Mağusa’da ve Maraş’ta herşeyini kaybedip sıfırdan tekrar başlayıp, bir kez daha zirveye tırmanan bir ailenin öyküsü...
Mağusa’da ve Maraş’ta herşeyini kaybedip sıfırdan tekrar başlayıp, bir kez daha zirveye tırmanan bir ailenin öyküsünü, Karamondani ailesinin öyküsünü derlemeye çalıştık okurlarımız için...
Bu ilginç aileden Erina Karamondani’yle röportajımızı ve onun Maraş’la ilgili hatıralarını bu sayfalarda daha önce yayımlamıştık...
Karamondani ailesi, Mağusa surlariçindeki depolarını, mallarını, arsalarını 1963’te kaybetmişlerdi, 1974’te ise Maraş’ta herşeylerini kaybedeceklerdi... Sıfırdan tekrar başlayacak ve çok çalışıp çabalayarak, hayatlarını ve şirketlerini tekrar kuracaklardı...
FİLELEFTHEROS gazetesinin bir ekinde İngilizce olarak yer alan ailenin ve Karamondani ailesine ait şirketin ilginç tarihçesini, Erina Karamondani arkadaşımızın da çok değerli yardımlarıyla derlemeye, özetle çevirmeye çalıştık...
FİLELEFTHEROS’ta yer alan yazının özetle çevirisi şöyle:
*** Herşey Mağusa’da Ekim 1959’da başlamıştı... Karamondani grubu, çok yönlü aktiviteleriyle sağlam bir örgüt ve bu, şans eseri ortaya çıkmış bir şey değil... Herşey bundan altmış yıl önce, neredeyse Kıbrıs’ın bağımsızlığını kazandığı 1960 yılında ülkemizin modern tarihiyle paralel biçimde gelişiyor...
*** Elbette bunlar bilgiye, algılamaya, girişimciliğe, sorumluluğa, tutarlılığa, yaratıcılığa ve grubun çalışanlarıyla sıkı kişisel ilişkilere bağlı olarak gelişmiş...
*** Grubun iki kurucularından biri olan Yerasimos Karamondanis, “Teknolojik olarak sürekli gelişen bir dünyada lider olmak gerek, yüksek kaliteli ürünler ve hizmetler sunarak hem hayat kalitesini, hem de çevreyi iyileştirmek gerek” diyor. Öteki kurucu ise kardeşi Stavros Karamondanis...
*** Karamondani grubu, Maraş’ta Haziran 1959’da kurulmuş... Stavros ve Yerasimos Karamondani kardeşler, “Caramondani Bros Ltd. Partnership” adı altında bir şirket kaydı yapmışlar...
*** Stavros, Edinburg Üniversitesi’nden elektrik mühendisi olarak mezun olmuş, Yerasimos ise Beyrut Amerikan Üniversitesi’nden işletme mezunu imiş.
*** Maraş’ın Ermu Caddesi’ndeannelerine ait geleneksel bir binada işyerlerini kurmuşlar... Üst katta apartman daireleri varken, alt katlarda da bir dizi dükkan varmış... Bu dükkanlardan birisini Stavros ve Yerasimos kardeşler, elektrik ve motor tamir dükkanına dönüştürmüşler.
*** Stavros ve Yerasimos, Yerasimos ve İrini Karamondani ailesinin evlatları olarak dünyaya gelmişler. Stavros, Yerasimos’tan daha büyük... Yerasimos, babasını hiç görme fırsatı bulamamış çünkü kendisi doğmadan üç ay önce babası vefat etmiş, bu yüzden babasının adını taşıyor...
*** Anneleri İrini Karamondani, Yeorgiu ailesinin kızıymış, babası birkaç dönem Maraş Belediye Başkanı olarak görev yapmış. İrini, akıllı, çok iyi eğitimli bir kadınmış, İngilizce ve Fransızca’yı sudere konuşmaktaymış...
*** İrini, oğlu Stavros’un doktor olmasını istiyormuş. Bavulunu eline alıp İngiltere2ye giden Stavros, Huddersfield’de tıp eğitimine başlamış... Ancak henüz ilk yılından tıbbın kendine göre bir alan olmadığını kavramış...
*** İskoçya’nın başkentinde bir yeğeninin Edinburg Üniversitesi’ndeki mezuniyet törenine giden Stavros, burada Elektrik Mühendisliği bölümünün başkanıyla tanışmış ve adam, Stavros gibi genç bir adamın bilgi ve çok yönlü düşüncesinden çok etkilenmiş. Böylece Huddersfield’den Edinburg’a transferini sağlamış, böylelikle Stavros Elektrik Mühendisi olarak mezun olmuş.
*** 1950’lerin ortalarında diplomasıyla Kıbrıs’a döndüğünde, annesi hala oğlunun bölüm değiştirip tıptan mühendisliğe geçtiğinden habersizmiş... Ancak oğlu mezun olup geri döndükten sonra onun tıp okumamış olduğunu öğrenmiş.
*** Yerasimos’un da maceralı bir hayatı olmuş... Yerasimos Karamondani’ye arkadaşları “Jerry” diyormuş, küçük yaşta EOKA’ya üye olmuş yemin ederek, yaşı henüz 17 imiş – hemen ardından İngilizler tarafından tutuklanarak Girne kalesine hapsedilmiş... O günleri hiç unutamamış... Maraş’ta annesi, oğlunu serbest bıraktırmak için uğraşmaktaymış – nihayetinde başarmış da ama bir koşulla: İngilizler, onun Kıbrıs’tan ayrılması koşuluyla hapisten salıverilmesini kabul etmişler. Özgürlüğe giden yolu, yurtdışında okumak olmuş. Amerikan Beyrut Üniversitesi’ne kabul edilmiş ve dört sene boyunca Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta üniversiteye devam etmiş.
*** Kıbrıs’ın bağımsızlığını kazanmasından sonra Karamondani kardeşler, Maraş’ta ve ayrıca bir bütün olarak Kıbrıs’ta önlerine açılan ufukların bilincine varmışlar... Böylece bir şirket kurmuşlar, elektromekanik işlerle uğraşacak bir şirket... İki kardeş ortak olarak ta başından farklı roller üstlenmişler. Stavros, idarecilikle veya kendi elektrik ve makine mühendisliği olan uzmanlığı dışında herhangi bir işle uğraşmak istemiyormuş – böylece Yerasimos, bu alanda eğitim gördüğünden bu işleri üstlenmiş.
*** Turizm, ticaret, mali ve Kıbrıs’ın kültür merkezi olarak hızla büyüyüp gelişmekte olan Maraş’ta merkezlerini kurmuşlar... Maraş o günlerde turizmde, ticarette ve sanayide en önemli yatırımları çekmekteymiş...
*** 1960’lardan başlayarak Karamondani kardeşler, 1974’e kadar Maraş’ta çok sayıda elektromekanik projeler yürütmüşler.
*** İlk adımlarında bir dizi kontrat kazanmışlar, Fellas’ın kliniği, King George Oteli ve pek çok diğer çalışma, bu alandaki ilkleriymiş...
*** 1961 yılında Kıbrıs’ta ilk güneş panelini yapmışlar – tüm dizaynları ve bilgiler, şirketin tarihi Mağusa’daki şirket binasında saklanmaktaymış.
*** Şirketlerini kurduktan dört sene sonra ilk darbeyi yemişler – 1963’te iki toplumlu çatışmalar patlak verince, Mağusa Surlariçi’nde şirkete ait pek çok depoyu, binayı ve araziyi kaybetmişler... Bu onlar için ilk büyük darbe olmasına karşın, kararlılıklarını da arttırmış. Salt sıkı çalışmayla ve iyi bir isim yaptıkları için iki kardeş ilerlemeye devam etmiş...
*** 1967 yılında Karamondani Plastik şirketini kurmuşlar, bu da gerek çeşitli elektronik parçalar, gerekse yemek servisi (catering) yapılan yerler için plastik öte beri üretmeye başlamış.
*** 1968 yılında şirket merkezi ısıtma-soğutma sistemlerini kurmaya başlamış, Grecian Otel, Kıbrıs’taki ilk modern otel imiş ve ısıtma-soğutma sistemini de Karamondani kardeşler kurmuş. Karamondani kardeşlerin merkezi ısıtma-soğutma sistemlerini ortaya koymaları, Kıbrıs’ta hızla gelişmekte olan otel sanayii pazarına yönelik yaratıcı bir karar olmuş.
*** 1973 yılında ülkenin bir diğer ihtiyacını öngörmüş Karamondani kardeşler: Mesarya’nın tuzlu suyunun arıtılmasına yönelik bir ihaleye katılmışlar. Böylesi bir ihaleye katılan ilk Kıbrıslı şirket olmuşlar...
*** 1974’te Türk işgaliyle birlikte herşeylerini kaybetmişler... Ofislerini, makinalarını, kayıtlarını, mallarını ve o dönemde en büyük kontratlarını... 400 bin Kıbrıs Liralık bir kontrat imiş bu ve Girne’deki Yılan Adası’nda yapacakları mühendislik işlerini kapsıyormuş...
*** Ellerinde tek bir kontrat varmış: O da İngiliz Üsleri’nde yürütmekte oldukları bir kontrat imiş. Çalışanlara, bu kontrat aracılığıyla şirketi yeniden mali olarak canlandıracaklarını anlatmışlar... Çalışanlar da tekrar işbaşı yapmayı kabul etmiş, projeden gelecek para herkes arasında eşit biçimde bölüşülecekmiş... Herkes – ki buna şirket sahipleri de dahilmiş – şirket yeniden kendi ayakları üstünde duruncaya kadar haftada sekiz-on liraya çalışmayı kabul etmiş. Yerasimos, “Bizi kurtaran İngiliz Üsleri’ndeki bu kontrat olmuştu” diyecekti yıllar sonra...
*** Ağustos 1974’te Larnaka’daki bu toplantı belirleyici olmuş. Göçmen olan Karamondani kardeşler, şirketlerinin temelini yeniden atmışlar. Tüm Kıbrıs’ta çeşitli projeler alarak yükselmeye devam etmişler...
*** 1978 yılında Karamondani kardeşler, TEU Conservices Ltd. Adlı bir şirket kurmuşlar, Comarine Ltd. Ve Ieropoulos and Co Ltd. adlı şirketlerde de %50-50 hisse sahibi olmuşlar... Aynı yıl bunlar Karamondani Bros Ltd. Şirketine dönüşmüş...
*** Karamondani kardeşler için çalışanlarıyla ilişkileri her zaman güven, karşılıklı saygı ve en önemlisi insaniyete dayanmış... Pek çok insana iş sağlamışlar... Ve şirket hisselerinin yüzde 27’sini de çalışanlarına hediye etmişler...
*** 1988 yılında TEU Conservices Ltd.’in tümünü de Karamondani kardeşler almış, böylece Leymosun limanında konteynerlerin denetlenmesi, bakımı ve kiralanması alanında varlıklarını güçlendirmişler.
*** 1991 yılında Karamondani Arıtma şirketi kurulmuş ve beş yıl sonra, Dikelya’daki arıtma ünitesinin yapımını ve işletmesini yürütmeye başlamışlar. Kıbrıs’ta kendi kendini finanse eden ilk arıtma ünitesi bu olmuş.
*** 1993 yılında CNCP Boat and Car Parks Ltd. Adlı şirketi kurmuşlar, böylece marinalar ve park edilecek yerler sektörüne girmişler, 1994’te de Karamondani Electromotion şirketini kurmuşlar... 1986 yılında kurdukları bir diğer şirketle, klimalar, ısıtma-soğutma sistemleri için çeşitli parçalar üretmeye başlamışlar.
*** 1999 yılında Kıbrıs Borsası’na kaydolmuşlar. Ve aynı yıl yurtdışında genişlemeye başlamışlar. Yunanistan’da bir şube açmışlar... 2001 yılında Karamondani Arıtma Şirketi, bir İtalyan şirketi olan Osmo Sistemi Srl’yi satın almış, böylece arıtma tesisleri bakımından uluslararası alanda varlığını göstermeye başlamış. Osmo Sistemi ana şirketiyle birlikte pek çok ülkede arıtma tesisleri kurulması ve çalıştırılmasına yönelik ihalelere katılmaya başlamışlar.
*** 2007 yılında Karamondani kardeşler, Çin’in Ningbo kentinde bir ofis açmış. Aynı yıl, Karamondani Arıtma Şirketi, Kıbrıs Cumhuriyeti Su Geliştirme İdaresi’yle 20 senelik bir kontrat imzalamış, her gün su arıtmak maksadıyla... Ve Dikelya’daki su arıtma tesisini yeniden dizayn edip yeniden inşa etmiş...
*** 2012 yılında M.M.Makronisos Marina Ltd.’i kurmuşlar. 2010 yılında bu şirket de Aya Napa Marinası’nı gelitşrmek üzere kontrat imzalamış. Bu marinanın 300 milyon Euro’ya malolması bekleniyormuş ve inşaata 2016 yılında başlanmış.
*** 2013 yılında Kıbrıs’ta doğal gaz sektörünün gelişebileceğini öngören grup, Malta’nın Medserv Grubu ile işbirliğiyle Larnaka’da offshore kazıları için bir işletme hizmeti başlatmış.
*** 2018 yılında dünyanın en büyük marina inşaat şirketi olan Amerikan Bellingham Marine Industries ile birlikte Karamondani Bellingham Ltd.’i kurmuşlar... Aya Napa Marinası’nda yüzen iskelelerin kurulmasına girişmişler.
*** 2019 yılında Karamondani Arıtma Şirket, Baf’ta bir arıtma tesisinin kurulup işletilmesi için Kıbrıs Cumhuriyeti ile 25 senelik bir kontrat imzalamışlar...
*** Stavros ve Yerasimos kardeşler, karakter olarak birbirlerinden çok farklıymışlar ancak birlikte başarılı biçimde onyıllar boyunca çalışmışlar ve birbirlerini tamamlamışlar... Yerasimos, güçlü bir işinsanının öngörülerine, algılamalarına ve yaratıcılığına sahipken, Stavros ise örgütleyen, bilimsel düşüncesiyle planları gerçeğe dönüştüren kişi olmuş... Kıbrıs’ta ilk elektrik mühendisliğinden mezun kişilerden biri imiş Stavros. Onun başarısının sırrı, yaratıcılığı sevmekmiş, para değil... 83 yaşındayken 16 Ocak 2012’de vefat etmiş.
*** Karamondani kardeşlerin en zorlu projelerinden birisi, Mari’de meydana gelen 11 Temmuz 2011’deki patlama ardından Vasilikos Elektrik Santralı’nı yeniden kurmak ve eski istasyonu yıkmak olmuş...
*** Günümüzde Karamondani kardeşlerin CEO’su Kostas Haralambos... Grubu Yerasimos Karamondanis’in çocukları, Stavros, Erina ve Konstandinos yürütüyor.
*** Grup, 14 şirketten oluşuyor ve bu şirketler Kıbrıs, Yunanistan, İtalya, Fas ve Çin’de aktif... 400 çalışanları var, hem mekanik, hem teknik, hem de idari personelleri bulunuyor ve önemli oranda yerel ve uluslararası işbirlikleri bulunuyor kendi uzmanlık alanlarında...
https://xryseseteries.philenews.com/en/caramondani/?fbclid=IwAR2MGwJCCJFjFslFphjtJZpMJM5GLCFWvkQ17mj1MgQytpp0RlOsqe7xh7k
(FİLELEFTHEROS’ta 17 Temmuz 2021’de yer alan İngilizce yazıyı özetle derleyip Türkçeleştiren: Sevgül Uludağ/YENİDÜZEN).
Devam edecek....