu, ekonomisini anlatacağız? Dubai, Arap Emirlikleri gibi zengin ülkelerde gümrükler yüzde 6’dır. Çalışanlarımıza bizde maaş artışı veremiyoruz. Üç ay içerisinde 30 kişi kendi isteği ile işten ayrıldı. Hala daha bugün işten ayrılmak isteyen çalışanlarımız var. Artık Türkiye’ye geri dönmeye başladı. Ne yapacağız? Bizim doğrultmacımız, elektronikçimiz, boyacımız mı var? Devlet bize fırsat vermiyor. Yılbaşından itibaren milimetrik hesaplamamızı yapıyoruz. Her ay zarardayız, 300 bin TL-350 bin TL zarar ediyoruz.
**********************************
“Bu ülkede izolasyon yoktur!”
Bazı işadamları izolasyon ve tanınmamışlıktan dert yanıyor. Bu durumun sektöre etkisi nedir?
ÇANGAR:İzolasyonların, hiç kimseye bir etkisi olmamıştır. Ben buraya BMW ve Ford’u getirirsem, başka bir şirket Mercedes’i getiriyorsa izolasyonlardan bahsetmek yanlıştır. Bu sadece bir bahanedir. Benim elimde bu markalar olmasa, çoktan memleketi terk eder giderdim. Bu ülkede en fazla kazananlardan biriydim. Ama artık öyle değilim.
***********************************
Ülkedeki alım gücünde ciddi oranda düşüş yaşanıyor. Bu konudaki görüşünüz nedir?
ÇANGAR:Alım gücü düştükçe bizde bazı şeylerden feragat etmeye başladık. Hatta rakamlara ulaşmak için birçok malı maliyetine veriyoruz. Bazen maliyet altına da verdiğimiz oluyor. Ülkedeki vergi sistemi çok yanlıştır. Bir arabanın bana 40 bin Euro’ya mal olduğunu varsayalım. Ben bu arabayı aldığım fiyata satsam, cebimden bin 500- iki bin Euro daha tekrardan KDV vermem gerekiyor. Ben arabayı aldığımda gümrükte KDV ödememi yapıyorum. Ancak kayıt, stopaj ve roadtaskta KDV yoktur. Biz bu durumu Maliye Bakanlığı’na defalarca izah ettik.
Serbest ekonomi mümkün mü?
ÇANGAR:Kıbrıs, serbest ticaret bölgesi olmalıdır. Bir senede, üç bin araba aldığımda 500’ünü Kuzey Kıbrıs’a, geriye kalanları da başka ülkelere satmalıyım. Bunu geçmişte ben yaptım. Bizde her arabanın bin 500 Euro- üç bin Euro arasında ödenmiş rıhtım ücreti vardır. Bu durum dünyanın hiçbir yerinde yoktur. Sistemsizlikle iş adamları batmaya sürükleniyor. Politikacılar bunu bilerek hareket ediyor.