Geçtiğimiz hafta yayınladığımız yazı dizimizin ilk bölümünde Lâkadamya Radosu’nun yayın hayatına başlamasıyla ilgili gazete haberinden yola çıkarak muhtemelen Ocak 1950 demiştim.
Araştırmacılık öyle birşey ki içinize kurt düştü mü olayı irdelemeye devam edersiniz (gülüyorum). Bundan dolayı, 1950 öncesini de elimden geldiğince bir tarayım dedim ve Halkın Sesi gazetesiyle birlikte Hür Söz gazetemizi yeniden mercek altına aldım.
Bu arada hemen şunu da belirtmek isterim ki, genç kuşak belki bilmiyordur diye, “Lâkadamya” ismi, Lefkoşa’da yer alan bir bölgeden gelmektedir. Radyo istasyonunun o bölgede hayata geçmesiyle öyle anılır oldu.
Radyo, evet bir Askeri Radyo istasyonuydu. İngiliz Ordusuna bağlı muhtemelen ilk başlarda askeri bilgilendirmek yanında müziklerle de morâl vermeye çalışan bir radyo.
Araştırmamı 1949’a kaydırdığımda 5 Mart 1949 tarihli Hür Söz gazetesinde konuyla ilgili bir haberle karşılaşıyorum öncelikle. Bu haberden de anlaşılacağı gibi, Lâkadamya Radyosu İngilizce yayınlarının yanında öncelikle Kıbrıslı Rumlara da yayın yapmaya başlamış, ardından Kıbrıslı Türklerden gelen taleple Türkçe yayın da söz konusu radyo yayın akışına alındığını görüyoruz.
“Hür Söz, 05 Mart 1949, syf2
Lâkadamya’da Türkçe Neşriyat
Gazetelerimiz tarafından yapılan müteaddit şikâyetler üzerine Lâkadamya radyo istasyonunda dün geceden itibaren Türkçe plâk neşriyatı başlamıştır. Gelecekte, Türkçe konuşma ve konferansların da programı olmasını dileriz.”
5 Mart 1949, Hür Söz gazetemizde rastladığım bu haber beni o günlerin Halkın Sesi gazetesine de yönelmemi gerektirdi. Yaptığım araştırmada 6 Mart 1949 tarihinde konuyla ilgili haberi Halkın Sesi gazetesinde de görüyoruz.
“Halkın Sesi 06 Mart 1949 syf:2
Lâkadamya Radyo İstasyonu
Lâkadamya Askerî Radyo İstasyonu Rumca neşriyatını temdid ve buna ilâveten müntezam bir Türkçe neşriyat saatı daha ilâve ettiğini bildirir.
Bundan böyle Kıbrıs Alayı için neşriyat şu şekilde olacaktır.
Pazar ö.s. 7-7.30’a Rumca musiki
Çarşamba ve Cumaları ö.s. 7.30-7.45’e BBC’den naklen Kıbrıs saatı, ö.s. 7.45-8’e Rumca Halk şarkıları.
Perşembe ö.s. 7-7.30’a Türkçe muzik.
Pazartesi, Salı ve Cumartesileri ö.s. 7-7.30’a Kıbrıslılar için yarım saat musiki.”
Halkın Sesi gazetemizdeki haber daha detaylı verilmişti. Buna göre radyonun yayın saatlerini ve yayın dilimi içerisindeki programları hakkında az da olsa bilgi sahibi oluyoruz. Radyonun yayınlarında Türkçe şarkılara da yer vermesi anlaşılan o dönemlerde Kıbrıslı Türkler için çok önem taşımaktaydı. Çünkü konu hakkındaki duyurular, bilgiler sık sık gazetede yer almaya başlamıştı.
“Hür Söz, 08 Mart 1949, syf2
.....
Türkçe Şarkılar
Memnuniyetle haber aldığımıza göre bundan böyle, her Perşembe günü öğleden sonra saat 7’den 7.30’a kadar, Lâkadamya Radyo istasyonunda Türkçe plâklar çalınacaktır. Bu Türkçe programın ileride daha geniş ve sık sık olmasını ve Türkçe konuşma ve konferansları da ihtiva etmesini dileriz.
.....”
“Hür Söz, 20 Mart 1949, syf2
.....
Lâkadamya’da Türkçe Neşriyat
Memnuniyetle öğrendiğimize göre bundan böyle Lâkadamya Radyosunda her Cumartesi gecesi saat 7.30’da Türkçe neşriyat yapılacaktır.”
Gazete taramalarımızı sürdürüp Ekim ayına geldiğimizde İsmail Mehmet isimli bir vatandaşın Lâkadamya Radyosu’nun bu değişimiyle ilgili güzel bir yazısıyla karşılaşıyoruz. Yazıda radyonun frekansı verilirken buna ek olarak İsmail Mehmet önemli bir konuya da parmak basıyordu. Türkçe yayınlarda Kıbrıslı Türk sunucunun radyoda yer alması. İşte bu tür istihdamlar, ileriki zamanda radyoculuk tarihimizde CBC olarak anılan Cyprus Broadcasting Coorporation’ın da temelini oluşturacaktı.
“Hür Söz, 02 Ekim 1949, syf2
Lâkadamya Radyosu
-İsmail MEHMET-
Hele şükür Kıbrısımızda da Radyo istasyonları tıkır tıkır neşriyatlarını devam ettiriyorlar. İyi ve sevinilecek bir mesele doğrusu. Şu 211 metre üzerinden neşriyat yapan Lâkadamya Radyosu yok mu? Bütün dikkatımı onun üzerine çevirdim. Şöyle radyoda her yaklaştığımda Lâkadamya istasyonunu bir ararım. Ne “Near East” Yakın doğu radyosu ve Amerikan radyoları hiç amma hiç, bir başka Kıbrıs radyosuyla alâkadar olmam. Bir de ne bulursun? İbre 211’de durduğu saat B.B.C.’den haberler, İngilizce şarkılar v.s. Türkçe konuşmayı yalnız her Cumartesi akşamları saat 19’da çalınacak Türkçe plâkların isimlerini sayarken ve hayırlı geceler dileyip ayrılırken işitirsiniz. Belki Türkçe spiker yoktur da o kelimeleri ezberleyen birisi tarafından söyleniyor. Olabilir. Yalnız o kelimeleri ezberleyen elbet 15 dakika da Türkçe konuşacak kadar kelime öğrenebilir. Çünkü yazıktır, yurd içinde ve yurd dışındaki dinleyicilerin alâkalarını celbetmişken kendilerine yalnız “hayırlı geceler” veya “rüyalar” temenni edilsin.
Belki yeni program hazırlanıyor ve Kıbrısın her kalkınma işiyle alâkadar konuşmalar yapılacak da haberimiz yok. Eğer bu olacaksa sevincimiz artacaktır. Kıbıslılar dünya sesleriyle işlerini ve geleneklerini duyurmuş olacaklardır. O zaman biz dinleyiciler de alıcı radyolarımızın başında memleket saat ayarından her konuşmağa kadar hiç bir şeyi kaçırmamağa alışmış olacağız. Yabancı propagandası yapan radyolar da memleketini seven insanlara karşı söylediklerini dinletemeyecekler... herkes yurdunun sesini ve kendisinin sesini dinliyecek yabancıları değil. Şimdilik ricamız ve teşvikimiz bu kada. Ümidimiz alâkadarlarıdır.”
Ve böylece yeniden 1950 yılına geçiyoruz. 18 Mart tarihli gazetede bu kez Jale Derviş’in Cumartesi gecesi yer alacak radyo programında hangi eserleri sunacağı belirtilmekteydi. Böylece Jale hanımın repertuarındaki eserleri de yavaş yavaş öğrenmeye başlıyoruz.
“Hür Söz, 18 Mart 1950, syf3
Lâkadamya Radyosu
Bugün Cumartesi 7’de Türkçe programımızda, Bayan Jale Ratip Şevket ve okuyucuları tarafından Fehmi Ege’nin şu tangolarını dinleyeceksiniz:
1-İzmirli Kız
2-Çok Uzaklara Gittin
3-Ayrılık
4-Çok Ağladım Çok İnledim
5-Gün Battı Sular Karardı
6-Kıskanıyorum
7-Sana Herkesten Yakındım
8.Zeynep”