Kıbrıs çözümünde “İngiliz formülü” yeniden devrede! İki toplumun “egemen toplum devletler” olarak Kıbrıs Federal Cumhuriyeti”ni kurması hedefleniyor.
Politis gazetesi manşetten şu başlıkları kullandı: “Lute’un Üçlü Görüşme Hedefiyle Geri Dönüşü… Halen Uzlaşı Ümidi Olduğuna İnanıyor… BM Genel Kurulu Çerçevesinde 21 Eylül’den 27’sine Kadar BM Merkezinde Bir Görüşme İçin Çaba Harcanacak... Hedef, Kıbrıslı Türklerin Egemen Eşitlik Talebinin Sadece Crans Montana’da Sunulan Guterres Çerçevesi’nin 6 Maddesinden Biri Olarak Görüşülmesi.”
Gazeteye göre New York’ta Kıbrıslı Türklerin egemen eşitlik talebinin, 2017’de Crans Montana’da sunulan Guterres çerçevesinin sadece 6 maddesinden biri olarak görüşülmesi hedefleniyor.
Diplomatik kaynakları işaret eden gazete, Kıbrıs sorununda yeni bir diyalog başlama ihtimali olabilmesi için iki tarafın Cenevre’de netleşen mesafeyi kapatmaya çalışan İngiliz formülünün daha iyi incelenmesi gerektiğine dikkat çekerek özetle şunları yazdı:
Şubat 2021’de sızdırılan İngiliz formülüne göre
1- Kıbrıs’ta 1960’tan beri var olan iki toplum, bugün egemen toplum devletleri (community states) olarak 1960’ta Kıbrıs Cumhuriyeti’ni kurduğu gibi, yani iki toplum olarak Kıbrıs Federal Cumhuriyeti’ni kurabilir. Federal devletin üyelik için yeniden BM’ye veya AB’ye başvurması gerekmeyecek.
2- Federal hükümetin, örneğin dış politika, ekonomi, güvenlik ve vatandaşlık gibi (belirlenecek) bazı yetkileri olacak. 6’sı Rum 3’ü Kıbrıslı Türk olmak üzere 9 üyeli ve eşit statüde iki başkanlı bir Bakanlar Kurulu ve belki sembolik cumhurbaşkanı olacak. Bakanlar Kurulu üyelerinin atanmasında Belçika federal sistemi (her toplum kendi bakanlarını atar) ve Kuzey İrlanda sisteminin (Bakanlar Kurulu partilerin genel seçimlerde aldığı oy oranına göre atanır) incelenmesi önerilir. Bu durumda hükümet programı hükümetin kurulmasından sonra açıklanır.
3- Federal düzeydeki yasama yetkisi 24’ü Rum 12’si Kıbrıslı Türklerden oluşacak 36 üyeli tek bir organdan oluşur. Çoğunluk için emniyet supapları olacak.
4-Toprak konusunda iki tarafın 2017’de sunduğu haritalar geçerli olacak.
5-1960 garantileri kaldırılacak ve Kıbrıs’ta bir Türk ve bir Yunan kontenjanı varlığı görüşülecek.
Bu formül ile
1)Kıbrıslı Türklerin yeni bir federal devletin kurucu ortağı olma ve gelecekte sorun olursa meşru ayrılma hakları olması tezleri tatmin edilir. Ancak yanı zamanda BM ve AB’ye yeni katılım başvurusu gerekmeyeceğinden Kıbrıslı Rumlar dönüşümden (Kıbrıs Cumhuriyeti’nin federasyona dönüşmesi) söz edebilsin diye yapıcı belirsizlik korunur.
2) Desantralize Federasyon tezine yaklaşılır.
3) Crans Montana’da 2017’de sunulan Guterres çerçevesinin diğer maddeleri de benimsenir.”