KUTU SÜTÜ 1800’LÜ YILLARDA İCAT EDİLMİŞ…
İnternette yaptığımız kısa bir araştırmanın sonuçlarını da okurlarımızla paylaşalım:
*** Kutu sütünü Amerika’da 1856 yılında icat eden, Gail Borden olmuş – New York’ta yapmış bunu… Amerika’da iç savaş çıkınca, hükümet kendilerine askerler için kutu sütü siparişi verince, böylece kutu sütü Amerika’da tutunmuş… O dönem, savaşta askerlerin süt içebilmesi için pratik bir çözüm olarak kutu sütleri cepheye gönderilmekteymiş… İç savaş nedeniyle kutu sütü satışları patlama yapmış…
*** 1863 yılında Borden, New York’ta yeni bir fabrika kurarken, aynı zamanda Borden markasını kullanmak üzere iki farklı üreticiyle de patent anlaşması yapmış… Bunlardan birisi Livermore Falls, Maine’de, diğeri de Baltimore, Maryland’da imiş… Borden’in ürettiği kutu sütlerinin markası ise “Eagle” yani “Kartal” markasını taşıyormuş...
*** Ondokuzuncu yüzyılın ortaları, çalkantılı bir dönem olmakla birlikte özgün icatların yapıldığı bir dönem olarak da anılıyor… Gıdalar tuzlanarak, kurutularak veya tütsülenerek saklanmaktaymış… O dönem hastalıkların ve mikropların yayılmasına ilişkin bilgiler son derece sınırlıymış… O dönem, Kaliforniya’da altın aramaya giden altın arayıcılar, oraya varıncaya kadar gıdasızlıktan bitkin düşmekteymiş… Aynı şekilde yeni olanaklar için batıya akın eden aileleri de aynı akıbet bekliyormuş… Çocuklar ve bebekler, taze süt olmadığı için çeşitli hastalıklara yakalanıyorlar ve bu hastalıklardan ötürü, yetişkin yaşlarına kadar acı çekiyorlarmış.
*** Gail Borden, işte böylesi bir ortamda kutu sütünü icat ederek gıda endüstrisinde bir devrim süreci başlatmış. Borden, İngiltere’den Amerika’ya geri dönerkenü, bebeklerin temiz olmayan sütler nedeniyle ölümüne tanık olmuş… Bebeklerin temiz olmayan sütlerden ötürü ölmelerini engellemek maksadıyla Borden, uzun yıllar boyunca sütle deneyler yapmaya başlamış… Sonuçta kutu sütünü geliştirmeyi başarmış.
*** Kutu sütünü kitlesel olarak üretebilmek için üç yıl boyunca ABD patent ofisiyle bürokrasi kavgasına girişmek zorunda bırakılmış… Neden konsantre süt üretmek zorunda olduğunu açıklarken ise “Süt tıpkı kan gibi, canlı bir sıvıdır, inekten sağılır sağılmaz ölmeye, değişmeye ve bozulmaya başlar… Benim yarattığım süreçle süt, tıpkı şeker gibi genel ve ortak bir kullanıma hazır olacaktır…” diye yazmış. Sonuçta kutu sütü üretebilmek için panentini en nihayet Ağustos 1856’da almayı başarmış ve ilk fabrikasını Wolcottville, Connecticut’ta açmış. Fakat yeterli mali kaynak bulunamadığı için, aynı sene bu fabrika kapanmış…
*** Bir tren seyahati esnasında Borden tesadüfen New Yorklu tüccar Jeremiah Milbank’la tanışmış ve ona icadını ve maddi sorunlarını aktarmış. Böylece bu iki insan ortak olmuşlar. Milbank gerekli parayı sağlayıp şirketin sorumluluklarına ortak olmuş. Şirketin adı da değiştirilerek New York Condensed Milk Company (New York Kutu Sütü Şirketi) olmuş. Kutu sütünün reklamları verilmiş ancak tüketicileri bu yeni süt ürününe alıştırmak zormuş… Ancak Amerika’da İç Savaş çıkınca, kutu sütüne kitlesel bir talep ortaya çıkmış ve satışlar patlamış…
*** Çiftçiler, Borden’in son derece katı hijyenik standartlarına uymakla zorunluymuşlar… Herhangi bir çiftçinin süt sağım evi, her an Borden’in yetkilileri tarafından teftişe açık olmak zorundaymış… Ve Borden’in bu katı kuralları, modern süt sanayiinin hijyen koşullarına ilişkin yasaların temelini oluşturmuş.
*** Gail Borden, insanları sütten kaynaklı hastalıklardan ve ölümlerden kurtarmak için yola çıkmıştı… Yıllar süren ve çoğunlukla başarısızlıkla sonuçlanan deneyler ardından en sonunda Borden bunu başarmıştı.
*** 1801 yılında doğan ve 1874 yılında vefat eden Gail Borden Jr., bir mucit, gözlemci, yayıncı ve Kutu Sütü’nün yaratıcısı olarak tarihe geçmiş… Sütten kaynaklı hastalıklardan ölen bebeklerin ölümünü önlemek için icat ettiği Kutu Sütü’yle, süt endüstrisini değiştirmiş. Doğrudan inekten sağılan süt, bakterilerle yüklüymüş ve özellikle yaz aylarında o süt birkaç saat içerisinde tüketilmezse, hemen bozuluyormuş… Sütü taze tutmanın mümkünatı yokmuş henüz o günlerde… Böylece Kutu Sütü, içilmesi güvenli bir süt türü olarak hayat kurtarmış… Süt endüstrisi de bu icatla gelişmiş… Borden, çiftçilerden taze süt almanın koşulu olarak, ineklerin sağılmadan önce memelerinin yıkanmasını, mandıraların temiz tutulmasını şart koşmuş… Tüm bunlar süt endüstrisinde hijyen standardı olarak kabul edilecekti ilerleyen yıllarda…
(Bu konularda daha ayrıntılı bilgi için
http://southeastmuseum.blogspot.com/2009/07/borden-condensery.html
ve Wikipedia’da “Condensed Milk” diye arama yapabilirsiniz).
AVRUPA’DA KUTU SÜTÜ…
Avrupa’da kutu sütünün tarihçesi ise, İsviçre firması Nestle’nin tarihçesiyle birebir… Çünkü Nestle, Avrupa kıtasında kutu sütü üretimine girişen ilk şirket…
*** Nestle, Anglo-Swiss Kutu Sütü Şirketi’nin 1866’da kuruluşuyla başlıyor… Henri Nestle, 1867 yılında bebek gıdasında devrim yaratacak bir formül geliştiriyor ve Farinlakte’yi icat ediyor… 1905’te şirketi Anglo-Swiss’le birleşiyor ve Nestle Grubu ortaya çıkıyor… Bu dönemde şehirler büyüyor, istimli gemiler ve demiryolları gelişiyor, böylece gıda ürünlerinin dağıtımında uluslararası ticaret gelişiyor ve gıda dağıtım fiyatları düşüyor…
*** Amerikalı kardeşler Charles ve George Page, Anglo-Swiss Kutu Sütü Şirketi’ni 1866 yılında kuruyorlar ve İsviçre’de aşırı miktarda süt fazlasını, Amerika’dan getirdikleri kutu sütü yapma bilgisiyle değerlendirerek Avrupa’nın ilk kutu sütü fabrikasını kuruyorlar… “Milkmaid” markası altında kutu sütü üretmeye başlıyorlar…
*** 1867 yılında Nestle’nin kurucusu Almanya doğumlu eczacı Henri Nestle, “Farine Lactee”yi icat ediyor – bu un ile sütün bebek maması olarak sunulmasıdır – bunu İsviçre’nin Vevey kentinde yapıyor. İnek sütünü, buğday unu ve şekerle karıştırarak anne sütü ememeyen bebeklerin yüksek oranda ölümlerini önlemek maksadıyla icat ediyor “Farinlakte”yi Bay Nestle… Bu dönem “Nest” logosunu da kullanmaya başlıyor (“Nest”, “Yuva” demektir).
*** 1875 yılında Bay Henri Nestle, şirketini ve Vevey’deki fabrikasını üç yerli işinsanına satıyor. Onlar da kimyagerlerle yetenekli işçiler istihdam ederek, üretim ve satışları arttırmaya girişiyorlar.
*** 1878 yılına gelindiğinde Anglo-Swiss ile Nestle arasında keskin bir rekabet vardır – her ikisi de kutu sütü ve farinlakte gibi bebek maması satmaktadır…
*** 1902 yılında Anglo-Swiss, ABD’deki operasyonlarını satarken, sonuçta 1905’te Nestle’yle birleşiyorlar…
*** 1904 yılında Nestle ilk defa çikolata satmaya başlıyor… 1875’ten itibaren Nestle, sütlü çikolata geliştiriyor…
*** 1914 yılında Birinci Dünya Savaşı patlak verince, Nestle’nin kutu sütü ve çikolatasına talep de artıyor, böylece ABD ve Avustralya da dahil olmak üzere Nestle, savaşın sonuna kadar 40 fabrika kuruyor.
*** 1921 yılında depresyon, Nestle’nin ürünlerini de etkiliyor ancak bu dönemde Neskafe icat edilerek Nestle’nin sevilen bir ürünü olarak raflarda yerini almaya başlıyor…
*** İkinci Dünya Savaşı herkesi etkilerken, Nestle hem askerlere, hem sivillere ürünlerini sunmaya devam ediyor. 1947 yılında ise Maggi çorbaları icat edilerek insanların beğenisine sunuluyor… 1948’de Nestea ve Nesquik icat ediliyor ve piyasaya sunuluyor…
*** Bu konuda daha ayrıntılı bilgi için şu link’e bakabilirsiniz:
https://www.nestle.com/aboutus/history/nestle-company-history
DEVAM EDECEK