Ayşe GÜLER
Ekonomide geçtiğimiz yıl Ağustos ayı itibariyle ortaya çıkan ‘döviz krizi’ bankacılık sektörüne de yansıdı.
2018 yılının Temmuz-Ağustos dönemine kıyasla 21 bankanın kullandırdığı kredilerde de, vatandaşların yatırdığı mevduatlarda da gerileme yaşandı.
Aralık sonu itibariyle ülkede faaliyet gösteren bankaların 17 milyar 861 milyon 500 bin TL kredi kullandırdığı resmi verilere yansıdı.
Sektörün en önemli fon kaynağı olan mevduat, bir önceki çeyreğe göre yüzde 6.11 azaldı, 2018 yılı Aralık ayı sonunda 26 milyar 441 milyon 800 bin TL oldu.
Yaşanan gerilemeyi YENİDÜZEN’e değerlendiren Kıbrıs İlim Üniversitesi’nden, Ekonomist Doç. Dr. Erdal Güryay, hem krediler hem de mevduattaki düşüşün döviz kuru farkından kaynaklandığını söyledi.
Güryay, bir önceki dönemde kurların yüksek olduğunu hatırlatarak, miktar olarak herhangi bir düşüşün yaşanmadığını kaydetti.
KKTC Merkez Bankası 2018 IV. Çeyrek Bülteni yayımlandı, sektör ile ilgili önemli detaylar paylaşıldı.
En çok kredi işletmelere
2018 yılı Aralık ayı itibarıyla bankaların işletmelere verdiği kredi, 11 milyar 285 milyon 800 bin TL oldu.
Aynı dönemde tüketici kredilerinin 4 milyar 524 milyon 600 bin TL olduğu kayıtlara geçti.
Kredilerde TL’ye dönüş…
Ekonomik kriz ve dövizde yaşanan yükseliş nedeniyle vatandaşlar aldıkları kredilerde TL cinsine yöneldi.
Resmi verilere göre TL cinsinden kredilerde yüzde 6.12 artış, döviz cinsi kredilerde ise yüzde 13.24 düşüş yaşandı.
Buna göre; kredilerin 9 milyar 218 milyon 300 bin TL’si milyon TL’si döviz, 8 milyar 643 milyon 200 TL’sinin de Türk Lirası cinsinden olduğu kayıtlara geçti.
Bankalardaki kredi durumu…
2018 yılının dördüncü çeyreğinde; kamu bankalarının TL cinsinden verdiği brüt krediler, bir önceki çeyrek döneme göre yüzde 16.06 arttı.
Döviz cinsindeki krediler ise yüzde 8.51 azaldı.
Özel sermayeli bankalarda da durum değişmedi. TL cinsindeki brüt kredilerde yüzde 1.87 artış, döviz cinsindeki krediler ise yüzde 11.96 oranında geriledi.
En fazla 100 bin TL’den fazla…
Resmi veriler; vatandaşların yoğunlukla 100 bin TL’den büyük kredilere yöneldiğini ortaya koydu.
2018 yılı dördüncü çeyreği sonunda 100 bin TL’den büyük kredilerin toplam krediler içindeki payı yüzde 85.22 oldu.
Bir önceki döneme kıyasla, 100 bin TL’den büyük ile 0-1 bin TL dilimlerindeki kredilerde artış, 51-100 bin TL, 11-50 bin TL ve 1-10 bin TL dilimlerindeki kredilerde ise düşüş yaşandı.
Bin TL’ye kadar olan krediler en az…
Söz konusu dönemde, kredi büyüklüklerinde ikinci sırayı yüzde 6,7’lik payla 11-50 bin TL dilimindeki krediler aldı.
51-100 bin TL ve 1-10 bin TL tutarlarındaki krediler ise, toplam kredilerin sırasıyla yüzde 4,5 ve yüzde 2,37’sini oluşturmaktadır.
Sektördeki en düşük kredi kullanımı ise, yüzde 1,21’lik payla bin TL’ye kadar olan krediler diliminde gerçekleşmiştir.
Orta ve uzun vadeli borçlanıyoruz…
Bankalar tarafından verilen kredilerin süreleri de raporda yer aldı.
2018 Aralık itibariyle kısa vadeli krediler arttı, orta ve uzun vadeli krediler geriledi. Yine de tüm krediler içerisinde en çok orta ve uzun vadeli kredilerin tercih edildiği görüldü.
Resmi verilere göre; kısa vadeli krediler, 5 milyar 9 milyon TL, orta ve uzun vadeli krediler ise 12 milyar 860 milyon 600 bin TL olarak kayıtlara geçti.
Mevduat geriledi
Sektörün en önemli fon kaynağı olan mevduat, bir önceki çeyreğe göre yüzde 6.11 azaldı, 2018 yılı Aralık ayı sonunda 26 milyar 441 milyon 800 bin TL oldu.
2018 yılı Aralık sonu itibarıyla, geçmiş dönemlerde olduğu gibi, en büyük pay 19 milyar 10 milyon 800 bin TL ile tasarruf mevduatına ait.
Döviz cinsi mevduat ilk sırada…
Kredilerin aksine, mevduatın çoğunluğunun ‘döviz’ cinsinden olduğu görüldü.
Buna göre; 2018 yılının dördüncü çeyreğinde mevduatın 10.604,5 milyon TL’sinin TP cinsinden, 15.837,3 milyon TL’sinin ise YP cinsinden oluştuğu gözlemlenmektedir. Söz konusu dönemde, bir önceki çeyrek döneme göre TP cinsinden mevduatta yüzde 4,14 artış, YP cinsinden mevduatta ise yüzde 11,92 düşüş gerçekleşmiştir.
Kamu ile özel bankalar
Resmi verilere göre; Aralık ayı sonunda bir önceki çeyrek döneme göre kamu bankalarındaki Türk Lirası cinsinden mevduat yüzde 6.52 arttı, döviz cinsi mevduat yüzde 14.07 oranında azaldı.
Özel sermayeli bankalarda da Türk Lirası mevduatında yüzde 5.04 artış, döviz mevduatında ise yüzde 10.9 oranında azalma görüldü.
En çok bir aylık vade
Vatandaşlar mevduatlarını en çok bir aylık mevduattaki yatırdığı da görüldü.
Sektör mevduatındaki vade yoğunluğu, yüzde 51.97’lik oranla bir ay vadeli mevduatta…
Üç aylık vadeli mevduatın yüzde 18.72 oranında olduğu da raporda yer aldı.
Yaşanan gerilemeyi YENİDÜZEN’e değerlendiren Kıbrıs İlim Üniversitesi’nden, Ekonomist Doç. Dr. Erdal Güryay, hem krediler hem de mevduattaki düşüşün döviz kuru farkından kaynaklandığını söyledi.
Kıbrıs İlim Üniversitesi’nden, Ekonomist Doç. Dr. Erdal Güryay:
“Gerileme, döviz kuru farkından”
Kıbrıs İlim Üniversitesi’nden, Ekonomist Doç. Dr. Erdal Güryay, hem krediler hem de mevduatta yaşanan gerilemenin döviz kuru farkından kaynaklandığını söyledi.
Güryay, bir önceki dönemde kurların yüksek olduğunu hatırlatarak, miktar olarak herhangi bir düşüşün yaşanmadığını kaydetti.
Mevduatların yarısından fazlasının döviz olduğunu dile getiren Güryay, kredilerde de aynı durumun söz konusu olduğunu ifade etti.
Güryay, “Reel artıştan çok kurdaki düşüş, mevduat ve kredilere yansıdı” dedi.