MALİ KRİZ DERİNLEŞEBİLİR!

Nisan 2017 Bütçesi Genel Gelir-Gider Raporu, resmi ve güncel rakamlarla UBP-DP Azınlık Hükümeti’nin performansını şeffaf olarak ortaya koydu. Rapora göre; 2017 bütçesinde 207 milyon TL açık öngörülüyor, yerel giderler-mahalli gelirler açığı ise 582 milyon TL olarak hesaplanıyor.

Ayşe GÜLER

Başbakan Yardımcılığı ve Maliye Bakanlığı’nın internet sitesi, resmi ve güncel rakamlarla UBP-DP Azınlık Hükümeti’nin performansını şeffaf olarak ortaya koydu.

Nisan 2017 Bütçesi Genel Gelir-Gider Raporu, hükümetin mali performansına ilişkin önemli ipuçları veriyor.

Rapora göre; 2017 bütçesinde 207 milyon TL açık öngörülüyor.

Yerel giderler-mahalli gelirler açığı ise 582 milyon TL olarak hesaplanıyor.

UBP-DP döneminde mali disiplinin terk edilmesi, yapısal reformlardan uzaklaşılması, TC hibe ve kredilerinde yaşanan aksamalar, yerel gelirlerdeki artışın yavaşlamasıyla bütçe yapısının daha da kötüleştiği ortaya çıkıyor.

Bununla birlikte kısa vadeli kamu borçlanmalarının faiz yükü ve yıllık Nisan ayı itibariyle % 16.9’a ulaşan enflasyon oranına bağlı ilave mükellefiyetler nedeniyle mali krizin derinleşeceği görülüyor.

Maliye Eski Bakanı ve CTP Milletvekili Birikim Özgür, Kıbrıs Türk halkının uzun yıllardır siyasi geleceği belirsiz bir yapıda varlığını sürdürmeye çalıştığını söyledi, “ Mali yapı ortada, bu araba ile bu yokuşu çıkamayız. Arabanın lastikleri patlak, frenleri tutmuyor” şeklinde konuştu.

Öte yandan Maliye Eski Bakanı, UBP Milletvekili Ersin Tatar ise iç borçlar hariç maliyenin durumunda büyük bir sıkıntı görmediğini söyledi,Yapısal Dönüşüm Programı çerçevesinde bazı reformların gecikmeli olarak hayata geçmesi nedeniyle birkaç aydır Kıbrıs’ın kuzeyine Türkiye’den kaynak aktarılmadığını, ödemelerin Maliye Bakanlığı tarafından karşılandığını ifade etti.

Yerel Gelirlerde reelde % 1,04 düşüş!

2017 Bütçesi Genel Gelir-Gider Raporu’na göre; ilk 4 ayda bir önceki yılın aynı dönemine göre yerel gelirler reelde %1,04 düştü.

2013-2015 döneminde % 27,58 artan yerel gelirler 2,3 milyar TL’den 2,9 milyar TL’ye ulaşırken, 2016 yılında da % 18,43 artışla 3,5 milyar TL’yi bulmuştu.

Enflasyondan arındırıldığı zaman 2013-2015 dönemindeki reel artış % 11,15 olurken, 2016’daki reel artış ise % 7,48 olmuştu.

2016’nın ilk 4 ayında bir önceki yılın ilk 4 ayına oranla yerel gelirler % 31,94 artarken, UBP-DP azınlık hükümetinin kurulmasının ardından yerel gelirlerdeki artış 2016 yılı sonunda yarı yarıya düşerek % 18,43’e geriledi, 2017’nin ilk 4 ayında ise bir önceki yıla göre yerel gelirlerdeki artış % 15,05 olmuştu.

CTP’nin hükümette olduğu 2016’nın ilk 4 ayında yerel gelirlerdeki reel artış % 22,42 düzeyinde iken UBP-DP’nin görevde olduğu 2017’de yılın ilk 4 ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yerel gelirlerde reelde % 1,04 düşüş yaşandı.

Giderler kaleminde tehlike çanları…

Giderler kaleminde ise enflasyon oranındaki artış nedeniyle ciddi sıkıntılar yaşanacağı görülüyor.

Bilindiği üzere UBP-DP hükümeti göreve geldikten sonra enflasyonla mücadele kapsamında hiçbir çaba ortaya koymadığından, Nisan itibariyle yıllık enflasyon oranı % 16,29’a çıkmış ve en son 2007’de görülen bir orana ulaşılmıştı.

2017 Mali Yılı Bütçe Yasası hazırlanırken 2016’nın ikinci dönemi için % 4,2 enflasyon öngörülürken gerçekleşen enflasyon % 7,86 olmuştu.

Öngörülenin % 3,66 üzerinde maaş artışı

2017’nin ilk ayından itibaren yasa gereği eşel mobil uygulamasına göre kamu çalışanlarının maaşlarına yansıtılan artış öngörülenin % 3,66 üzerinde oldu.

Ancak 2017 bütçesi hazırlanırken 2017’nin birinci dönemi için enflasyon oranı öngörüsü % 2,8 idi. Yılın ilk 4 ayındaki enflasyon oranı ise % 6,54 oldu.

Rakamlara göre Mayıs ve Haziran aylarında enflasyon oranı % 0 olsa dahi beklenenin üzerindeki enflasyon artışının % 3.74 olacağı ortaya çıkıyor.

Yıllık maaş giderlerinde ortalama en az % 5,7 beklenmedik artış!

Öte yandan bütçede öngörülen yıllık maaş giderlerinde ortalama en az % 5,7 beklenmedik artış yaşanacağı rapora yansıyor.  

Bütçede 4,2 milyar TL olarak öngörülen mahalli giderlerin % 80’nin maaş ve maaş nitelikli harcamalar olduğu göz önüne alındığında ise enflasyon nedeniyle oluşan ilave mükellefiyetin 200 milyon TL’ye yaklaşacağı hesaplanıyor.

İkinci yarıda kamu giderleri daha fazla olacak…

Mali yılın ikinci dönemine denk düşen iki bayram ödeneği, öğretmen hazırlık ödeneği ve 13. maaş gibi mükellefiyetler de göz önünde bulundurulduğunda, 2017’nin ikinci yarısında kamu giderlerinin birinci yarıya kıyasla daha fazla olacağı da görülüyor.

TC Hibe ve Kredilerinin % 10’u KKTC hazinesine girebildi

Rapora göre 2017 bütçesinde öngörülen T.C. Hibe ve Kredi toplamı 1,84 milyar TL…

Yılın ilk 4 ayında bu kaynağın sadece % 10’u KKTC hazinesine girebildi.

Temin edilen kaynağın % 45’i ise savunma giderlerine yapılan hibe katkısından oluşuyor.

Hükümetin performansına bağlı olarak kullanılabilecek toplam 512 milyon TL’lik yatırım hibelerinin sadece % 3’ü temin edilebildi.

212 milyon TL olan reel sektöre destek hibelerinin ise yılın ilk 4 ayında sadece % 2’si KKTC hükümeti tarafından kullanılabildi.

Kamu maliyesine destek anlamında 2017 yılında Türkiye’nin Kıbrıs’ın kuzeyine kullandıracağı kredi miktarı 766 milyon TL iken yılın ilk 4 ayında bu kaynağın sadece 84 milyon TL’si (% 11) hazineye girebildi.

Bununla birlikte 150 milyon TL’lik bütçe açığına destek kredilerinin % 56’sı yılın ilk 4 ayında kullanılırken geriye kalan 66 milyon TL’lik kısmın Türkiye tarafından KKTC hükümetine kullandırılıp kullandırılmayacağı da merak ediliyor.

80 milyon TL kullandırılmamıştı…

Hatırlanacağı üzere 2016 yılında 200 milyon TL olan bütçe açığına destek kaleminden hükümet 120 milyon TL kullanabilmiş, geriye kalan 80 milyon TL, mali disiplin bozulduğu gerekçesiyle kullandırılmamıştı.

Reform destekleme ödeneğinde hiçbir kaynak temin edilemedi…

Kredilerin %71’ini oluşturan 540 milyon TL’lik reform destekleme ödeneğinden ise yılın ilk 4 ayında hiçbir kaynak temin edilemedi.

UBP-DP Azınlık Hükümeti’nin yılın ilk 4 ayında hiçbir yapısal reforma imza atmaması nedeniyle, 540 milyon TL’lik önemli bir kaynak kullanılamadı.

T.C. hibe ve kredilerini kullanabilme düzeyi %7,3

Rapordaki verilere göre T.C. hibe ve kredilerini kullanabilme düzeyi yılın ilk 4 ayında % 7,3’te kaldı.

Söz konusu alanlarda sunulan toplam 1,4 milyar TL’lik hibe ve kredilerin şu ana kadar 103 milyon TL’si hükümet tarafından kullanılabildi.

2016’da aynı alanlarda sunulan toplam hibe ve kredi miktarı 1 milyar TL iken hükümet bunun 401 milyon TL’sini (%40) kullanabilmişti.

Maliye Eski Bakanı ve CTP Milletvekili Birikim Özgür:
“Mali yapı ortada, bu araba ile bu yokuşu çıkamayız”

Maliye Eski Bakanı ve CTP Milletvekili Birikim Özgür, meselenin teknik değil siyasi olduğunu, Kıbrıs Türk halkının uzun yıllardır siyasi geleceği belirsiz bir yapıda varlığını sürdürmeye çalıştığını söyledi.

Kıbrıs’ın kuzeyinde bugüne kadar hep geçici bir düzen içinde yaşandığını,  1974 sonrasında kalıcı bir sistem oluşturmanın gündeme gelmediğini ifade eden Özgür, “Taşıma suyla değirmen döndürülmüş” dedi.

YENİDÜZEN’e konuşan Özgür, 2004 sonrasında ise hükümet programları dahil, AB Müktesebatına Uyum Programları, Dünya Bankası raporları ve Türkiye ile imzalanan programların bu yapının dönüşmesine hizmet edemediğini de kaydetti.

“Mali yapı ortada, bu araba ile bu yokuşu çıkamayız”

Özgür şöyle devam etti: “Şimdi gelinen aşamada Sayın Cumhurbaşkanı, ‘KKTC ile yola devam’ diyor. Mevcut siyasi zeminin aynen devam edeceğini söylüyor aslında haklı olarak. Ancak mali yapı ortada, bu araba ile bu yokuşu çıkamayız. Arabanın lastikleri patlak, frenleri tutmuyor.”

“Türkiye’nin desteği devam edecekse verimsiz mali yardım ilişkisinin de gözden geçirilmesi şarttır”

“Müzakerelerde gelinen aşama toplumda yeterince tartışılmadan mali yapıyı yorumlamanın siyasi sonuçlarını kestirebilecek pozisyonda değilim. Kişisel kapasitemle teknik yorum yapabilirim ancak siyaseten önce kendi partimin sonra da toplumumuzun bundan sonrası için ne yapacağımıza ilişkin siyasi iradeyi somutlaştırması gerektiğini düşünüyorum.

Önce kendi kararımızı verip sonra Türkiye ile de masaya oturmalıyız. Çünkü Türkiye’nin bize desteği devam edecekse bugüne kadarki verimsiz mali yardım ilişkisinin de gözden geçirilmesi şarttır.”

Eski Maliye Bakanı, UBP Milletvekili Ersin Tatar:
“Hayvancısı, çiftçisi bağırıyor ama reel artış yapılmadı”

Öte yandan Eski Maliye Bakanı, UBP Milletvekili Ersin Tatar ise iç borçlar hariç maliyenin durumunda büyük bir sıkıntı görmediğini söyledi.

YENİDÜZEN’e konuşan Tatar, Yapısal Dönüşüm Programı çerçevesinde bazı reformların gecikmeli olarak hayata geçmesi nedeniyle birkaç aydır Kıbrıs’ın kuzeyine Türkiye’den kaynak aktarılmadığını, ödemelerin Maliye Bakanlığı tarafından karşılandığını ifade etti.

Ekonomik krize rağmen maliyenin gelirlerinde artış yaşandığını kaydeden Tatar, “Enflasyona rağmen harcamalar devam ediyor, büyüme sürüyor. Her ne kadar bazı şeyler olsa da mali disiplin ve kontrol devam ediyor diye görüyorum” dedi.

Tatar, “Hayvancısı, çiftçisi bağırıyor ama reel artış yapılmadı. Doktorlarla ilgili çalışma var” diyerek, bununla birlikte Sosyal Sigorta Fonu’ndaki açığın azaldığını, merkezi bütçeden daha fazla katkının yapılmadığını söyledi.

Yüzde 5 olarak öngörülen enflasyonun dövizden dolayı iki katına çıktığını da ifade eden Tatar enflasyona paralel 2 milyar dolarlık ithalat yapıldığını, bu kalemin beklenmedik maaş ödemelerini karşılayabileceğini sözlerine ekledi.