Lefkoşa’da 1950 yılında yayında olan tek radyo istasyonu, askeri istasyon olan ve “Lâkadamya Radyosu-İstasyonu” olarak da anılan radyo kanalı idi.
Kâmran Aziz ve Arkadaşları’nın, Jale Derviş (Jale Ratip Şevket) hanımefendinin ve başka küçük Türk gruplarının radyo müzik yaşamının burada başladığını söylemek yanlış olmaz.
İngiliz Koloni Döneminin hüküm sürdüğü o yıllarda 1960 Cumhuriyeti’nin kuruluşuna kadar Lâkadamya Radyosu İngilizce, Rumca ve Türkçe yayınlarını halka ulaştırmaktaydı.
İşte bu radyoda ülkemiz Klasik Batı müziğinin duayenlerinden olan ve öğretmenlerin öğretmeni olarak anılan piyanist, besteci ve piyano öğretmeni Jale Derviş hanımefendi gerek bir-iki Kıbrıslı Türk müzisyenle gerekse öğrencileriyle birlikte söz konusu radyoda programlar da yapmaktaydı.
Bu geçmişe yolculuğumuzda Jale hanımın o yıllardaki radyo etkinliklerinin basına yansıyışını birlikte okuyacağız. Ama onun öncesinde Jale Derviş kimdir diye bilmeyenlere, tanımayanlara kısaca anlatalım:
“Babası hakimlik yapan Mehmet Derviş Bey’dir. 1914 yılında Lefkoşa’da doğdu. St. Joseph Fransız Lisesi’nde müziğe olan ilgisiyle dikkat çekti ve piyano dersleri almaya başladı. Sour Agathe ise ilk piyano öğretmeniydi. 6 yıl bu okulda eğitim gördü. Londra'da dil öğrenemeye de başlayan Jale Derviş, burada Özel Milton Okulu’na kaydoldu ve bir yandan alt sınıflara ders verirken bir yandan da kendi öğrenimini gerçekleştirdi. Kıbrıs’a dönünce piyano resitalleri düzenledi. British Council’in organize ettiği özel bir konsere katıldı ve piyano dersleri vermeye başladı.
Mehmet Ratip Şevket ile olan evliliğinden 2 çocuk sahibi olan Jale hanım, 1946 yılından 1973’e kadar Victoria Kız Lisesi’nde öğretmenlik yaptı. Klasik müzik ve koro çalışmalarında yanında ayrıca Kâmran Aziz ile yakın ilişkileri vardı ve amatör olarak etkinlik gösteren "Kâmran Aziz ve Arkadaşları" adlı grupta piyanist olarak yer aldı.
Grup için çeşitli parçalar çevirmekle beraber 1984'te KKTC Kültür Dairesinin TRT'ye gönderdiği Kıbrıs eserlerinden Aziz'in sözlerini yazdığı 11 parçanın bestecisi oldu.
Jale Derviş, 3 Mayıs 2012 tarihinde hayata veda etti. (wikipedia.org)”
Geçmişe yapacağımız bu yolculuğumuzda bizlere Hür Söz gaztemiz haberleriyle eşlik edecek. Fakat her zaman merak ettiğim bir konu var ki oda; Lâkadamya Radyosu’nun ne zaman yayına başladığıydı. Şu ana kadar kesin bir tarih bulamamakla birlikte Hür Söz’den ayrı olarak bir istisna yaparak, yine önemli gazetelerimizden Halkın Sesi’nde 8 Ocak 1950 tarihinde yer alan bir haberi paylaşarak bu yolculuğumuza başlamak istiyorum. Haberden yola çıkarak Lâkadamya Radyosu’nun Ocak aynının ilk günlerinden itibaren yayın hayatında olduğunu söyleyebiliriz sanırım.
“Halkın Sesi, 08 Ocak 1950, syf2
Lâkadamya Radyo İstasyonu
10 Ocak Salı günü ö.s. 7.30’da Lâkadamya Askeri İstasyonun’dan Kıbrıs halkını alâkadar eden bir program yayınlanacaktır.
Bu hususta daha fazla malûmat Salı günkü gazetelerde.”
Halkın Sesi gazetemizi Ocak (1950) ayının sonuna kadar taramış olmakla birlikte maalesef bu duyurunun bir devamına gazete sayfalarında rastlayamadım. Ve Hür Söz gazetemize geçiyoruz böylece.
“Hür Söz, 25 Ocak 1950, syf3
Lâkadamya Radyosunda Bir Yenilik
Menuniyetle haber aldığımıza göre önümüzdeki Cumartesi akşamı Lefkoşa’da Viktorya Kız Okulu Piyano öğretmeni kıymetli piyanist Bayan Jale Ratip Şevket tarafından Lâkadamya Radyosu’nda bir yenilik olarak vasıflandırabileceğimiz bu konser, her hafta yapılmakta olan mutad Türkçe neşriyat saatinde yapılacaktır. Değerli musikişinasımız Bayan Jale Ratip tarafından verilecek konseri musikisever halkımızın zevkle dinleyeceğini kuvvetle tahmin etmekteyiz.”
Halkın Sesi’nde çıkan söz konusu duyurunun ardından anladığımız kadarıyla Lâkadaya Radyosu Cumartesi geceleri Kıbrıslı Türklere hitaben, süresi kısa da olsa bir yayın başlatmıştır. Muhtemelen Kıbrıslı Rumlar için de aynı şartlarda özel bir yayının başlatıldığını söyleyebiliriz.
Bu arada hemen bir konuya da açıklık getirelim: Soyadı kanunu öncesi erkekler, baba adlarını, kadınlar ise evli ise eşlerinin, değil ise babalarının adını soaydı olarak kullanmataydılar. Örneğin ben soyadı kanunu geçene kadar Eralp Alpay olarak anılıyordum. Annem ise Nesrin Alpay. Jale hanıma gelirsek, Jale Derviş ismiyle müzik tarihimize geçmiş olan hocanım o yıllarda eşinin adını soyadı olarak kullanmakta olduğundan, gazete haberlerinde Jale Ratip Şevket olarak anılıyordu.
Yolculuğumuza devam edelim. O günlerde revaçta olan müzik türlerinden birinin Tango olduğunu bizlere teyit eden bir haberdi bu. Jale hanımın, öğrencileriyle birlikte radyoda Tango parçalardan oluşan bir konser vereceği duyurulmaktaydı.
“Hür Söz, 28 Ocak 1950, syf4
Tango meraklılarına müjde
Evvelce haber verdiğimiz gibi Lâkadamya Radyosu’nun bu akşamki Türkçe neşriyatında değerli musiki öğretmenlerimizden Bayan Jale R. Şevket tarafından bir musiki programı sunulacaktır.
Sayın halkımızın bu yeni programı merakla dinleyeceklerini ümit etmekteyiz. Değerli piyanistimizin her zaman böyle kıymetli eserlerini bekleriz.”
O yıllarda radyo programları genellikle canlı olarak verilmekteydi. Kısacası canlı yayındaki performansınız, hatasıyla sevabıyla dinleyiciye ulaşmaktaydı. Söz konusu radyo konserinin ardından konserle ilgili yoruma gazetenin 5 Şubat tarihli nüshasında yer veriliyordu.
“Hür Söz, 05 Şubat 1950, syf1
Lâkadamya Radyosunda Verilen Konser Başarılı Oldu
Viktorya Kız Okulu müzik öğretmeni Bayan Jale Ratip Şevket ve bazı öğrencileri tarafından Lâkadamya radyosunda verilen Piyano konseri gayet muvaffakiyetli olmuştur.
Konserde, Bayan Jale R. Şevket tarafından hazırlanan tangolar genç kızlarımız tarafından büyük bir muvaffakiyetle teganni (okunmuştur) edilmiştir.
Değerli Piyanistimizi tebrik eder ve daima böyle güzel konserler vermesini özleriz.”
Jale hanımın bu gibi radyo konserlerinde Viktorya Kız Lisesi’ndeki öğrencilerini solist olarak kullandığını görmekteyiz. Tabii ki bu da çok önemli. Lise çağında olan kızlarımızın Tango okuyabilmeleri, bu konudaki kabiliyetlerini de göstermekteydi.
Jale hanımın solo olarak verdiği radyo konserlerinde hangi eserleri icra ettiği konusunda bizlere bilgi veren bir başka haberle karşılaşıyoruz bu kez.
“Hür Söz, 24 Şubat 1950, syf4
Lâkadamya Radyosu
Önümüzdeki Cumartesi saat 7’de Türkçe program saatimizde, Bayan Jale Şevket’in idaresi altında, okuyucu talebeleri tarafından klasik bir programda Serenat Schubert, Trisfesse Chopin, Romance Paganini, Strauss’un Gece Kuşları Valsi, Verdi’nin La Traviata operasından birkaç parçası ve yurt şarkısı söylenecektir.
Halkımız tarafından beğenilen ve tekrar istenilen bu programlar sık sık tekrarlanacaktır.
Radyolarınızı açmağa unutmayınız.”