Karanlıkta dört ay
Limasol’un oralarda, deniz kenarındaki bir balık lokantasının bir köşesinde 60 yaşlarında bir kadın; bir nefes almak, bir nebze serinlemek adına elinden ne geliyorsa yapıyor. Elindeki mendili bir oyana bir bu yana sallıyor. Büyük su şişesini durmadan açıp kapıyor. Arada ellerini ve yüzünü ıslatıyor. Bu sıcaklara alışık değil belli ki. Bu kadının ülkesinde güneş bırakın arada görünmeyi, neredeyse hiç yok. Öğlen ateşi bembeyaz tenini kelimenin tam anlamıyla yakarken, kendini güneş ışınlarına acımasızca sunmakta ısrar ediyor.
Bu görüntü, turistik Kıbrıs açısından hiç de olağanüstü değil.
Hatta etraflarında yemeklerinin tadını çıkarmaya çalışan kişileri önemsemeden top oynayan çocuklarımı toparlamaya çalışırken yanına gitmesem farkına bile varmayacaktım.
…
Bana, “güneştir” diyor.
“Çocukları canlandıran güneştir. Çocuklar yaramaz değiller. Sadece canlıdırlar. Sevinmelisin”. Çocukları daha iyi görebilmem için yanında yer veriyor.
İskandinav ülkelerinden gelen bir turiste göre olağanüstü bir içtenlikle “hep karanlıkta geçen aylar ne demektir bilemezsin” diyor.
…
Bu kadın ülkemize Norveç’ten gelmiş. Kaldığı bölgede gerek gündüz gerekse gece neredeyse 4 ay sürebiliyor.
“Güneş… Sizi konuksever, cana yakın ve dost canlısı yapan güneştir. Bu yer beni benden alıyor. Keşke hep burada yaşasam…”
Bu sözleri duymak hoşuma gidiyor.
Bir on dakika durmaksızın söylediklerini dinliyorum.
Şanslı hissetmem gerektiğini vurguluyor…
…
Ada ile yaptığı bu küçük sunumda, burayı o denli idealleştiriyor ki, utanıyorum.
“Bizim de dertlerimiz başkadır. Sanırım bunların en ciddisi karanlık ve soğuktur”.
Ε… Dayanamadım.
“Biz sizde olan eğitim düzeyini, sosyal hizmetleri, eşitliği, sunulan sağlık sistemini kıskanıyoruz. Bu bol güneşli Kıbrıs’ın tüm vatandaşlarını kapsayan bir sağlık sistemi olmadığını biliyor muydunuz? Bu Kıbrıs’ta öğrenci verimliliği listesinde bizi gerilere atan ve bu ülkenin tarihinde olanları yüzeysel olarak anlatan bir eğitim sistemi olduğunu biliyor musunuz? Bu yerde hem anneysen hem çalışıyorsan bunun yalnızca sana yardımcı olan bir anne ile mümkün olabileceğini biliyor musunuz? Tek bir tane destekleyici devlet kurumu yoktur. Bunların tümünü bir yana koyunuz; sizin bir şehriniz kadar olan ülkemizde biz bölünmüşüz. Yarısı burada yarısı oradadır ve hep beraber bir arada yaşamaya dair bir çözüm bulmayı başaramadık. Sanki de meydan bizi sığmıyor… Ama mevcut siyasi düzey de bu durumun suçlularındandır. Bunlara sahibiz, bunlarla yürüyoruz. Geriye kalanlar olaraksa hem bölünmeye alıştık, hem de bunu doğal buluyoruz”.
…
Bunu hep yaparım…
Dil mantıktan hızlı gider ve noktayı koyduktan sonra böyle konuşmamın lüzumsuz olduğunun farkına varırım!
Son kelime ile büyülenmiş turistin kafasındaki cennet görüntüsünü yıktığımı anladım!
Dönüp bana şaşkınlıkla baktı. Bu anlattıklarımın rüyalarının adasında olacağına inanmıyor gibiydi.
“Evet, fakat güneş hepsine değer. Deniz, gökyüzünün maviliği…”
Söylediklerine katıldım, daha ziyade Kıbrıs konukseverliği duygusunu güçlendirmek adına ona bir de tatlı ısmarladım.
Kendisine iyi tatiller diledim ve masama geri döndüm.
…
Açgözlü müyüm? Bir kişinin ülkesi ile ilgili bir şey istemesi çok şey midir? Kimse talep etmeden, kimse ödün vermeden güneşe sahip olma şansına eriştik. Evet, bu talihe dayanan bir mutluluk vesilesidir! Ama tüm diğer şeyler? Karanlık… Bu karanlık yalnızca dört ay sürmüyor…
-----------------
YENİDÜZEN için yazılan Yunanca özgün metinden çeviri: Çağdaş Polili
-----------------
Τέσσερις μήνες σκοτάδι
Σε μια γωνιά της κατάμεστης παραθαλάσσιας ψαροταβέρνας κάπου κοντά στη Λεμεσό, μια γυναίκα γύρω στα 60 κάνει ό,τι μπορεί για να πάρει μια ανάσα δροσιάς. Κουνά ένα μαντήλι πέρα-δόθε. Ανοιγοκλείνει συνεχώς το μεγάλο μπουκάλι με το νερό. Σε κάποιες στιγμές βρέχει τα χέρια και το πρόσωπό της. Δεν είναι συνηθισμένη σε αυτές τις θερμοκρασίες. Στη χώρα της ο ήλιος δεν είναι απλά δυσεύρετος. Είναι σχεδόν ανύπαρκτος. Η πυρά του μεσημεριού καίει κυριολεκτικά το ολόλευκο δέρμα της, αλλά εκείνη επιμένει να το εκθέτει κατά το ήμισυ αλύπητα στην ακτινοβολία.
Καθόλου ασυνήθιστη εικόνα στην τουριστική Κύπρο. Δεν θα έδινα καμία σημασία αν δεν με προσέγγιζε την ώρα που προσπαθούσα να περιορίσω να παιδιά μου που έπαιζαν με τη μπάλα αγνοώντας παντελώς το γεγονός ότι άνθρωποι γύρω τους προσπαθούσαν να απολαύσουν το γεύμα τους.
«Είναι ο ήλιος» μου λέει. «Αυτός ζωντανεύει τα παιδιά. Δεν είναι άτακτα. Είναι ζωντανά. Να χαίρεσαι». Μου πρόσφερε τη θέση δίπλα της, για να έχω καλύτερη επίβλεψη. «Ολόκληροι μήνες στο σκοτάδι, δεν ξέρεις τι σημαίνει…» λέει με ασυνήθιστη διαχυτικότητα για τουρίστρια προερχόμενη από σκανδιναβικές χώρες.
Η κυρία αυτή ήρθε στη χώρα μας από τη Νορβηγία. Διαμένει σε περιοχή όπου η διάρκεια της μέρας και της νύχτας μπορεί να κρατήσει μέχρι και 4 μήνες. «Ο ήλιος. Αυτός σας κάνει φιλόξενους, επικοινωνιακούς, φιλικούς. Με συνεπαίρνει αυτός ο τόπος. Μακάρι να ζούσα εδώ για πάντα». Μου άρεσε να τα ακούω. Για κανένα δεκάλεπτο άκουγα ασταμάτητα. Σαν να είχα την ανάγκη να νιώσω τυχερή.
Εξιδανίκευε με τόσο ενθουσιασμό τη σύντομη παρουσία της στο νησί που σχεδόν ντράπηκα. «Μη νομίζετε. Εμείς έχουμε άλλα να ανησυχούμε. Νομίζω πιο σοβαρά από το σκοτάδι και το κρύο». Ε… δεν άντεξα. «Εμείς ζηλεύουμε το επίπεδο της παιδείας, των κοινωνικών παροχών, της ισότητας, των παρεχομένων υπηρεσιών υγείας που έχετε. Το ξέρετε ότι δεν έχουμε σύστημα υγείας που να καλύπτει όλους τους πολίτες της ηλιόλουστης Κύπρου; Κι ένα σύστημα παιδείας που μας κατατάσσει ουραγούς στη λίστα επίδοσης μαθητών και το οποίο διδάσκει όσο πιο επιφανειακά γίνεται την ιστορία της χώρας; Το να ‘σαι μητέρα και εργαζόμενη σε αυτό τον τόπο, σημαίνει απλά ότι έχεις και τη μάνα σου να σε βοηθά. Δεν υπάρχει καμία κρατική υποστηρικτική δομή. Άστε το άλλο. Που είμαστε ένας τόπος ίσος με μια πόλη της δικής σας χώρας μοιρασμένος. Οι μισοί από ‘δω και οι άλλοι μισοί από ‘κει και δεν καταφέρνουμε να βρούμε μια λύση να ζήσουμε όλοι μαζί. Λες και ο τόπος δεν μας χωρά. Αλλά γι’ αυτό φταίει και το επίπεδο της πολιτικής. Αυτούς έχουμε, με αυτούς πορευόμαστε. Και οι υπόλοιποι συνηθίσαμε τόσο πολύ τον διαμοιρασμό, που το βρίσκουμε φυσιολογικό».
Αυτά κάνω… προτρέχει η γλώσσα της λογικής καμιά φορά και αφού βάλω την τελεία συνειδητοποιώ πως δεν ήταν ανάγκη να μιλήσω! Με την τελευταία λέξη κατάλαβα πως μόλις κατάστρεψα την παραδεισένια εικόνα στο μυαλό μιας ενθουσιώδους τουρίστριας!
Γύρισε με είδε κάπως απορημένα. Σαν να μην πίστεψε ότι όλα αυτά που περιέγραψα όντως συμβαίνουν στο νησί των ονείρων της. «Ναι, αλλά ο ήλιος αποζημιώνει τα πάντα. Η θάλασσα, το μπλε του ουρανού». Συμφώνησα, την κέρασα ένα γλυκό, περισσότερο για να ενισχύσω την πεποίθησή της για την κυπριακή φιλοξενία, της ευχήθηκα καλό υπόλοιπο διακοπών και πήγα πίσω στο τραπέζι μου.
Είμαι πλεονέκτης; Είναι πολλά να ζητά κανείς από τη χώρα του; Τον ήλιο ευτυχίσαμε να τον χαιρόμαστε χωρίς να το έχει απαιτήσει κανείς, χωρίς να τον έχει παραχωρήσει κανείς. Ναι, αυτό είναι ευτυχία, βασισμένη στην τύχη! Όλα τα άλλα όμως; Σκοτάδι… και δεν διαρκεί μόνο τέσσερις μήνες.