Fehime ALASYA
Hem üretenin hem de satıcının ortak derdi ‘girdi maliyetleri’, hayvancılar ile kasapları da karşı karşıya getirdi. Kırmızı et, bu kez ‘canlı hayvan eksikliği’yle gündeme geldi.
Kasaplar, istenilen kalite, fiyat ve miktarda et bulamadığını savundu, hayvan üreticileri ise ellerinde yeteri kadar hayvan olduğunu belirtirken, kasapların ‘ucuz eti, ileri vadeli çekle’ almak istediğini ileri sürdü.
İstenilen kalite, fiyat ve miktarda et bulamadığından dert yanan kasaplar, “Et bulamıyoruz, bulsak da fiyatlar çok yüksek diye alamıyoruz, yüksek fiyattan alsak da satamıyoruz, herkes kendine göre haklı” dedi. Elinde piyasa ihtiyacını karşılayacak hayvan olduğunu savunan hayvan üreticileri ise ‘artık ileri vadeli çekler ile değil, peşin çalıştığını, hayvanını gerçek değerinden satmak istediğini anlattı.
Hem üretenin hem de satıcıların ortak derdi olan ‘girdi maliyetleri’ hayvancılar ile kasapları da karşı karşıya bıraktı.
Hayvan üreticilerinin bazı girdi maliyetlerini azaltmak adına kolaylık sağlandığını anımsatan Tarım Bakanlığı ise serbest piyasada fiyatların dengeleneceği öngörüsünde bulunarak, “Girdilerdeki fiyat yükselişi sürerse, gerek olursa yine tedbir alırız” dedi.
Tarım bakanlığı Müsteşarı Emirali Deveci:
“Serbest piyasada fiyatlar dengelenecek, gerek olursa yine tedbir alırız”
Hayvan üreticilerinin bazı girdi maliyetlerini azaltmak adına kolaylık sağlandığını anımsatan Tarım bakanlığı Müsteşarı Emirali Deveci, buna rağmen ham madde fiyatlarının artışı gibi bazı kalemlerde fiyat yükselişlerinin sürdüğünü belirtti.
Bu girdi maliyetleri karşısında hayvan üreticilerinin kendini korumaya alarak ürününü peşin veya kısa vadeli satışlarla yapmak istediğini ifade eden Deveci, “Üretici haklı, kasaplar ise satışları düştüğü için uygun fiyata et arıyor, onlar da haklı. Hayvancıya yapabileceğimiz desteği yaptık, biraz zaman alsa da serbest piyasada fiyatlar dengelenecek.” dedi.
Deveci, maliyetlerde çok ciddi yükselişlerin sürmesi halinde ‘yine tedbir alabileceklerine’ vurgu yaparak, “Şu an dünya piyasasıyla aramızda farklı bir durum yok. Yıllardır kırmızı etin daha pahalı olması yaşan bir durum.” ifadelerini kullandı.
İthal et tartışması: “Önceliğimiz iç piyasadaki üretim”
Kasapların ‘ithal et’ talebini sorduğumuz Deveci, önceliklerinin iç piyasadaki üretim olduğunun altını çizdi.
Deveci, şöyle devam etti:
“Geniş çerçevede bunları değerlendirmek lazım. Nakliye ücretleri çok yükseldi, genel bir çalışma yapıyoruz. İç piyasanın durumu hayvan varlığını durumuna bakılıp ancak öyle büyük bir karar verilebilir. Bunların araştırmasını yapıyoruz. Önceliğimiz iç piyasadaki üretimin devam etmesidir. Bu alanda üreticilerin sürdürülebilir olması için bu gerekli. Pandemide, akabinde Rusya-Ukrayna savaşında şartlarında gıda teminin önemini gördük, bu bağlamda ülkede üretim önceliğimiz.”
“Akaryakıt desteği 10 yıldır 1,10 TL, güncellenecek”
Enerji konusunda ise yıllardır üreticiye akaryakıtta sağlanan litre başına 1,10 TL’lik desteğin yükseltilmesi için güncelleme çalışması başlattıklarını anlatan Deveci, bunun Bakanlar Kurulu’ndan geçmesini beklediklerini anlattı.
Akaryakıt desteğinin çekileceği miktarla ilgili detay vermekten kaçınan Deveci, konuyla ilgili şunları dile getirdi:
“Enerji tüm dünyanın sorunu, umarım artık dünya piyasasındaki bu artış durur. Tarım ve üretimde verdiğimiz akaryakıt desteğimizi güncelleyerek arttırmayı düşünüyoruz. Bakanlar Kurulu’ndan geçince duyurulacak. Şimdi akaryakıttaki desteklerde üreticiye litre başına 1,1 TL desteğimiz var. Bu rakam 10 yıldır bu şekliyle üreticiye ödeme yapıyor.”
Kasaplar Birliği Başkanı Halil Akbıçak:
“Kasap reyonlarında istenilen kalitede ve miktarda et bulamıyoruz”
Önümüzdeki ay Kurban Bayramı olduğu için bazı hayvan üreticilerinin hayvan satışı yapmadığını, bayramda daha yüksek fiyattan satış yapmayı hedeflediğini ifade eden Kasaplar Birliği Başkanı Halil Akbıçak, “Kasap reyonlarında istenilen kalitede ve miktarda et bulamıyoruz” dedi.
Girdi maliyetlerindeki artış nedeniyle bazı kasapların kepenk indirmeye başladığını anlatan Akbıçak, “İşler yarıdan da fazla düştü” şeklinde konuştu. Akbıçak, ‘topraktan sofraya tüm sıkıntıların hem üreticiler hem de kasaplarla konuşulması, acilen bir çözüm bulunması’ gerektiğine vurgu yaptı.
“Maliyetlerimizi karşılayamaz pozisyona geldik”
Tarım Bakanlığı ile geçtiğimiz günlerde yapılan toplantıda ortaya koydukları sıkıntı ve çözüm önerilerine de değinen Akbıçak, özetle şunları dile getirdi:
“Görüşmemizde, hayvan teminindeki sıkıntı, sürekli fiyat değişikliğini, hayvan azlığı, girdi maliyetleri gibi konuları konuştuk.
Maliyetlerimizi karşılayamaz pozisyona geldik, satışlarımız çok düştü. Bunları anlattık. Türkiye’den dönünce hayvan üreticileriyle de oturup toplu olarak görüşerek ortak bir çözüm bulmaya çalışacağız.”
“Alternatif çözüm olarak ithal et”
Güneyden kuzeye geçen kaçak etin çok ciddi sıkıntılara neden olduğunu da bakanlığa aktardıklarını kaydeden Akbıçak, alternatif çözüm olarak; belli dönemlerde sınırlı miktarda da olsa ithal etin açılmasını talep ettiklerini kaydetti.
Akbıçak, “Pazartesine kadar bize cevap verecekler, beklemedeyiz.” dedi.
KASAPLAR NE NEDİ?
Mustafa Cumhur (Cumhur Kasap):
“Et bulamıyoruz, bulsak da alamıyoruz, alsak da satamıyoruz, herkes kendine göre haklı”
“Et bulamıyoruz, bulduğumuzu alamıyoruz, fiyatlar yükseliyor. Kurban bayramı da yaklaşıyor, piyasada yeteri kadar hayvan yok, yem ve akaryakıttan dolayı hayvancı yüksek fiyata satış yapmak istiyor. Yapılan zamlardan dolayı bunlar oluyor.
Dükkana koyacak et bulamıyoruz, bulduğumuzu da yüksek fiyattan dolayı alamıyoruz. Alsak da bu yüksek fiyata satamayız. Hayvancı da haklı biz de haklı… 25 TL’ye hayvan kesimi yaparken şimdi 75 TL’ye çıktı. Her şey çok kötü zamlanıyor. Mazot zammı her şeye yansıyor, yansıyacak da, işler daha da çıkmaza girecek.”
Hayvancılar Birliği Başkanı Mustafa Naimoğluları:
“Binlerce tosun ve kuzu var, hem ucuz hayvan istiyorlar hem de ileri vadeli çekle çalışmak istiyorlar, bu artık kabul edilemez”
Hayvancılar Birliği Başkanı Mustafa Naimoğluları ise piyasadaki hayvan eksikliği ifadelerini “Kaç tane isterlerse beni arasınlar, hemen verelim. Binlerce tosun ve kuzu var” diyerek eleştirdi.
Üreticinin kendini sadece maddi olarak korumaya aldığını kaydeden Naimoğluları, hayvan fiyatı ve ödemelerle ilgili ise “Hem ucuz hayvan istiyorlar hem de ileri vadeli çekle çalışmak istiyorlar” dedi.
Naimoğluları, şunları dile getirdi: “Ucuza mal istiyorlar, artık ucuz mal yok. Her gün her şey zamlanıyor. Kasaplar, ileri vadeli çek kullanmak istiyorlar, üretici korkuyor, vermiyor, güvenmiyor. Artık peşin para istiyor çünkü üretici de tüm ödemlerini peşin yapıyor.”
“Mazot artışı önüne geçilmeli: İsyan çıkacak…”
Geçtiğimiz gün akaryakıt yapılan zammın üretime yansımasını da değerlendiren Naimoğluları, şöyle devam etti: “Kimse üretmeyecek, isyan çıkacak. Herkes patlama noktasında. Maliyetler yükseldi, herkes mallarını satıyor, küçülüyor. Enerjiye müdahale edilmeli, üreticiye- esnafa uygun şartlar yaratılmalı. Yem fiyatları da enerji de her şey arttı, dayanılır gibi değil.
İsyan çıkacak, herkes yollara dökülecek. Devlet yurt dışından çevik kuvvet getiriyormuş, köylü dövsünler diye mi çevik kuvvet getiriyorlar? Bunlarla mı durdurulacağız? Yazık…”
HAYVANCILAR NE NEDİ?
Hayvancı Cemal Darbaz:
“Elimizde hayvan tutma gücümüz yok, sadece gerçek değeri üzerinden hayvanımızı satmak istiyoruz”
“Bu sıkıntılı sürede zor günleri atlatmak için damızlık hayvanlarımızı dahi sattık. Ama hem yem hem mazot ücretlerine bakınca tüm girdilerimiz aşırı derecede yükseldi. Tek gücümüz bu hayvanlarımızdır.
Küçük ve büyük baş hayvan üreticisiyim, gerçek fiyatından hayvan satmak istiyorum, aksi halde ben de çok zarar edeceğim.
Elimizde çok fazla hayvan yok çünkü girdilerle başa çıkamayanlar işini küçülttü. Ama elimizde olan hayvan sayısı gerçek fiyatı üzerinden piyasaya yeter. Hala elinde bazı kasap çekleri olan, mahkemelik olan üreticiler var. Artık herkes peşin çalışmaya başladı, zaten tüm ödemelerimiz peşin oldu. Bu girdi maliyetleri ile elimizde hayvan tutma gücümüz yok, sadece gerçek değeri üzerinden hayvanımızı satmak istiyoruz.”
Hayvancı Kağan Güler:
“İleri vadeli çeklerden çıkıp, günlük ödemelere dönmek zorundayız”
“Elimizde hayvan var, kasaplık tosun bulunur diye internetten de ilan veriyoruz. Çok ucuza hayvan almak istiyorlar, düşük fiyata vermek bizi kurtarmıyor. İleri vadeli çeklerle ödeme talepleri alıyoruz, eti sattıktan sonra bizi ödeme amacındalar. Ama biz de artık girdilerimizi peşin karşılamak zorundayız, biz de ileri vadeli çeklerle çalışamaz olduk.
Devletten yapılan ödemelerin zamanında alamıyoruz, sektörde büyük sıkıntılarımız var.
3, 4 saatlik işi 600 TL mazot ile yapabiliyoruz, tüm gün çalışacak olsak nasıl baş edeceğiz?”