Mart ayında ülkede görülen COVİD- 19 vakaları sonrası yaşanan kapanma süreciyle ortaya çıkan ekonomik sıkıntı, en çok küçük işletmeleri vurdu. Esnaf Odası’na göre Mart ayından bu yana ülkede bin 100’ü aşkın iş yeri kapandı, Çalışma Bakanlığı resmi verilerine yansıyan duruma göre ise, 9 bini aşkın işletme faaliyetlerine ‘ara verdi’…
Fehime ALASYA
Mart ayında başlayan COVID- 19 salgını sonrası yaşanan kapanma süreci en çok küçük işletmeleri vurdu. Çok sayıda esnaf ve zanaatkârın yanında, birçok otel de kepenkleri indirdi. Esnaf ve Zanaatkârlar Odası’na göre Mart ayından bu yana ülkede bin 100’ü aşkın iş yeri kapandı, Çalışma Bakanlığı resmi verilerine yansıyan duruma göre ise, 9 bini aşkın işletme faaliyetlerine ‘ara verdi’…
‘Faaliyetlerine ara veren’ işletmelerin de ‘yeniden açmaz’ kaygısıyla korku verici olduğu belirtilirken, bunlar faaliyetlerini durdurmasının, ülkede 40 bin kişiyi işsiz bırakması anlamına geldiği kaydedildi.
Kepenkleri indiren esnafın en çok Girne Çarşı, Çatalköy ve Lapta yolu bölgelerinden olduğu belirtilirken, Lefkoşa’da ise Lokmacı bölgesindeki iş yerlerinin yaygın bir şekilde kapandığı ve yerine de yenisinin açılmadığı kayıtlara geçiyor.
İşletme bazında % 98 küçük esnafın battığı ifade edilirken, turizme bağlı acenteler, büyük oteller, küçük cafe ve barlar bunların arasında yer aldı.
Esnaf ve Zanaatkârlar Odası’nın (KTEZO) derlediği verilerde bin 100 işletmeyi aşkın yerin kapandığını ifade eden Başkan Mahmut Kanber, bunun yanında Çalışma Bakanlığı’na kayıtlı 9 bini aşkın iş yerinin faaliyetlerine ‘ara verdiğini’ aktardı.
Kanber, bu duruma “Rakamlar, nüfusa ve işletme sayısına göre çok yüksek” yorumunda bulundu.
Çalışma Bakanlığı Mart ayından Eylül ayı ortasına dek Bakanlar Kurulu kararı ile 7 bin 524 iş yerinin faaliyetlerine ‘ara verildiğini’ açıklamış, bu sürede bin 27 kişi işsizlik parası aldığını söylemişti.
K.T Esnaf ve Zanaatkârlar Odası Başkanı Mahmut Kanber:
“Kapanan yerler, nüfusa ve işletme sayısına göre çok yüksek”
“Kapanan yerler, nüfusa ve işletme sayısına göre çok yüksek. Faaliyetini donduran işletmeler de bizi ‘yeniden açmaz’ kaygısıyla korkutuyor. Bunların faaliyetlerini durdurması, ülkede 40 bin kişiyi işsiz bırakır anlamına geliyor. Aileleriyle birlikte hesaplanınca neredeyse nüfusun yarısı işsiz sayılır.”
Ülkede kapanan işletmelerin, nüfusa ve işletme sayısına kıyasla çok fazla olduğunu dile getiren Esnaf ve Zanaatkârlar Odası Başkanı Mahmut Kanber, “Esnafa sadece 1500 TL destek verildi.” diyerek, ekonomiyle ilgili bir çözüm ortaya konulamadığını belirtti. Kanber, bu durumdan sadece pandeminin gerekçe gösterilemeyeceğini anlatarak, hükümete eleştirilerde bulundu.
Mart ayından bu yana ülkedeki işletmelerin 5’te bir oranında kapandığını ifade den Kanber, geçmiş yıllara oranla yeni işyeri açılımlarının da durduğunu belirtti.
Çalışma Bakanlığının Mart ayından Eylül ayı ortasına dek yaklaşık 8 bin iş yerinin faaliyetlerine ‘ara verdiği açıklamasını anımsatan Kanber, bu sayının 9 bini aştığını dile getirdi.
İş yerlerinin kapanmasıyla ilgili derledikleri verileri paylaşan Kanber, özetle şu yorumda bulundu:
“Eskiden açıldığı kadar iş yeri kapanıyordu. Bu da bir istikrar değildi ama… Bu faaliyetini donduran işletmeler de bizi ‘yeniden açmaz’ kaygısıyla korkutuyor. Bunlar faaliyetlerini durdurması, ülkede 40 bin kişiyi işsiz bırakır anlamına geliyor. Aileleriyle birlikte hesaplanınca neredeyse nüfusun yarısı işsiz sayılır.
Pandemi nedeniyle değil, kapanan yerler, nüfusa ve işletme sayısına göre çok yüksek. İşletmelerin 3’te birinin kapanması büyük bir rakamdır. Bu sadece pandemiye bağlanmamalı. Dünyanın birçok yerinde farklı yöntemlerle pandemiden kurtarmaya çalıştılar. Ama bizde sadece 1500 TL destek verildi. Ekonomiyle ilgili bir çözüm ortaya konulamadı. Pandemi ardından büyük sıkıntı çekeceğiz. Yıllarca emek verilerek açılan işletmeler bir anda kapanmaya gitti. Bunun yanında pandemi öncesinden gelişen koşullar nedeniyle rekabete dayanıksız işletmeler doğdu ve en ufak krizde bunlar battı. Buna büyük tarafından görmezden gelindi.” dedi.
Esnaf ve Zanaatkârlar Odası Genel Koordinatörü Hürrem Tulga:
“Kaynaklar eşit şekilde kullanılmalı, Esnaf ve sanatkâr dışlanmamalı”
“Kafe, pub, küçük restoranlar yeniden ayağa kalkmaya çalışıyor ama kışın da gelmesiyle, salgının ikinci evresi buna müsaade etmez diye düşünüyorum. Daha bütünlüklü, eşit çözümler şart.”
Salgındaki ‘açılım’ sürecinde yapılan yanlış uygulamaların ülke ekonomisini olumsuz etkilediğini anlatan Esnaf ve Zanaatkârlar Odası (KTEZO) Genel Koordinatörü Hürrem Tulga, bazı işletmelerin devlet tarafından görmezden gelindiğini belirtti.
Tulga, kapanan işletmelerle ilgili YENİDÜZEN’e yaptığı yorumda, kısaca şu ifadelere yer verdi:
“Pandemi sürecinde yapılan açılım vaka sayısını arttırınca öğrenci gelişleri maalesef istendiği gibi sağlanamadı. Karantinalı öğrenci gelişleri yerine karantinasız gazino müşterilerinin ülkeye gelişini tercih ettik. Bu sektörlerin kapanışını etkileyen büyük bir nedendir. Esnaf ve sanatkar büyük ölçüde dışlandı, devlet bu kesimi ayakta tutmak için hiçbir şey yapmadı. Yaptığı katkı da dövizin seyriyle devede kulak kaldı. Kiralar, vergiler, bu alanda tamamen göz ardı edildi. Ülkenin bir kesimine eksiksiz kaynak karartımı yapılırken, diğer kesimi de görmezlikten gelindi. Bu sayının bu kadar yüksek oluşunun sebebi budur. Bu süreç eğer bu şekliyle devam ederse, kaynaklar acil olarak paylaşılmazsa bizleri çok daha kötü günler bekler. Var olan kaynaklar eşit şekilde kullanılmalı. Devletin eşitlikçi bir şekilde yeni politikalar üretmesi, önümüzdeki yaza dek girişim yapması gerek.
Kafe, pub, küçük restoranlar yeniden ayağa kalkmaya çalışıyor ama kışın da gelmesiyle, salgının ikinci evresi buna müsaade etmez diye düşünüyorum. Daha bütünlüklü, eşit çözümler şart.”