Fehime ALASYA
Pandeminin olumsuz etkisi altında geride bıraktığımız 2020 yılının güzel haberlerinden biri ülkedeki kaplumbağa yuvalarının sayısında rekor artış yaşanması oldu.
29 yıldır ülkedeki kıyılarda gözlem yapan SPOT Kuzey Kıbrıs Kaplumbağaları Koruma Cemiyeti’nin verilerine göre ülkedeki kaplumbağa yuva sayısı, hedef dışı av ve gönüllülerin çok ulusluluğu konusunda rekor kırıldı. 2020 yılında ilk kez yuva sayısı 2 bin 408’e çıktı. Bu yuvaların 190 kadarı Doğu Akdeniz Üniversitesi Sualtı Araştırma ve Görüntüleme Merkezi tarafından Mağusa Boğazı’nda kaydedildi.
Yeşil kaplumbağaların yuva sayısında bir artış gözlemlenirken, buna karşın Caretta’ların yuva sayılarında 3 yıl üst üste bir azalma görüldü.
2020 yılında diğer ülkelerde Caretta yuvalarının sayısının artmakta olduğunu ve bu bağlamada ülkedeki düşüşün ‘endişe verici’ olduğu ifade edildi.
Kıyıya vurmuş veya ağlara takılmış 265 kaplumbağa bulundu
Bunun yanında ülkede bu güne dek kıyılara vurmuş ya da ağlara takılmış durumda tespit edilen toplam 265 kaplumbağa bulunduğu verilere yansıdı. Bu kaplumbağaların ise %72’si ölü olarak kaydedildi. Bu kadar fazla sayıda ölü kaplumbağa kaydedilmesinin sebeplerine değinen Cemiyetin basın sözcüsü, Çevre Koruma Uzmanı Damla Beton, “Bunun ana sebebi toplumun Kıbrıs Hedef Dışı Av Projesi süresince daha fazla bilinçlenmesi ve bundan dolayı daha çok ihbar almamızdır. Hatta ihbarların %41’i işbirliği içerisinde olduğumuz balıkçılar tarafından yapıldı. Ölü tespit edilen kaplumbağaların büyük bir kısmı yetişkin Caretta’lardı. Bu durum düşük yuva sayılarının nedenlerinden biri olabilir.” dedi.
İhbar hattı kuruldu
Toplumun ölü ya da yaralı tespit ettiği deniz kaplumbağaları veya diğer deniz canlılarını ihbar edebilmeleri için ise bu yıl 1188 numaralı Deniz Canlıları İhbar Hattı kuruldu.
Sahillerden üç tondan fazla plastik temizlendi
Pandemi nedeniyle bu yıl yurt dışından stajer ya da gönüllü kabul edilmedi buna karşın yurtdışına çıkamayan 18 ülkeden 91 gönüllünün desteği sayesinde pandeminin gölgesinde gelen tüm zorluklara rağmen uzun süreli çalışmalarda aksama olmadığı da ifade edildi.
Derneğe bağlı yapılan çalışmalar kapsamında gönüllü pek çok grup ve kişinin yardımı ile ülkedeki önemli kaplumbağa yumurtlama sahillerinden üç tondan fazla plastik temizlendi.
Yurt dışından turist gelmediği için projeye finansal destek sağlanmasında zorluk yaşandığını da anlatan Beton, “Çoğu yurt dışı kaynaklı bağışçılardan gelen ‘Acil Yardım Fonu’, bizim kendi çabamızla topladığımız bağışlar, yerel işletmeler ve yerli turistlerin destekleriyle bu yılki çalışmalarımızı gerçekleştirebildik. Özellikle Karşıyaka Turtle Watch bağış toplanmasına oldukça etkili oldu.” dedi.
Yılda 2 bin 500 kaplumbağa ağlara takıldı, %60’ı öldü
2020 yılında Kıbrıs Hedef Dışı Av Projesi’nin 1. Ayak raporunun yayınlandığını ifade eden Beton, proje süresince 900 defa balıkçılarla gözleme çıkıldığını aktardı. Bu raporda kayıtlara geçen ilginç detaylara yer verdi.
Buna göre; iki yıllık dönemde gerçekleştirilen gözlemlere dayanarak yılda 2 bin 500 kaplumbağanın KKTC sularında fanyalı ağlara takıldığı tahmini paylaşıldı. Ağlara takılan kaplumbağaların %40 - %60’ının öldüğü belirtildi.
Ayrıca raporda yılda 35 bin köpek balığı ve vatozun da ağlara takıldığının tahmin edildiği kaydedildi. Bu türler arasında kritik tehlike altında olan keler köpek balığı ve sivriburun camgöz köpek balığı da yer aldı.
Cemiyetin basın sözcüsü Damla Beton tarafından yapılan yazılı açıklamada şu ifadeler de yer aldı:
“2021 döneminde yurt dışından ve yerli gönüllülerin SPOT’un ve Doğu Akdeniz Üniversitesi Sualtı Araştırma ve Görüntüleme Merkezi’nin projelerine katılmak üzere başvurmalarını umuyoruz. Bizler kaplumbağa yumurtlama sahillerinin korunması, sürdürülebilir balıkçılığın geliştirilmesi ve özellikle Deniz Koruma Alanları’nın oluşturulması için sorumlularla çalışmalarımıza/görüşmelere devam edeceğiz. Tüm yerli ve uluslar arası gönüllü ve çalışanlarımıza pandemi sürecinde gerçekleştirdikleri zorlu çalışmalar için teşekkür ederiz.
Devletimize, verdikleri izinler ve sağladıkları destek için teşekkür ederiz. Ayrıca bizleri destekleyen tüm KKTC sivil toplum kuruluşlarına, belediyelere ve değerli paydaşlarımıza teşekkürü bir borç biliriz.”