Safir Sorakın
Bayram denince akla aile büyüklerini, dost ve arkadaşları ziyaret gelir. Ve bayramları güzelleştiren bir başka husus ise hiç kuşkusuz sofralardır. Bayram dolayısı ile yemeler içmeler hat safhada yaşanmaktadır. Özellikle kültürümüzün bir parçası olan mangal alışkanlığımız tatlılar, börekler de kutlamanın bir bölümünü oluşturmaktadır.
Bayram tatilinde ne de olsa yılda bir iki kez yaşanılır diye beslenmemizi alt üst etmemiz gerekmiyor. Bayram günlerinde özellikle hayvansal kaynaklı protein tüketim miktarı (kırmızı et) ile şeker ve şekerli besin tüketimi artmaktadır. Bu durum tüm bireyleri etkilediği gibi kalp hastalığı olan bireyleri, böbrek, diyabet, kolesterol ve mide sorunu olan bireyler için riskli bir durum olacaktır.
DİKKATE ALABİLECEĞİNİZ ÖNERİLER!
• Yağlı etlerin doymuş yağ ve kolesterol içeriği daha yüksek olduğu için; kalp-damar hastalığı, diyabet (şeker hastalığı) ve yüksek tansiyonu olan kişiler, Kurban Bayramı'nda yağsız veya az yağlı etleri tercih etmeli, kısıtlı miktarlarda tüketmeli ve aşırıya kaçmamalıdır.
• Etler sindirimi zor olan besinlerdir. Yeni kesilmiş hayvanların etlerindeki sertlik, hem pişirmede hem de sindirimde zorluğa yol açar. Bu nedenle özellikle mide-bağırsak hastalığı olan kişiler kurban etlerini hemen tüketmemeli, buzdolabında birkaç gün beklettikten sonra tüketilmelidir. Doğru saklama yöntemlerinin kullanılması ile besin öğelerinin kayıpları en aza indirilmiş olur, hem de mikroorganizmaların çoğalması engellenmiş olur. Buzdolabında 0-2 santigrat derecede 3-5 gün, derin dondurucuda ise -18 santigrat derecede 3 ay saklanabilmektedirler.
• Etler mangal yapılacaksa; kömürleşecek şekilde kızartılmaması gerekir kömürleşen etler her zaman kanser riski taşır. Etin ateşe yakın olması B1, B12, folik asit gibi vitaminlerin kaybına yol açmaktadır.
• Et kullanılarak yapılan sebze ya da baklagil yemeklerine yağ ilave edilmemelidir. Özellikle katı yağlar, et yemeklerinde kullanılmamalıdır, etin kendi yağı ile pişmesi sağlanmalıdır.
• Bu günlerde sakatat tüketimi de artmaktadır. Ancak özellikle kolesterol hastaları ile kalp-damar hastalığı riski taşıyan kişiler sakatat tüketiminden kaçınmalıdır.
• Kavurma ve kırmızı et öğle öğününde tüketilmeli, akşam öğününde ise sebze, kuru baklagil gibi posa içeriği yüksek yemekler tercih edilmelidir.
• Etlerin yanında rafine edilmiş pilav/makarna yerine bulgur/esmer pirinç; asitli/gazlı içecekler yerine ayran/yoğurt/cacık tüketilmelidir.
• Kurban bayramında et tüketimi nedeniyle sebze tüketimi azalır. Bu nedenle et yemeklerimizin yanına mutlaka salata (bol ve renkli) veya etlerinizi sebze yemeklerinin içine katarak pişirmeye özen gösteriniz. Böylece hem pos (lif) tüketimi hem de vitamin ve mineral yetersizliğini önlemiş olacağız.
• Günlük 2-2.5 lt su tüketimine dikkat edilmelidir.
• Yapılan ikramlardan küçük miktarda tüketmeye özen gösteriniz. . İkram edilen hamur tatlıları ve çikolata yerine sütlü tatlıları ve meyveleri tercih edin.
• Bayram gününe kahvaltı ile başlayın. Telaş içinde yapılan hazırlıklardan dolayı en çok atlanılan öğün şüphesiz kahvaltıdır. Hafif ve her besin grubunu içeren tam tahıllı bir kahvaltı sizi gün boyu zinde tutacaktır. 2 dilim çavdar ekmeği veya çok tahıllı ekmek + 1 dilim beyaz peynir + haşlanmış yumurta + salatalık + domates ile hazırlanmış ideal bir örnektir.
BAYRAM TABAĞI MODELİNİZ;
Tabağınızın ¼ ünü kırmızı et, kalan kısmını ise sebze yemekleri ve salatadan oluşturun, bunun yanında tam buğday ekmeğinizi veya bulgur pilavınızı tüketmeyi unutmayın. Yoğurt, ayran veya cacığınızı ise tabağınızın yanında muhakkak bulundurun.
DİYABET HASTALARI DİKKAT!
• Öğünün posa ve protein içeriğinin dengeli olması kan şekeri kontrolü açısından oldukça önemlidir. Bayram gibi özel günler daha çok karbonhidrat ağırlıklı beslenme ve özellikle öğünün posa açısından yetersiz olması kan şekerinin yükselmesine neden olabilir.
• kan şekerini hızla yükselten karbonhidratlı yiyecekler (basit karbonhidratlar; bal, reçel, şeker, şekerli meyve suları vb.) ve kan şekerini daha geç ve daha yavaş yükselten karbonhidratlı yiyecekler (kompleks karbonhidratlar; tam buğday ekmeği, bulgur, kurubaklagiller, sebzeler vb.) olmak üzere iki gruba ayrılır. Bayramlarda özellikle basit karbonhidrat içeren besinlerin tüketimi kan şekerinde dalgalanmalara çoğunlukla da yükselmesine (hiperglisemiye) yol açar.
• Diyabetli bireyler bayram gibi özel günlerde kan şekeri kontrolünü sağlamak için protein-posa ve karbonhidrat içeriği dengeli olan öğünlerini zamanında tüketmeli, yağlı besinlerden kaçınmalı, kan şekerini takibini yapmalı ve fiziksel aktivitelerini ihmal etmemelidirler.
• Ara öğününüzü sadece meyve ile yapmayın. Bu durum kan şekerinizin hızla yükselmesine neden olacaktır. Bunun sonucunda ise hafif hipoglisemi gelişebilir ve daha erken acıkabilirsiniz. Kan şekerinizin dengede kalması için meyveyi cevizle veya 1 bardak süt/yoğurt ile birlikte tüketin. Protein ve meyve şekeri früktoz birbirini dengeler ve böylece kan şekeriniz daha yavaş yükselir.
Mutlu ve sağlık dolu bir bayram geçirmenizi dilerken; beslenmenizi kontrol altına almaya çalışarak, sağlığınızı korumaya özen göstereceğiniz bir bayram tatili geçirmenizi dilerim... Herkese iyi pazarlar.