Birleşik Federal Kıbrıs hedefi ile Crans Montana’da yapılan ve başarısızlıkla sonuçlanan Kıbrıs Zirvesi’nin ardından gözler, 14 ay sonra iki liderin de katılımıyla New York’ta gerçekleşmesi muhtemel görüşmelere çevrildi.
Ayşe GÜLER
Birleşik Federal Kıbrıs hedefi ile Crans Montana’da yapılan ve başarısızlıkla sonuçlanan Kıbrıs Zirvesi’nin ardından gözler, 14 ay sonra New York’ta iki liderin de katılımıyla gerçekleşmesi muhtemel görüşmelere çevrildi.
Temmuz 2017’de ‘çöken’ Kıbrıs müzakerelerinde yol haritasının ne olacağı, Eylül ayının son haftasında, 73. BM Genel Kurulu’nun gerçekleşeceği New York’ta BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in geçici olarak görevlendirdiği Jane Holl Lute’un raporuna göre şekillenecek.
Bu bağlamda Kıbrıslı Rum Lider Nikos Anastasiadis’in 28 Eylül’de, Kıbrıslı Türk Lider Mustafa Akıncı’nın ise 29 Eylül’de Guterres ile görüşmesi öngörülüyor.
Uzmanlar ne bekilyor?
Kıbrıs sorununda yeniden yaşanan hareketlilik, ilgili çevreleri de heyecanlandırdı.
Siyaset Tarihi Profesörü Niyazi Kızılyürek, şu anda BM Genel Sekreteri Guterres’in tarafları yeni müzakere sürecine davet edip etmeyeceğinin belli olmadığını ifade ederek, BM Genel Sekreteri’nin geçici Kıbrıs Özel Danışmanı Jane Holl Lute’un hazırlayacağı raporun Kıbrıs sorununa yön vereceğini kaydetti.
DAÜ Kıbrıs Politikalar Merkezi Başkanı, İşletme ve Ekonomi Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Sözen ise BM Genel Sekreteri Guterres’in Kıbrıslı liderlerin New York’ta olmasını fırsat bilerek, nabzı yoklayacağını ifade etti, bu nedenle de New görüşmelerin oldukça önemli olduğunu söyledi.
Öte yandan Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Barış Burcu, görüşme angajmanlarının belli olmaması nedeniyle açıklama yapmak istemedi.
Görüş almak için aradığımız Başbakan Yardımcısı, Dışişleri Bakanı Kudret Özersay’a ise ulaşılamadı.
Peş peşe görüşmeler…
Kıbrıslı Türk Lider Mustafa Akıncı, 25 Eylül’de New York’a gidecek.
Kıbrıslı Rum Lider Nikos Anastasiadis’in 28 Eylül’de, Kıbrıslı Türk Lider Akıncı’nın ise 29 Eylül’de BM Genel Sekreteri Guterres ile görüşmesi öngörülüyor.
Akıncı’nın bu süre içerisinde Kıbrıs sorununa yönelik ikili temaslar yapması da öngörülüyor.
Spehar gelecek hafta liderlerle görüşecek
BM Genel Sekreteri Guterres’in Kıbrıs Özel Temsilcisi Elizabeth Spehar ise, New York öncesinde Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ve Rum Yönetimi Lideri Nikos Anastasiadis ile bir araya gelecek.
Liderlerle New York’taki temaslara ilişkin görüş alışverişinde bulunması beklenen Spehar’ın salı günü Akıncı’yla görüşmesi öngörülüyor.
KIBRIS SORUNUNDA NELER YAŞANACAK/İLGİLİ TARAFLAR NE DÜŞÜNÜYOR?
Siyaset Tarihi Profesörü Niyazi Kızılyürek:
“Lute’un hazırlayacağı rapor, Kıbrıs sorununa yön verecek”
Öte yandan Siyaset Tarihi Profesörü Niyazi Kızılyürek, şu anda BM Genel Sekreteri Guterres’in tarafları yeni müzakere sürecine davet edip etmeyeceğinin belli olmadığını ifade ederek, BM Genel Sekreteri’nin geçici Kıbrıs Özel Danışmanı Jane Holl Lute’un hazırlayacağı raporun Kıbrıs sorununa yön vereceğini kaydetti.
Kızılyürek, şu anda Kıbrıs sorunu ile ilgili çok net bir şey söylemenin mümkün olmadığını, Lute’un tavsiyelerinin ne yönde olacağının bilinmediğini dile getirdi.
Guterres’in New York’ta Kıbrıslı liderlerle 3’lü görüşme yapıp, yapmayacağının da netlik kazanmadığını söyleyen Kızılyürek, sözlerini şöyle tamamladı: “Şu anda tam olarak, ne olacağımız belli değil. Başlamama ya da başlama söz konusu… Belirsizlik söz konusu… Lute çok ketun, kimse bir şey bilmiyor. Lute’un raporunu yön vereceğini söylemek lazım. Guterres bu rapordan yola çıkarak, hamle yapacak.”
DAÜ Kıbrıs Politikalar Merkezi Başkanı Prof. Dr. Ahmet Sözen:
“Sonuç alıcı irade konursa, Kıbrıs sorunu tekrardan gündeme gelebilir”
DAÜ Kıbrıs Politikalar Merkezi Başkanı, İşletme ve Ekonomi Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Sözen ise BM Genel Sekreteri Guterres’in Kıbrıslı liderlerin New York’ta olmasını fırsat bilerek, nabzı yoklayacağını ifade etti, bu nedenle de New görüşmelerin oldukça önemli olduğunu söyledi.
Sözen, Kıbrıs meselesindeki hareketlenme için Eylül ayının sonunun beklenmesi gerektiğini kaydetti.
Tarafların ve garantörlerin ucu açık olmayacak ve sonuç alıcı bir süreç konusunda irade göstermesi halinde Kıbrıs sorununun tekrardan gündeme gelebileceğini ifade eden Sözen, kısa sürede çökecek sürece tarafların birçoğunun girmek istemeyeceğini de kaydetti.
Sözen, sonbaharda Doğu Akdeniz’de sondaj çalışmalarının yapılacağını da hatırlatarak, bu durumun Kıbrıs sorunun önceliğini artırdığını ve taraflara ‘baskı’ unsuru oluşturduğunu dile getirdi.
New York görüşmeleri, Kıbrıs Rum basınında
New York’ta gerçekleşecek görüşmeler, Kıbrıs Rum basınında geniş yer buluyor.
Fileleftheros gazetesi, Kıbrıs Haber Ajansı’na (KİPE) dayandırdığı haberinde Kıbrıslı Rum Lider, Nikos Anastasiadis’in, New York’ta Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ile görüşmesinin, 28 Eylül’de gerçekleştirilmesinin planlandığını yazdı.
Kıbrıslı Türk Lider Akıncı’nın ise BM Genel Sekreteri Guterres ile 29 Eylül’de görüşmesinin öngörüldüğü haberde belirtildi.
Haberde, Anastasiadis’in New York’ta bulunacağı süre içerisinde, bir dizi ikili temasta bulunmasının beklendiğini kaydedildi.
Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kocias, Güvenlik ve Garantiler konusu artık masada olduğundan, Kıbrıs sorununda ilk kez bir müzakereden diğerine, öncekinden daha iyi durumda gideceklerini söyledi.
Kıbrıslı Rum Müzakereci Büyükelçi Andreas Mavroyannis de “Kıbrıs’taki fiili durumun ne olduğuna dair geleneksel algı artık geçerli değil” vurgusu yaptı ve BM Barış Gücü’nün Ada’daki varlığının Kıbrıs sorununun çözümü ile “doğrudan ilişkisini” kanıtlama yöntemi bulmaları gerektiğine dikkat çekti.
Neler yaşandı?
Birleşik Federal Kıbrıs hedefi ile 2 aşamada geçekleşen Crans Montana’da yapılan Kıbrıs Zirvesi başarısızlıkla sonuçlanmıştı.
7 Temmuz 2017’de BM Genel Sekreteri Guterres sonucu ‘Maalesef bir anlaşmaya varmak mümkün olmadı ve konferans dramatik şekilde sonuçlandı’ şeklinde duyurmuştu.
Guterres’in toprak, siyasi eşitlik, mülkiyet, eşdeğer muamele, güvenlik ve garantilerle ilgili “paket anlayışı” önerisi dahi süreci kurtaramamıştı.
BM Genel Sekreteri, Kıbrıs’ta konuşlu BM Barış Gücü Misyonu’na (UNFICYP) ilişkin olarak 10 Temmuz 2017 tarihinde yayımladığı dönemsel raporunda, Kıbrıs Konferansı’nın sonucunun hayal kırıklığı yaratan bir başarısızlık olduğunu ifade ederek, tüm tarafları ve iki lideri bu sonuç üzerinde ciddi bir şekilde düşünmeye davet etmişti.
Müzakerelerdeki duraksama döneminin ardından, liderler 9.5 ay sonra, 16 Nisan’da ‘sosyal yemekte’ bir araya gelmişti.
Görüşmede liderlerin yine kendi pozisyonlarına tutunduğu yorumları yapılmıştı.
Kıbrıslı Türk Lider Mustafa Akıncı, “aynı yöntemlerin içine hapsolma niyetimiz yok” derken, Kıbrıslı Rum Lider Nikos Anastasiadis de hidrokarbon ve çözüm yönünde pozisyonlarını koruduklarını belirtmişti.
CTP Genel Sekreteri Erdoğan Sorakın:
“Çözüme ulaşmak için siyasi irade göstermek gerekiyor”
CTP Genel Sekreteri Erdoğan Sorakın, New York’taki görüşmelerin Crans Montana’da kalınan yerden sonuç odaklı şekilde yeniden başlaması gerektiğini dile getirerek, bu bağlamda müzakerelerin bitirilmesi gerektiğini vurguladı.
Her iki lidere Kıbrıs’ta çözümün sağlanması yönünde adımlar atması konusunda çağrı yapan Sorakın,
“Var olan problemlerin derinliğine konuşarak, her iki tarafında kabul edeceği çözüme ulaşmak için siyasi irade göstermek gerekiyor.” dedi.
Sorakın, New York’ta 73. BM Genel Kurul toplantısında Kıbrıs Sorunu ile ilgili yeni bir sürecin başlayabileceğini öngördüklerini söyleyerek, bu bağlamda Lute’un hazırlayacağı raporun da önemli olduğunu kaydetti.