Fehime ALASYA
Bu haftaki alışveriş sepetindeki sebze ve meyve fiyatları bir önceki aya göre birçok üründe tırmanışa geçti. Hava koşulları, meyve sebze üretimini olumsuz etkiledi. Cebi yanan tüketici de tarlada üretim yapan emekçi de bu durumdan hoşnut olmadı…
Kıbrıs’ın her iki yanından da yapılan alışverişte bu haftaki manav reyonları cep yaktı. Birçok sebze meyve fiyatları yükseldi sadece birkaç üründe düşüşe rastlandı.
Kuzeyde fiyatı çıkan ürünler arasında cennet hurması ve patlıcan başı çekerken, güneyde mandalina ve kivi önde geldi. 20 Aralık tarihine kıyasla birçok sebze ve meyvede fiyatlar tırmandı…
Kuzeyde haftalardır fiyatından söz ettiren domatesin kilosu bu sürede hayli geriledi. En son yapılan alışveriş sepetine 9,60 TL olarak giren fakat piyasada12 TL’yi aşan rakamlara yükselen domates, bu hafta 7,50 TL oldu.
Bir diğer şaşırtıcı fiyat ise patates ve salatalıktan geldi. 3,60 TL olan patatesin kilosu bu hafta 6 TL’ye çıkarken, salatalık 8,40 TL’den 12,50 TL’ye yükseldi.
Cennet hurması ve taze bakla kuzeyde başı çekti
Kıbrıs’ın kuzeyindeki manav reyonlarında sadece taze bakla, domates, kolokas ve kereviz ücretlerinde düşüş yaşandı. Buna karşın birçok sebze ve meyve fiyatları yükseldi.
Fiyatı çıkan ürünler arasında ilk sırada cennet hurması olurken bunu patlıcan takip etti. Birkaç hafta öncesi alışveriş sepetine yansıyan fiyatı 12,50 TL olan cennet hurması, bu hafta 21,25 TL’ye reyonlarda yer aldı. Patlıcan ise bu süre zarfında 12,50 TL’den 17,50’ye yükseldi.
Fiyatı yükselen diğer ürünler arasında maydanoz, marul, dolmalık biber, pancar ve nar yer aldı.
Kuzeyde fiyatı en fazla düşen ürün ise 6,20 TL’lik gerileme ile taze baklada oldu. Kış sezonuna tamamen giriş yapan taze bakla, 24,95 TL’den 18,75 TL’ye geriledi.
Güneyde de fiyatlar tırmandı
Kuzeyde tırmanan fiyatlar, güneyde de etkili oldu. Kuzeyde en fazla fiyat artışı yaşanan ürün olan cennet hurması, güneyde tam tersi, fiyatı en çok düşen meyve oldu. Cennet hurması yanında kabak, limon ve pırasa fiyatı düşen diğer ürünler arasında yer aldı.
Güneydeki manav reyonlarında yer alan cennet hurması bu hafta 25 TL’den 17 TL’ye düştü.
Kuzeydeki fiyat artışıyla şaşırtan patates, güneyde de 6 TL’den 7 TL’ye yükseldi. Birçok ürün fiyatında artış olurken kivi ve mandalina başı çekti.
15 TL olan kivinin kilosu 19’a çıkarken, mandalina 15 TL’den 22 TL’ye yükseldi.
Kuzey-güney farkındaki uçurum açıldı
Adanın her iki yanındaki fiyatların hareketlenmesiyle iki bölge arasındaki özellikle sebze fiyatlarındaki uçurum fark daha da derinleşti.
Domates, muz, portakal, kereviz, turp, kivi, avokado, pancar, çiçek lahanası ve benzeri sebze meyvede büyük fiyat farkları görüldü.
Kuzeyde 7,50 TL olan avokado, güneyde 25 TL’ye reyonlarda yer alırken, turp kuzeyde 2, güneyde 8 TL, domates kuzeyde 7,50, güneyde 10,80 TL.
Ürün azaldı, fiyatlar tırmandı
Bu hafta fiyatlarıyla adından söz ettiren domates, salatalık ve patates, üreticilerin de dilinde…
YENİDÜZEN’e konuşan domates, salatalık ve patates üreticileri fiyatların seyrini değerlendirdi.
Domates üreticisi Özcan Bıçaklı, fiyatların normal seyrine bu hafta döndüğünü ifade ederek, 10 TL’yi aşan fiyatları değerlendirdi, bundan devleti sorumlu tuttu.
Salatalık fiyatlarındaki tırmanışı değerlendiren Salatalık üreticisi Hüda Safel ise hava koşulları nedeniyle ürün azlığı olduğuna, bu nedenle fiyatların yükseldiğine değindi.
“Kimse yazın üreticinin giderlerini sormuyor, 75 kuruşa nasıl üretim yapıyorlar demiyor. Yani bu fiyatlarla zengin olmuyoruz, yazın kaybettiklerimizi kışın dengeliyoruz.” diyen Safel, hal yasasının önemine değindi.
Patates üreticisi Patates Üreticisi Yusuf Yönet de piyasada ürün azaldığı için fiyatların bu noktaya geldiğine değinerek, hava koşulları nedeniyle tarladan söküm yapamadıklarını, çarşıda ürünün azaldığını anlattı.
Domates Üreticisi Özcan Bıçaklı:
“Bakanlık şimdi nerede?”
“Normal olması gereken akamlar zaten bunlardı. 12 TL’ye kadar yeni yılda tüccarın oyunu idi, o yüzden bu kadar yükseldi.
İthalat kapıları açılmadı, birkaç hafta içinde normal seyrine döndü. Havaların gidişatı da bu fiyat hareketliliğini etkiliyor. Ama tüccarların da etkisi var. Piyasada ürün azalınca tüccar sürümünü düşürmeye çalışıyor, fiyatları yükseltiyor. Bu sayede ürün satışı düşüyor. İster mutfağın ana gideri olsun ister olmasın bu sürüm düşüyor. Yazda üreticiye 5 TL’nin üzerine çıksa bakanlık hareketlenir, kışın ithal izni verilmiyor. Ben açılsın demiyorum ama nasıl ki bakanlık tüccarların kışın bu fiyatına göz yumuyorsa yazın da bizim fiyatlarımıza göz yummalı. Üstelik üretimde çok fazla giderimiz var. Yazın sanki de vatandaş sadece domates yiyormuş gibi üreticinin üzerine gidiliyor. Özellik ağustos, eylül aylarında her yıl bu sorunları yaşıyoruz.”
Salatalık Üreticisi Hüda Safel:
“Köklü çözüm hal yasası ve halin olmasıdır, o zaman hem üretici hem de tüketici kazanır”
“Hava şartları üretimi etkiliyor. Güneş yok, yağmur çok, üretim azalır, süreci uzar. Fiyat da bu yüzden artar. İki yıl önce de yılbaşı arifesinde salatalık 1 TL’ye satılıyordu. Hava koşulları en büyük etkendir. Arz talep meselesi de buna etkendir.
Tüketiciye göre bu rakam çok yüksektir ama ağustos ayında 75 kuruşa salatalık sattık. Kışta kazanan üretici, yazın veriyor. Kimse yazın üreticinin giderlerini sormuyor, 75 kuruşa nasıl üretim yapıyorlar demiyor. Dengesiz fiyat seyri aslında üreticiyi olumsuz etkiliyor. Yani bu fiyatlarla zengin olmuyoruz, yazın kaybettiklerimizi kışın dengeliyoruz.
Fiyatların yasal olarak belirlendiği bir sistem yok. Hal yasası olsa hem üretici hem de tüketici kazanır. Ne yaz, ne de kışta fiyatlar kimseyi etkilemez. Köklü çözüm hal yasası ve halin olmasıdır. Adadaki ürün bir noktaya toplanmalı ve analiz yapılmalı.”
Patates Üreticisi Yusuf Yönet:
“Piyasada ürün azaldı, söküm olmuyor, çarşıda ürün azalınca fiyatları çıkıyor”
“Hava koşulları bunu etkiledi. Tarlalar su altında kaldı, makineyle patates sökülmüyor, saban ile sökülmesi de işçiliği maliyeti arttırıyor. Piyasada ürün azaldı, söküm olmuyor, çarşıda ürün azalınca fiyatları çıkıyor. 25 gün önce 3 TL’ye veriyorduk, şimdi 6 TL oldu. Bu durum üreticiye olumsuz yansıyor. Patates toprak altında kaldıkça erime riski artıyor. Saban ile sökmeye başladım, arada tek tük erinikler çıkıyor, bekleseydim belki de tümü eriyecekti.
Aslında fiyatların normal seyri 2,50 TL veya 3 TL’ye tarladan çıkışıdır. Zaten 2 TL’ye yakın maliyetimiz var. 3 TL’ye tarladan çıkan patates, mutfaklara 4, 4,50 TL civarına giriyor. Bu da çok normal…”