Dava sonucu kamu çalışanları ve emeklilerin Temmuz ayı maaşlarını yüzde 2 kesinti yapılmadan, yani 6 ay için belirlenen enflasyon oranı olan yüzde 7.57 artışla alacağı kararının çıkmasına karşın dün emekliler kesintili ödeme aldı: MAAŞLAR % 5,57 ARTIŞLA, % 2 KESİNTİ DAHA SONRA
Fehime ALASYA
Anayasa Mahkemesi, hükümetin ‘6 aylık hayat pahalılığı artışında yüzde 2 kesintiye gidilmesine’ yönelik çıkarttığı yasa gücündeki kararnameyi ara emri ile durdurdu.
Sendikalar tarafından Anayasa Mahkemesi’ne taşınan UBP-HP Koalisyon Hükümeti’nin kamu çalışanlarına ödenecek 6 aylık hayat pahalılığı artışında yüzde 2 kesintiye gidilmesine yönelik çıkarttığı yasa gücündeki kararnameye yönelik karar, dün Yüksek Mahkeme Başkanı Narin Şefik huzurunda görüşüldü.
Hatırlanacağı üzere hükümetin aldığı karar, sendikalar tarafından ara emri talebiyle yargıya taşınmıştı.
Verilen karar ile kamu çalışanları ve emeklilerin Temmuz ayı maaşlarının akıbeti de belli oldu.
Ara emri alınmasının ardından, çalışanlar maaşlarını yüzde 2 kesinti yapılmadan, yani 6 ay için belirlenen enflasyon oranı olan yüzde 7.57 artışla alacak.
ŞİMDİ NE OLACAK?
- Ekim ayında açılacak olan Cumhuriyet Meclisi’ne kesinti yapılması yönünde yeni bir yasa götürülecek (Hükümet o yönde görüş beyan etti)
- Temmuz maaşları % 2 kesintili ödenecek, buna karşın aynı ay içinde kesinti maaşlara yansıtılarak mahkemenin ara emri kararı uygulanacak
- Maliye Bakanlığı artışın %7,57 olarak bir sonraki maaşlara yansıması için yeniden düzenlemeye gidecek
- Ekim ayında açılacak olan Cumhuriyet Meclisi gündemine gelen yasa değişikliğiyle birlikte yılın ikinci dönemindeki ‘6 aylık hayat pahalılığı artışında’ kesintiye gidileceği tahmin ediliyor
Karardan öne çıkan bazı satır başları…
Davada kararı okuyan Yüksek Mahkeme Başkanı Narin Şefik’in açıklamasından bazı satır başları dikkat çekti.
Karar açıklanırken, yasa gücünde kararname yapmak için bir ivedilik gerektiğine vurgu yapılarak, hükümete hitaben; bütçe yasası geçirildiği sırada bu sıkıntının uzun zamandan beridir var olduğu, gündeme getirilmediği, Meclis’in kapanmasına iki gün kala ortaya çıkan bir sorun olmadığının altı çizildi.
Ayrıca, kararda ‘ara emrine’ meselenin aciliyeti veya telafisinin çok zor olduğu durumlarda alındığı işaret edilirken, davanın esasında, davacı başarılı olsa bile dava başarısının kâğıt üzerinde kalma ihtimali olduğu, devletin bu kesintileri ödeyeceğinin bir garantisi olmadığının da altı çizildi.
İlerleyen zaman diliminde davanın kazanılması yönünde karar alınması durumunda dahi öğretmen camiasının büyük zarar görebileceğine vurgu yapılarak, bu yönde karar alındığı kaydedildi.
Davaya ilgi büyüktü
Dün görüşülen davada, davacı taraf olan Kıbrıs Türk Orta Eğitim Öğretmenler Sendikası adına Avukat Öncel Polili, Davalı taraf olarak ise Maliye Bakanlığı Müsteşarı Cengiz Çoli, hazır bulundu.
Davayı izleyenler arasında ise KTAMS Başkanı Güven Bengihan, Sendikal Platform’dan bazı sendika temsilcileri, birçok avukat ve yeni atanan bazı savcıların da olduğu görüldü.
Bengihan: “Yasa gücündeki kararname anayasaya aykırı”
Alınan kararın ardından KTAMS Başkanı Güven Bengihan, Sendikal Platform adına açıklama yaptı, yasa gücündeki kararnamenin anayasa aykırı bulunduğunu belirtti.
Mücadelelerinin süreceğini dile getiren Bengihan, özetle şöyle konuştu: “Sendikal Platformun mahkemeye taşıdığı, yüzde iki kesinti yasa gücündeki kararnameyle ilgili karar alındı, Anayasa’nın 112. Maddesinin ivedilik sunup, kararnameyi anayasaya aykırı buldu.
Çalışan ve emeklilerinin yüzde 7.57 olacak şekilde düzenlenmesine vesile olacak. Mücadelemiz devam edecek.” dedi.
Polili: “Bu Meclis’in kapanmasına iki gün kala ortaya çıkan bir durum değildi”
Davacı taraf olan Kıbrıs Türk Orta Eğitim Öğretmenler Sendikası adına Avukat Öncel Polili, bu şekilde yasa hazırlama yetkisinin Cumhuriyet Meclisi’nde olduğunu kaydederek, “Bakanlar Kurulu’nun yasa gücünde kararname çıkarmasını gerektirecek kadar ivedi bir durum yoktu. Anayasa Mahkemesi de bu konuda bizimle hem fikir oldu” dedi.
Avukat Polili, açıklamasında, yasa gücündeki kararnamelerin ivedi durumlarda çıkarılabileceğini yineleyerek şunları ekledi:
“Bakanlar Kurulu, istisnai hallerde böyle karar alabilir ve yasa yapabilir. Bu haller, ekonomik ve ivedi olacak. Aynı zamanda kişisel hak ve özgürlükle ilgili olmayacak. Mahkeme bu konunun ivedi olduğuna ikna olmadı. Konu, bütçeyle ilgili yasa geçerken de görüşülebilirdi. Bu, Meclis’in kapanmasına iki gün kala ortaya çıkan bir durum değildi. Tabi bu karar Meclis’ten çıkmış olsaydı o zaman da başka şeyleri tartışıyor olacaktık.”
Maliye Bakanı Müsteşarı Cengiz Çoli:
“Maaşlar % 5,57 artışla, % 2 daha sonra”
Tüm bu tartışmaların gölgesinde ise ayın 29’u itibariyle Emekliler, Temmuz ayı maaşlarını dün itibariyle yüzde 5,57 artışla ödendi. Söz konusu kesintiye gidilen yüzde 2’lik artış farkının ise ‘ilerleyen zamanda maaşlara yansıtılacağı belirtildi.
Maliye Bakanı Müsteşarı Cengiz Çoli, YENİDÜZEN’e yaptığı açıklamada, mahkeme kararına saygılı olduklarını ifade ederek, “Bir tam günde tüm maaşların yeniden hesaplanması kolay iş değildir, dolaysıyla 5,57 üzerinden herkes maaşlarını alacak. Farklar hesaplanıp daha sonra ödemem yoluna gidilecek. Şu an teknik durum bu ama hükümet ne düşünüyor onu bilemiyoruz.” dedi.
Maliye Bakanı Müsteşarı Cengiz Çoli: “İlerleyen zamanda bu yüzde 2’lik fark maaşlara yansıtılacaktır”
“Konuşup bu konuyu hükümete götüreceğiz. Karar merci hükümettir ama şu aşamada mahkeme yürütmeyi durdurma kararı alsa dahi yürütmenin fiili olarak bu aşamada durdurulması mümkün değil. Zaten emekliler dün maaşlarını aldı. Bu bir aylık çalışmaya dayanır. En geç ayın 23’ünde bu hesaplar nezdimizde kapanıp ilgili bankalara gönderiliyor, listeler oluşturuluyor. Çarşamba günü de normal memurlar ödenecek. Çarşamba gününe kadar yapılması teknik olarak mümkün değildir. Bu artık bir şekilde ödenecek. Mahkemenin kararı bu olduğuna göre farkı yerine getirilecektir. İlerleyen zamanda bu yüzde 2’lik fark maaşlara yansıtılacaktır. Şu an teknik durum bu ama hükümet ne düşünüyor onu bilemiyoruz.
1 tam günde tüm maaşların yeniden hesaplanması kolay iş değildir, dolaysıyla 5,57 üzerinden herkes maaşlarını alacak. Farklar hesaplanıp daha sonra ödemem yoluna gidilecek.
Mahkemenin kararına saygılıyız, yerine getirilecek, önemli olan ‘Bunun gelir ve bütçede karşılığı var mı?’ sorulması gereken bu…”
“Bütçedeki açığın seyri aynı dolaylarda olacak”
Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu’nun, geçtiğimiz hükümet döneminde hayat pahalılığı ödeneği ile ilgili yapılan yüzde 2 oranındaki ‘yanlış hesap’ nedeniyle, bütçede 80 milyon TL açık oluştuğu iddialarını anımsattığımız Çoli, “Gene bu seyir aynı dolaylarda olacak.” dedi.
Bakanlar Kurulu’ndan ‘ara emri’ değerlendirmesi:
“% 2'lik kesintiyi meclisten hayata geçireceğiz”
Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Kudret Özersay, dünkü Bakanlar Kurulu toplantısı ardından yaptığı açıklamada, mahkemenin % 2'lik kesinti kararını durdurma kararı aldığına işaret ederek “Kanun hükmünde karar olmazsa, uygun usulle devam edeceğiz. % 2'lik kesintiyi meclisten hayata geçireceğiz” dedi.
Konuyla ilgili kurul kararını açıklayan Özersay konuşmasında şu ifadelere yer verdi: “Anayasa Mahkemesi, yüzde 2’lik kesinti ile ilgili yürütmeyi durdurdu. İçerde (Bakanlar Kurulu'nda) değerlendirme yapıldı. Geçen sürede bir önceki dönemde Maliye’nin hata ile yüzde 2 civarında fazla ödenek kararını dikkate alarak, kararname çıkartmıştık. Kanun hükmünde kararnamen ile karar üretmiştik. Mahkeme kararına saygılıyız. Siyasi irademiz, uygun usul neyse devam ettireceğiz. Hatalı olarak verilen artışı önümüzdeki süreçte, yasal değişiklikle Meclis’te alınacak kararla bu tedbiri hayata geçireceğiz. Doğru usul; yasa ile karar alınmasıyla, bu yöndeki siyasi irademiz devam ediyor.”
ŞİMDİ NE OLACAK?
Bakanlar Kurulu’nun dün aldığı karar üzerine gözler ilerleyen sürece çevrildi…
Bakanlar Kurulu’nun Ekim ayında açılacak olan Cumhuriyet Meclisi’ne yasa götüreceği kararı üzerine, Ekime kadar olan 2 aylık ödeme döneminde yüzde 2’lik kesintinin yapılmayacağı ifade diliyor.
Kesintili yapılan Temmuz ayı ödemlerindeki % 2 kesintinin ilerleyen süreçte iade edileceği, bunun yanında Ağustos ve Eylül ayı için yeni bir düzenlemeye gidilerek, mahkeme emri gıyabında artışın yeniden yüzde 7,57 oranında kesintisiz yapılacağı ön görülüyor.
Akabinde, konunun Ekim ayında açılacak olan Cumhuriyet Meclisi gündemine getirileceği ve yasa değişikliğiyle yılın ikinci dönemindeki ‘6 aylık hayat pahalılığı artışında’ kesintiye gidileceği tahmin ediliyor.
Ekim ayında Meclis’e sunulan yasa nezdinde alınan kararla birlikte yüzde 2’lik kesintinin geri alınacağı ise yürütülen tahminler arasında çok düşük ihtimalle yer alıyor.
Tüm bu olasılıklar gündeme alınırken, Sendikal Platform’un davaları mahkemede görüşülmeye devam edecek.
Neler yaşanmıştı?
Maliye Bakanı Olgun Amcaoğlu, geçtiğimiz hükümet döneminde hayat pahalılığı ödeneği ile ilgili yüzde 2 oranında ‘yanlış hesap’ yapıldığını iddia etmişti, bu nedenle de bütçede 80 milyon TL açık oluştuğunu savunmuştu.
KTAMS Başkanı Güven Bengihan ise hükümetin aldığı kararın demokratik teamüllerden uzak olduğunu vurguladı, yargıya başvuracaklarını açıkladı.
Hatırlanacağı üzere geçtiğimiz hükümet döneminde kamu maaşlarına Ekim-Kasım-Aralık dönemini kapsayan 3 aylık hayat pahalılığı yansıtılması dondurulmuştu.
Hükümetin aldığı karara rağmen, 3 aylık dönemde hayat pahalılığı eksi (-) oranında seyretmişti.
Bu durum nedeniyle 2018 yılı için öngörülen yüzde 32’lik hayat pahalılığı oranı yüzde 29.93 dolaylarında çıkmış, bütçeden yüzde 2 oranında fazla ödeme yapılmıştı.
Karar neydi?
Kararda şu ifadelere yer verilmişti: Devletin Ekonomik ve Sosyal Ödevlerinin Sınırı ile ilgili Anayasa’nın 66’ıncı maddesi “Devlet, bu Anayasa’da belirtilen ekonomik ve sosyal amaçlara ulaşmak ödevlerini, ekonomik gelişme ile mali kaynaklarının yeterliği ölçüsünde yerine getirir” hükmü uyarınca, ekonomik koşullar ve bütçe imkanlarındaki zorunluluğun ivediliği dikkate alınarak, bütçe giderlerinin yüzde 80’inin personel giderlerinden oluştuğu gerçeğinden hareketle, 2019 Mali Yılı’nda Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasası’na göre bağlanan gelir ve ayrıklara Ocak ve Temmuz aylarında olmak üzere yılda iki kez konsolide edilerek uygulanan Hayat Pahalılığı Ödeneği Hakkını düzenleyen değiştirilmiş şekliyle 16/1976 Sayılı Kıbrıs Türk Sosyal Sigortalar Yasası’nın Geçici 8’inci maddesinin (4)’üncü fıkrasına istinaden Temmuz 2019 ayında uygulanacak olan Hayat Pahalılığı Ödeneği’ne ilişkin yapılacak hesaplamada, ortaya çıkacak yüzdelik artış oranın 2 puan eksiltilerek tasarruf sağlanması amaçlanmıştır.
Ekonomik koşullar ve bütçe imkanlarındaki zorunluluk dikkate alınarak, bütçe giderlerinin yüzde 80’inin personel giderlerinden oluştuğu gerçeğinden hareketle, Ocak ve Temmuz ayında yılda iki kez uygulanan hayat pahalılığı ödeneği hesaplamasında ortaya çıkacak yüzdelik artış oranından iki puan kesinti yapılmasını kararlaştırdı.
KTAMS’tan kesintili maaş mukayesesi:
Maaşlar % 2’lik kesinti ile nasıl olacaktı?
Devlet Planlama Örgütü tarafından yüzde 7,57 olarak açıklan 2019 yılı için 6 aylık enflasyon rakamı, UBP-HP Hükümeti’nin Temmuz ayındaki hayat pahalılığı ödeneğinden %2’lik kesinti yapma kararıyla HP ödeneğini %5,57'ye düşürmesiyle birlikte oluşacak olan yeni brüt maaşlardan bazıları KTAMS’ın çalışmasına şöyle yansımıştı: