Daha önce yazığım köşe yazılarında pek çok kez Lefkoşa’da hayal etmemiz gereken projelerden bahsettim. Bunların arasında kent parkı, kanlı dere yürüyüş parkuru, bisiklet yolları ve toplu taşıma sistemleri vardı.
Tabii, Lefkoşa Türk Belediyesi'nin içerisinde bulunduğu durumdan dolayı bazı arkadaşlarımız “bu haldeki bir belediyede bunları mı konuşacağız?” diye serzenişte bulundular. Bu tepkiler de gayet doğaldı. Doğaldı çünkü biz Lefkoşa Türk Belediyesi'nin ‘sakız çiğnerken yürüyebileceğine’ inanıyor olsak da, Lefkoşa son üç yıldır bankta oturmuş ve cebindeki sakız paketini unutmuş bir hali vardı.
Bu nedenle bu haftaki köşe yazımda kentsel vizyon projelerine ara verip, Lefkoşa Türk Belediyesi'nin ekonomik ve yapısal durumunu ele almaya karar verdim.
Sanırım şehrimizde belediyenin ekonomik olarak kötü bir dönemde olduğunu bilmeyen Lefkoşalı yoktur. Durum öyledir ki, yaklaşık 3 yıl önce yeni dönemine başlamış olan belediyemiz, o zaman 160 Milyon TL olan borcuna her yıl yaklaşık 10 Milyon TL ekleyerek 196 Milyon TL borca ulaşmıştır.
Yani Lefkoşa Türk Belediyesi'nin ekonomik durumunu özetleyecek olursak, gözümüzün önünde bataklığa düşmüş bir adam canlanabilir. Maalesef bataklığa düşmüş bu adam çırpınmanın kendini batıracağından korkarak önlem almayı bırakmış ve yavaş yavaş batmayı kabul etmiş durumdadır.
Seçim kaygıları ve siyasi kariyer içgüdüsü ile reformlardan kaçınan Lefkoşa Türk Belediyesi Başkanlığı, geleneksel siyaset anlayışına teslim olmuş durumdadır: Belediye her yıl ortalama 10 Milyon TL borçlanarak sakin bir şekilde batacak, bu batışı yavaşlatmak için vatandaştan alınan vergi yükü artırılacak ve sorun daha da büyütülerek gelecek nesillere bırakılacak.
Her ne kadar idare vergileri artırmadığını söylese de, geçtiğimiz 3 yıl içerisinde tüzük değişikliği yapılarak pek çok kalemde vergi artışına gidilmiştir. (bknz. KKTC Mahkemeleri İnternet Sayfası) Bu artışların içerisinde en fazla göze çarpan miktar ise, diğer belediyelere kıyasla ilk 20 ton kullanımda en yüksek fiyata sahip olan su kullanım ücretidir. 3 yıl içerisinde tüzük değiştirilerek artırılan vergiler ise şu şekilde sıralanabilir:
- Su Kullanım Ücreti (2016 yılında tüzükle artırıldı)
- Kanalizasyon Kullanım Ücreti (2015 yılında tüzükle artırıldı)
- Sağlık Resmi (2015 yılında tüzükle artırıldı)
- Temizlik Resmi (2015 yılında tüzükle artırıldı)
- Kanalizasyon Bağlantı Ücreti (2017 yılında artırılması için başvuruldu)
Bu vergi artışlarının haricinde pek çok ücretlendirmede usulen ve belediye meclis kararıyla yapılan değişikliklerle vergiler yükseltilmiştir. Maalesef Lefkoşalı üzerinde yapılan bu kadar vergi artışına rağmen, 2016 Yılı Bütçesi 15 Milyon TL açık vererek belediyenin borcunu artırmaktan kurtulamamıştır.
Tabii, her ne kadar Lefkoşa Türk Belediyesi ekonomik olarak çökmüş olsa da, belediyenin tek ihtiyacı ekonomik reform değildir. 400’ün üzerinde işçisi olan Lefkoşa Türk Belediyesi, bu ay içerisinde 250 Bin Türk Lirası maliyetinde temizlik ihalesine çıkarak dışarıdan hizmet alma kararı vermiştir. (Bknz. 03/2017 numaralı LTB Kira İhale Kararı)
Yapısal ve organizasyonel reformları gerçekleştiremeyen belediye başkanlığı, 400 adet işçisi olmasına rağmen Lefkoşa’nın en temel hizmetlerinden biri olan temizlik hizmetini yapamadığını fark etmiştir. Yaklaşan seçimlerin de baskısı ile sıkışan idare, bu kadar fazla çalışanı olan ve her ay borcunu artıran bir belediyede dışarıdan hizmet alma yoluna gitmiştir.
Kısacası sorun, belediyenin yapısal ve ekonomik reformlar yapmaktan kaçınması ve bataklıktan çıkmayı denemek yerine kımıldamadan yavaş yavaş batmayı kabul etmesi olarak özetlenebilir. Bu sorunun en büyük dışa vurumu ise 196 Milyon TL’ye ulaşmış olan toplam borçtur.
Halbuki Lefkoşa’nın bugünden tezi yok yapısal ve ekonomik reformlara ihtiyacı var. Ve bu reformlar yapılırken, geçtiğimiz mayıs ayında olduğu gibi Belediye Emekçileri Sendikası ile kamuoyu önünde kavga etmekten kaçınılması gerekiyor. Bu belediye, kendi çalışanlarını temsil eden sendikayı mutfağa çağırmalı ve reformlarını kendi hazırlamayı denemelidir.
Sonuç olarak son 3 yıl içerisinde yapısal ve ekonomik reformalar konusunda adım atmaktan geri duran Lefkoşa Türk Belediyesi çok zaman kaybetmiştir. Lefkoşalının ödediği vergiler ciddi oranda artsa da, LTB toplam borcuna 36 Milyon TL eklemekten kurtulamamıştır.
Bugün LTB Başkanlığı seçime odaklanmış olabilir ama Lefkoşalılar olarak bizlerin kaybedecek bir dakikası dahi yoktur. Ya geleneksel anlayış ile LTB’nin gün ve gün batmasına izin verecek ve kurtarıcı bekleyeceğiz ya da kendi reformlarımızı kendimiz yaparak bu şehre sahip çıkacağız.
Tercihimiz önemli çünkü Lefkoşa’nın kahramanlara değil, reformlara ihtiyacı var.