Birinci Dünya Savaşı’nın sona erişinin 96’ncı yıldönümüydü önceki gün.
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun, veliaht prensinin bir Sırp milliyetçisi tarafından öldürülmesinin ardından 28 Temmuz’da Sırbistan’a saldırmasıyla başlayan...
Ve İtilaf Devletleri’nin, savaşın son cephesi olan Alman İmparatorluğu ile ateşkes imzaladığı 11 Kasım 1918 tarihinde, fiilen sona eren!
Modern tarihin ilk ‘topyekûn’ savaşıydı Birinci Dünya Savaşı.
Bir diğer adıyla, ‘Büyük Savaş’ (Great War).
Ve bu savaşın bitiş tarihi olan 11 Kasım, taraf olan pek çok ülkede törenlerle anılmakta.
Bu ülkelerden biri de, ‘kazanan’ taraftaki İngiltere.
İtilaf Devletleri saflarında savaşa katılan ve savaşın sonunda ‘kazanan’ taraf olarak pek çok kazanım elde eden İngiltere’de de törenler vardı önceki gün.
Ancak bu törenlerin mahiyeti, bizim alışkın olduklarımızdan biraz farklıydı.
Yani bizim savaşımızın törenlerinin, ‘20 Temmuz’ törenlerinin mahiyetinden!
’20 Temmuz’ bizim ülkemiz için bir ‘kutlama’ tarihi.
Savaşın ‘kazanan’ tarafı olarak, 20 Temmuz 1974’ün yıldönümlerini, ihtişamlı törenlerle ‘kutluyoruz’ biz.
Evet ‘kutluyoruz’!
Resmi tören programları, ‘kutlama’ adı altında hazırlanıyor ve icra ediliyor bizim ülkemizde.
Oysa önceki gün İngiltere’de, çeşitli vesilelerle şahit olduğum törenlerin hiçbiri, ‘kutlama’ değildi.
Hiçbirinde, göğü delen havai fişekler yoktu.
Hiçbirinde çalgı, çengi de yoktu.
Tanınmış sanatçılar sahnelerde değildi...
Folklor gösterileri düzenlenmemişti...
Özel piyango çekilişleri organize edilmemişti...
Tam aksine, derin bir sessizlik vardı.
Çünkü ‘kutlama’ değil, birer ‘anma’ töreniydi hepsi de.
4 yıl süren savaş boyunca hayatını kaybedenlerin anıldığı törenlerdi...
11 Kasım’da hatırlananlar, ‘kazanılanlar’ değil, ‘kaybedilenlerdi’.
İngiltere adına savaşırken ölen askerler...
Kurşunların hedefi olan siviller...
Savaş koşullarında yetersiz beslenme ve hastalık nedeniyle yaşamını yitirenler...
Savaşa dünyanın en güçlü ülkesi olarak girmiş, savaştan, esas gücünü aldığı sömürgelerine yenilerini ekleyerek çıkmıştı...
Ama yaklaşık 1 milyon insanını da yine bu savaşta kaybetmişti.
Birinci Dünya Savaşı’nın toplam 18 milyonluk ‘insan zayiatının’ 1 milyonu, İngiltere’ye aitti.
Ve 11 Kasım törenlerinin amacı, bu 1 milyona yakın şehidi anmaktan ibaretti.
***
20 Temmuz 1974, ‘kazandığımız’ savaşın başlangıcı olarak kutlanıyor bizim ülkemizde.
Oysa 20 Temmuz 1974, pek çok insanın hayatını kaybettiği bir savaşın da başlangıcıdır aslında.
Hem sadece savaşın ‘kaybedenlerinin’ değil, ‘kazananlarının’ da pek çok şehit verdiği bir tarihtir aynı zamanda.
Ve resmi devlet törenlerinde havai fişekler patlarken, nice evde mevlit okutulur sessizce.
Ve o evlerde ağızlardan dökülen dualar, şehitlerin ardından yakılan ağıtlar, rengarenk havai fişeklerin gürültüleri arasında kaybolup gider.