.
Cenk Mutluyakalı
Avrupa’nın “son” bölünmüş başşehri olarak anılır, Lefkoşa…
Lefkoşa’nın “bölünmüşlüğü” bir yana, 1958’de belediyeler de ayrılır.
Tabii, bu ayrılık sayesindedir ki, “Lefkoşa Türk Belediyesi” uluslar arası anlamda tanınmış bir belediye olarak önemli bir konum elde eder.
Öyle de, vizyonunu Avrupa’ya çevirdiği zamanlarda, belediye başkanına yönelik en önemli eleştiri de bu olur: “Çok fazla yurt dışına gidiyor bu başkan!..”
Düşünsenize, 10 sene önce, Lefkoşa’nın en önemli “derdi”, başkanın çok fazla “Avrupa”ya açılmasıdır (!)
Çünkü Lefkoşa Türk Belediyesi’ne “başkan” seçilebilme kriterleri dünyaya dokunmaktan çok, insanların sırtına dokunmaktan geçer…
Sihirli cümle de şu olur çoğu zaman: “Merak etme işini halledeceğiz!..”
Buraya döneceğiz yine…
Ama geliniz biraz tarihe uzanalım önce…
Osmanlı döneminde başşehir olarak Lefkoşa’nın başına “Kadı” ya da “Molla”, İngiliz sömürgesinde vali tarafından “başkan” atandığı günlerden bugüne hep ön planda olmuştur Lefkoşa Belediyesi…
Lefkoşa’da belediyelerin ayrılmasından sonra da, “Lefkoşa Türk Belediyesi”ni yönetecek kişi pek çok kez “atamayla” belirlenir, 1958’ten 1976’ya dek…
1976 Seçim Sloganı: “Kırbaç
düzeni değil, kardeşlik düzeni”
1974 savaşının ardından, 1976 Lefkoşa Türk Belediyesi seçimlerinde, Mustafa Akıncı’ya başkanlığı kazandıran slogan ilginçtir: “Kırbaç düzeni değil kardeşlik düzeni…”
Tabii 1976 seçiminden sonra da “sıkıntılar” çok farklı değildir, bugünden…
Mustafa Akıncı, o günlere dair şu notu düşer:
“Mevcut gelir kaynakları ile belediyelerin içinde bulunduğu çıkmaza çözüm getirmek tümüyle olanaksızdır. Günümüzde, şehrin aydınlatılmasından sorumlu olan belediyelerin elektrik gelirinden pay almaması düşünülemez… Su gelirinden yararlanmak, gümrük resminden, televizyon ruhsat harcından, telefon ücretlerinden pay almak belediyelerin en doğal hakkıdır…”
Evet, “kırbaç” düzeninin ardından “kardeşlik” düzeninde, başşehrin boğazını kâh “parasızlık” sıkar, kâh “partizanlık”….
Ama yaşı en ileri olanlar dahi bir görüşte birleşir: “Son 5 yılda yaşanan azap, görülmemiştir tarihte…”
En ilginci de şudur ki, “Lefkoşa’ya tarihinin en büyük azabını yaşatan” başkan Cemal Bulutoğluları, yine Lefkoşa Belediye Başkanlığı seçim tarihinde, muhalefetin boykotta olduğu 1990 senesini dikkate almazsak, en fazla oyu alarak seçilmiş isimdir…
“Çoğunluk” kararı bazen de böyle sonuçlar doğurur…
-----------------------------------------------
‘Tek’ Lefkoşa Belediyesi’nin ‘tek’
Kıbrıslı Türk başkanı
Lefkoşa’nın her iki belediyesinde de asılı, tek ortak fotoğraf vardır, Mehmet Şevket Bey’e ait…
Lefkoşa Belediyesi henüz “Türk” ve “Rum” belediyeleri olarak ayrılmadan önce, iki toplumun birlikte seçtiği tek Kıbrıslı Türk isim olmuştur, Mehmet Şevket Bey…
1908-1911 seneleri arasında görev yapar… 11 belediye meclis üyesi vardır… 6 Kıbrıslı Rum, 5 Kıbrıslı Türk… Daha sonra bu oran 8’e 4 olarak değişir…
------------------------------------------------------------
Lefkoşa’nın ‘çözüm’ bekleyen dertleri
BÜTÇE:
Sayıştay Raporu’na göre toplam borç: 142 milyon 350 bin TL
Ancak, gerçekte bu rakamın daha da yüksek olduğu konuşuluyor.
Lefkoşa, gelirleri en yüksek belediye olsa da, maaşlar dahi ödenemez durumda. Borçların nasıl ‘öteleneceği’ ya da ‘ödeneceği’ yeni belediye başkanının önündeki en önemli engel… Lefkoşa Türk Belediyesi’ne Ziraat Bankası’ndan 90 milyon TL tutarında kredi kullandırması gündemde…
PERSONEL:
Belediyeye yapılan aşırı istihdamlar, Lefkoşa Türk Belediyesi üzerindeki en önemli sorunlardan biri. Bir dönem, % 25 personel azaltılması gündeme gelmişti. Buna göre 124 personelin devlete istihdamı da hükümet çevrelerinde tartışıldı.
Sayıştay’a göre;
- 431 personel fazlası
- 215 fazladan geçici işçi
- 257 yerine 450 sürekli personel
- 194 kadro fazlası sürekli personel var.
• Lefkoşa Rum Belediyesi personel sayısı: 250
(Kaynak: Kıbrıs Rum basını-Kasım 2012)
• Lefkoşa Türk Belediyesi personel sayısı: 1000
(Kaynak: Sayıştay raporu-Aralık 2011)
GIDA SAĞLIĞI:
Sene 1886. Lefkoşa’da yerel yönetim mahalle mahalle gıda satılmasını yasaklar!.. Sene 2013!.. Gıda güvenliği, Lefkoşa’da en önemli sorun. Hem içme suyu, hem çevre temizliği hem de piyasadaki gıdaların denetimi yönünde tam bir güvensizlik var.
ÇEVRE KİRLİLİĞİ:
Lefkoşa, birkaç saatlik yağışların ardından sele mahkûm oluyor. Lağım suları, su baskınları, Sanayi bölgesindeki ‘çöplük’, hemen her köşe başında izin verilen “uygunsuz” yapılar… Gecekondulaşma, kaldırım işgalleri, tabela anarşisi ve daha pek çok sorun… Lefkoşa’da ‘çevre’den söz etmek çok zor…
YOLSUZLUKLAR
Lefkoşa Türk Belediyesi’nde pek çok usulsüz uygulama Sayıştay tarafından not edildi; yolsuzluk ve suistimal iddiaları belgelendi. Özellikle ihalelerin “belli odaklara” verildiği tartışıldı. Yeni dönemde, bir yandan Lefkoşa yeniden inşa edilirken, öte yandan, “yapanın yanına kalıp- kalmayacağı” da merak konusu.
ALTYAPI
Lefkoşa’nın altyapısı tam anlamıyla iflas etti. Yollar çöktü, “çukurlara” düşmeden ulaşım imkansız oldu. Çocuk parkları kaderine terk edildi. Altyapı yatırımları, başta tiyatro binası inşaatı durdu.
KÜLTÜR-SANAT
Lefkoşa’da bir dönem, kültür sanat dernekleriyle birlikte yürütülen etkinlikler durma noktasına geldi. Kıbrıs Tiyatro Festivali, özel sponsorlarla sürdü, ancak, sanat kurumu ciddi yaralar aldı. Lefkoşa, diğer büyük yerel yönetimlere oranla kültür-sanatın odağı olmaktan uzaklaştı.
GÜVENLİK:
1800’lü yıllarda Şeri Mahkeme tarafından, Lefkoşa yerel yönetiminin “gece bekçileri” görevlendirilmesi yönünde karar verilmiş, uygulama başlatılmıştı. Bugün, Lefkoşa’da değişen nüfus yapısı ve gelir dağılımı arasındaki uçurum, yine, “gece bekçileri”ni gündeme getirir oldu. Hem trafikte, hem asayişte kaos var, polisin bu sıkıntılara ne kadar çözüm olduğu tartışılmakta…
-----------------------------------------------------------------------------
DÜNDEN BUGÜNE LEFKOŞA SEÇİMLERİ
1976 SEÇİMLERİ
Mustafa Akıncı (TKP) 4.449 OY
Nevzat Uzunoğlu (UBP) 2.889 OY
Derviş S. Savim (HP) 1.593 OY
Özker Yaşın (Bağımsız) 164 OY
Dr. Servet Dedeçay (B) 46 OY
1980 SEÇİMLERİ
Mustafa Akıncı (TKP) 4.449 OY
Olgun Paşalar (UBP) 3.622 OY
Ergün Vehbi (CTP) 2.212 OY
Ahmet Ünsal (DHP) 1.176 OY
Fevzi Direkoğlu (HP) 150 OY
1986 SEÇİMLERİ
Mustafa Akıncı (TKP) 6.596 OY
Ramiz Manyera (UBP) 5.764 OY
Dr. Turan Korun (CTP) 1.410 OY
Erten Kasımoğlu (AHP) 386 OY
1990 SEÇİMLERİ
Burhan Yetkili (UBP) 13.576 OY
Bağımsızlar 6.813 OY
(* Muhalefetin boykot ettiği ve seçime katılım oranının % 40’ta kaldığı 1990 seçiminde, UBP ve bağımsız adaylar yarıştı)
1994 SEÇİMLERİ
Şemi Bora (UBP) 4.386 OY
Ahmet Uzun (CTP) 4.156 OY
Tamer Gazioğlu (DP) 3.538 OY
Küfi Birinci (TKP) 3.128 OY
(BEP) 106 OY
1998 SEÇİMLERİ
Şemi Bora (UBP) 5.843 OY
Hüseyin Özgürgün (DP) 4.008 OY
Aşkan Efe (TKP) 3.276 OY
Ahmet Uzun (CTP) 2.358 OY
2002 SEÇİMLERİ
Kutlay Erk (CTP) 5.187 OY
Şemi Bora (UBP) 4.830 OY
Akın Aktunç (DP) 2.582 OY
Nilgün Orhon (Bğz) 1.094 OY
Levent Dirençay (TKP) 959 OY
Okan Donangil (Bğz) 719 OY
Burhan Y. (MAP) 706 OY
Arif S. Kırdağ (Bğz.) 82 OY
Haydar Çakko (Bğz) 62 OY
Soner Engin (Bğz.) 34 OY
2006 SEÇİMLERİ
Cemal B/oğluları (DP) 6.807
Kutlay Erk (CTP) 6.671
Şemi Bora (UBP) 4.016
Ünal Akifler (BDH) 868
Mehmet Davulcu (TKP) 200
2010 SEÇİMLERİ
Cemal B/oğluları (UBP) 11.163 OY
Simavi Aşık (CTP) 7.003 OY
Gülsen Bozkurt (TDP) 1.382 OY
Yusuf Alkım (KSP) 124 OY
-------------------------------------------------------------------
LEFKOŞA (1960 Nüfus Sayımı)
Etnik grup Belediye sınırları Banliyöler Tüm Lefkoşa
Kıbrıslı Rumlar 25.530 38.623 64.153
Kıbrıslı Türkler 14.682 7.448 22.130
Ermeniler 1.846 681 2.527
Maronitler 235 111 346
Romanlar 50 50 100
Diğerleri 1.201 378 1.579
TOPLAM 45.490 95.343 49.853
2011 Nüfus Sayımı’nda Lefkoşa: 97.293