Kıbrıs Türk Ticaret Odası (KTTO) Başkanı Turgay Deniz, salgının neden olduğu dalgalanmalara karşı doğru bir rota belirlemek için yapısal tedbirlerle birlikte, hane halkı ve işletmelere yönelik destek paketlerinin etkin ve verimli bir şekilde planlanmasına ihtiyaç duyulduğunu kaydetti. Bu bağlamda orta ve uzun vadeli bir planlamanın önemine işaret eden Deniz, KTTO olarak önümüzdeki günlerde “Yelkenleri Ayarlama Programı” adı altında 3 yıllık bir orta vadeli program önerisini sunacaklarını söyledi.
KTTO, “2021 2’nci Çeyrek Ekonomi Bülteni”ni kamuoyu ile paylaştı. KTTO Başkanı Turgay Deniz, bugün Kıbrıs Türk Ticaret Odası Mustafa Çağatay Konferans Salonu’nda düzenlenen basın toplantısında, KTTO’nun Digi Veri Araştırma Merkezi işbirliğiyle hazırladığı bültenin detayları hakkında bilgi verdi.
Kıbrıs Türk Ticaret Odası olarak ekonomik verilerin izlenmesi konusuna büyük önem verdiklerini ifade eden Deniz, bu sayede kısa ve orta vadede ülke ekonomisini iyileştirmek için hangi alanlara yoğunlaşması gerektiği konusunda daha kolay politika önerileri geliştirebileceklerine inandıklarını söyledi.
Bülteninin içeriğinden de bahseden Deniz, “Küresel ölçekte şiddetli bir şekilde hissedilen eko-sağlık kriziyle geçen bir yılın ardından, küresel ekonomi nihayet covid-19 salgınının en kötü evrelerinden çıkmaya başlamıştır. Dünya genelinde krizin şiddetini azaltmayı hedefleyen hızlı politika tepkileri muhtemel daha kötü sonuçları önlemiştir” dedi.
Uluslararası kuruluşların da küresel büyüme tahminlerinde salgının ilk evrelerine göre daha güçlü bir toparlanma olacağına yönelik beklenti ortaya koyduğunu dile getiren Deniz şöyle devam etti:
“OECD, IMF ve Dünya Bankası yayımladıkları son raporlarda 2021 yılında küresel büyümenin sırasıyla yüzde 5,8, yüzde 6 ve yüzde 5,6 olacağını tahmin etmiştir. Ancak geçen bu sürede sosyal ve ekonomik zorluklar artmış, milyonlarca insan işsiz kalmıştır. Şüphesiz ki gelecek, önemli zorlukları beraberinde getirmektedir. Salgının halen devam etmesi ve yeni varyantların ortaya çıkmasıyla oluşabilecek dalgalanmalar önemli risk oluşturmaktadır.
Bu dönemde aşının ulaşılabilirliğinde zorluk yaşayan, sınırlı politika desteği sağlayan ve başta turizm olmak üzere hizmet sektörüne bağımlılığı yüksek olan ülke ekonomilerinin olumsuz ayrışacağı tahmin edilmektedir.
Salgınla birlikte artan dijitalleşme ve otomasyon işgücünün sektörler arasında yeniden tahsisini gerektirecektir”
“Yelkenlerı Ayarlama Programı”
KTTO Başkanı Turgay Deniz konuşmasında, “yaşanacak dalgalanmalara karşı rotayı doğru belirlemenin” önemine işaret ederek, KKTC’de yürütülen aşılama çalışmalarının etkisiyle ekonomik canlanmanın 2021’de hız kazanacağını ifade etti.
Salgının neden olduğu dalgalanmalara karşı doğru bir rota belirlemek için yapısal tedbirlerle birlikte hane halkı ve işletmelere yönelik destek paketlerinin etkin ve verimli bir şekilde planlanmasına ihtiyaç duyulduğunu kaydeden Deniz bu bağlamda orta ve uzun vadeli bir planlamanın önemine işaret etti.
Bu bağlamda KTTO olarak “Yelkenleri Ayarlama Programı” adı altında 3 yıllık bir orta vadeli program önerisini sunacaklarını söyleyen Deniz, DPÖ tahminlerine göre 2020 yılı sonunda yüzde 11,04 civarında küçüleceği öngörülen KKTC ekonomisinin, İstatistik Kurumu’nun geçtiğimiz günlerde açıkladığı verilere göre 2020 yılında yüzde 16,2 küçüldüğünü ifade etti.
KKTC’de işsizlik oranının, 2020 yılında 9 yıl sonra ilk defa yüzde 10,1 ile çift hanelere çıktığını belirten Deniz, pandeminin istihdam yapılarında dijitalleşme ve uzaktan çalışmaya bağlı yol açtığı değişikliğin önümüzdeki süreçte hassasiyetle izlenmesi gerektiğini anlattı.
İhracatın ithalatı karşılama oranında 2021 yılında önemli bir ivme olduğunu dile getiren Deniz, “2021 yılının ilk çeyreğinde ihracattaki artış ve ithalattaki azalış nedeniyle bu oran son dönemin en yüksek oranı olan yüzde 17,4’e yükselmiştir. Bununla birlikte, yaz aylarında tedbirlerdeki gevşeme nedeniyle bu oranın yılın geri kalanında bu düzeyde kalması beklenmemektedir” dedi.
Deniz ikinci çeyrek sonunda yıllık enflasyonun yüzde 19,93 ile son 23 ayın zirvesine ulaştığını kaydederek, Haziran ayında aylık olarak gerçekleşen yüzde 3,14 enflasyonun son 26 ayın en yüksek aylık enflasyonu olarak kaydedildiğini de belirtti..
“Bütçe pandeminin de etkisiyle ciddi yük altına girdi”
KKTC bütçesinin pandeminin de etkisiyle ciddi bir yük altına girdiğini de dile getiren Deniz şöyle devam etti:
“KKTC’de mahalli gelirlerin yerel giderleri karşılama oranı 2018 yılında yüzde 101 seviyesine çıkarken 2019 yılında yüzde 96, 2020 yılında ise yüzde 87 seviyesine kadar gerilemiştir. 2021 yılında ise açıklanan bütçe öngörülerine göre bu oranın yüzde 79 seviyesine düşeceği hesaplanmaktadır. Ayrıca, yılın ilk yarısında yerel bütçe açığı 833 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Mali disipline ilişkin tedbirlerin önemi her geçen gün artmaktadır”
Turizm sektöründe de henüz beklenen ivmenin sağlanamadığını kaydeden Deniz, 2021 yılının ilk yarısında gelen yolcu sayısına göre yüzde 77,9 düştüğüne işaret etti.
“Sosyal Sigorta İşveren Prim Desteği yeni asgari ücretin yürürlüğe gireceği tarih itibariyle 6 ay süreyle devam ettirilmeli”
Deniz konuşmasında politika önerilerine de yer verdi. Salgın ortamında istihdamın korunmasına yardımcı olmak amacıyla uygulamaya giren sosyal sigorta işveren prim desteğinin, yeni asgari ücretin yürürlüğe gireceği tarih itibariyle 6 ay süreyle devam ettirilmesi gerektiğini kaydeden Deniz, turizm sektörünün geri kazanılması, yükseköğretim öğrencilerinin adaya getirilerek yüz yüze eğitime geçilmesi, gayri-menkul ve diğer yatırımcıların gelişi ve böylece dış talebin canlı tutulması hedefine yönelik şu önerileri sundu:
“Ülkeye giriş koşullarında Türkiye, Kıbrıs Cumhuriyeti ve Malta gibi bölge ekonomileri ile benzer açılış uygulamalarının hayata geçirilmesi. Tarifeli sefer sayılarının artırılmasının sağlanması. Öğrenci Dostu Ada Projesinin bütün sektörlerin desteğiyle yaygınlaştırılması ve tanıtımı sağlanması”
Aşılanmanın teşvik edilmesi amacıyla aşısız olanlara sıkı kurallar uygulanması gerektiğini de ifade etti.
Ekonomik bültenin sunumu soru ve cevapların ardından sona erdi.