Burak Maviş
80thalassa80@gmail.com
UNICEF’in 29 gelişmiş ülkede yaptırdığı Dünyanın Mutlu Çocukları anketine göre dünyanın en mutlu çocukları Hollanda'da yaşıyor. UNİCEF raporu hazırlarken çocukların sağlık ve güvenliğini, barınma ve ortamını, davranış ve riskleri, eğitim sistemini ve maddi refahını dikkate aldı.
"The Happiest Kids in the World" adlı kitabın yazarlarından Michele Hutchinson, mutluluğun kaynağının Hollandalıların aile yaşamından geldiğini ifade ediyor. Hutchinson’a göre çocukların aileleriyle birlikte kahvaltı yapması; obezitenin çok az, okula bisikletle gitme oranının çok yüksek olması ve yol güvenliği nedeniyle aileler çocuklarının başına bir şey gelecek kaygısı taşımaması; Hollanda yasalarının babaların çocuklarıyla ilgilenebilmesi için ücretsiz izin almalarına izin vermesi ve okul sonrasında çocukların bol bol açık alanda oynayarak zaman geçirmesi başlıca mutluluk nedenleridir.
Rina Mae Acosta adlı Hollanda’da yaşan Filipin asıllı Amerikalı’nın “Finding Dutchland” adındaki blogunda Hollandalı çocukların dünyanın en mutlu çocukları olmasını şöyle tanımlıyor: “Annelerin çoğu yarı zamanlı işlerde çalışıyor ve çocukları ile vakit geçiriyor; babaların da izin hakları mevcut, çocukların ev ödevi ve sınav kaygısı yok, yetenek ve eğilimlerine göre okul seçebiliyorlar; çocukların oyun zamanı, düzenli kahvaltısı ve kendini ifade etme hakkı mevcut; ailelerin çocukları ile zaman geçirebilmesi için izin zaman ve sosyal destek devlet tarafından sağlanıyor.” Tüm bu faktörler birleşince mutluluğun kaynağına ulaşıyorsunuz.
Dünya Mutluluk Raporu
Birleşmiş Milletlerin 2016 yılında yayınladığı Dünya mutluluk raporunda da Hollandalı yetişkinler 7. sırada bulunuyor. Mutlu ebeveynlerin çocuklarının da mutlu olması tesadüf değildir.
Birleşmiş Milletlerin 157 ülkede yaptırdığı araştırmada her ülkede bin vatandaşa “kişi başına düşen gayri safi milli hasıla, ortalama yaşam süresi, sosyal çevrenin bireye desteği, kişisel özgürlük, hayırseverlik, bireylerin hükümet ya da resmi kurumlara yolsuzluk gibi konularda duyduğu güven ve sosyal güvenlik sistemi gibi etkenler baz alınarak sorular soruldu. Raporda bulunan her ülkeden 1000 kişiye sorular soruluyor ve 1 ila 10 arasında puan vermeleri isteniyor.
BM Sürdürülebilir Kalkınma Ağı'nın 2016 Dünya Mutluluk Raporu'na göre dünyanın en mutlu insanları Danimarka en mutsuz insanları ise Burundi'de yaşıyor.
OECD’ye göre Danimarka, yaklaşık 40 yıldır “dünyadaki en mutlu insanlara” ev sahipliği yapıyor. Danimarkalılara Özgü Ebeveynlik: Dünyanın En Mutlu Çocuklarını Yetiştirme Rehberi kitabının yazarlarından biri olan Jessica Alexander’a göre kolektif yardımlaşma, cömertlik, insanlara saygı duyma ve empati özelliği, eşitlik ilkesine sahip çıkma, özgürlükçü felsefe, savaş ve şiddet karşıtlığı, kamusal ücretsiz eğitim, ayrımcılık karşıtlığı, silahsızlanmayı desteklerler, sosyal haklar gelişmiştir, vergilerinin karşılığını alacaklarından şüpheleri yoktur, sosyal adalete inanırlar, bisiklet en ideal araçtır, beslenme şekilleri sağlıklıdır.
Danimarkalı ebeveynler çocuklarına aktif bir şekilde empatiyi ve başkalarına değer vermeyi öğretiyor. Başarı anlayışlarını, yıldız olmak için çabalamak yerine gerçek takım çalışmasına dayandırıyorlar. Bir çocuğa özgüven kazandırmak yerine özsaygı kazandırmak için çalışıyorlar. Empatiyle sıkı sıkıya ve kökten bağlı olan bu sağlam temelin, uzun vadede bize gerçek mutluluğu ve sağlığı (her anlamda) getirdiğine inanıyorlar. Danimarkalılar çocuklarının hayatlarını aşırı programla doldurmuyor. Oyun, bir çocuğun yapabileceği en önemli şeylerden biri olarak görülüyor.
Danimarka, İsviçre, İzlanda, Norveç, Finlandiya, Kanada, Hollanda, Yeni Zelanda, Avustralya ve İsveç, Dünya Mutluluk Raporun ilk 10 sırasını paylaşıyor. Demokratik, sosyal ve ekonomik eşitsizliklerin ortadan kalkmış olması ve iyi bir sosyal güvenlik sistemine sahip olmaları on ülkenin ortak paydası olarak açıklanabilir.
Dünya Mutluluk Raporu listesinin en sondaki 30 ülkesini ise Afrika ve Ortadoğu ülkeleri oluşturdu. En son sıradaki ülkeler Burundi, Suriye, Afganistan, Togo ve Benin. Bu ülkelerde yıllardır iç savaş, istikrasız bir politik düzen, çatışma ve hastalık ortamı hüküm sürüyor.
Dünya Mutluluk Raporu listesinin 62. sırasında Kuzey Kıbrıs, 69. sırada Kıbrıs Cumhuriyeti ve 78. sırada Türkiye Cumhuriyeti var.
Dünya Mutluluk Raporu'nda Yunanistan, İspanya ve Kıbrıs gibi ülkelerde ekonomik krizler nedeniyle mutluluk konusunda gerileme olduğuna dikkat çekiliyor.
PİSA Projesi
Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı-PISA testi sonuçlarına göre dünyanın en başarılı öğrencileri Finlandiya'da yaşayanlar.
PİSA Projesi matematik okuryazarlığı, fen bilimleri okuryazarlığı ve okuma becerileri konu alanlarının dışında, öğrencilerin motivasyonları, kendileri hakkındaki görüşleri, öğrenme biçimleri, okul ortamları ve aileleri ile ilgili veriler toplanmaktadır.
OECD’nin PİSA 2015 Sonuçları Raporu’nun 5. Sayfasında adanın kuzeyinde neden PİSA testi uygulamaları yapılamadığına dair bilgi mevcuttur.(EK1) Bu bile çözüm ve barışa olan ihtiyacımızın tüm taraflardan fazla olduğunun göstergesidir.
Sophia Faridi’ye göre oyuna çok fazla önem verilmesi, ölçme sisteminde kanaatin ön planda olması, öğretmenler duyulan güven, rekabet ortamından uzak durulması, öğretmen yetiştirme programları, okul saatlerinde öğrencinin kişisel zamanı olması, eğitim zamanının kısa olması, öğretmenlerin yaşam kalitelerine önem verilmesi, alt yapının geliştirilmesinin öneminin kavranması, öğretmenlerin program özerkliği, not sistemi yerine öğrenme öğretme sürecinin öneminin ön planda olması, işbirliği ve etik gibi sosyal değerlerin ön planda tutulması ve gündemdeki konular üzerinden çocukların öğrenmelerinin sağlanması Finlandiyalıların başarılı bir eğitim sürecini sürdürebilmelerinin sırrıdır.
Finlandiyalı ünlü eğitimci Pasi Sahlberg’e göre, başarı büyük ölçüde okul dışındaki ortamdan kaynaklanıyor. Sahlberg, başarılarının sırrını şöyle anlattı: ‘Bir yerlere gidip mükemmel öğretmenler satın alamazsınız. Okul dışı faktörlerin başarıya katkısı çok büyük. Kültür, politika, ekonomik durum okul başarısında etkili. Finlandiya’nın ekonomisi güçlü, teknolojide büyük başarılara sahip. Sosyal göstergeler de çok iyi. Kadınlar güçlü, hükümetin çoğunluğunu kadınlar oluşturuyor. Anne olmak için mükemmel bir ülke. Sağlık ve bakım hizmetleri çok iyi. Çocuk daha doğmadan sağlanan olanaklar var. BM mutluluk endeksine göre Finlandiyalılar dünyanın en mutlu insanları. Bizde iyi okullar değil, iyi sistem var. Kamu okulları çok güçlü. Herkes devlet okuluna gidiyor. Herkese eşit fırsat veriliyor.”
Daha iyisi için çalışmak
Son yıllarda, yoksul ve imkânları kıt sayılabilecek bir ülke olan Estonya, PISA listesinde zirveyi zorluyor. Ekonomik eşitsizliklerin derinleştiği bir ülke olan Estonya’nın sırrı öğretmene verilen değer ve eşitlik ilkesinin herkes tarafından benimsenmesidir. Estonya eski Sovyet sistemini değiştirmemiş, insana ve eşitliğe verilen önem eğitimde ön plandadır. Çocukların 18 aydan itibaren eğitime başlaması devletin sorumluluğundadır. Öğretmenler iyi eğitimli, sınıf içinde özerkliği var ve 11 yaşına kadar öğretmenle çocuk aynı sınıfı paylaşıyor.
Estonya’da öğrenciler tıbbi ve diş hekimliği hizmetlerini, ulaşımı ve okulda yedikleri yemeği ücretsiz olarak tedarik ediyor. Eğitim ise herkes için özele indirgenmiş durumda. Estonya eğitim kurumları, öğrencilere özel olarak pedagojik, psikolojik, konuşma terapisi ve sosyal pedagojik gibi alanlarda danışmanlık hizmetlerini ücretsiz olarak veriyor.
Estonya’daki okullarda tüm öğrenciler için ücretsiz sıcak öğle yemeği sunuluyor. Ayrıca öğrenciler için tıbbi ve diş hekimliği hizmetleri ile okula ulaşım ücretsizdir. Özellikle kırsal alanlarda bulunan okullarda, hobi ve okulöncesi etkinlikler için çok sayıda ücretsiz fırsat sunuluyor. Estonya laik bir ülkedir. Dini eğitim öğrencilere zorunlu olarak verilmemektedir. Din, öğrencilere isteğe bağlı bir ders olarak öğretilmektedir. Estonya’da iyi eğitimin kaynağı iyi öğretmenlere sahip olmak ve eşitlik ilkesine saygı duymak…
Adanın kuzeyi mutlulukta 62. sırada
“Dünya Mutluluk Raporu’nda Kuzey Kıbrıs 62, Kıbrıs Cumhuriyeti ise 69, Türkiye 78 ve Yunanistan 99. sıradadır. Raporun 43. Sayfasında Dünya Gelişim Göstergesi’nde Kuzey Kıbrıs ile ilgili yeni bilgi bulunmadığından 2011 verilerine dayanarak hesaplama yapıldığını belirtiyor. Veri tabanımızın yetersiz olduğu başka platformlarda da dile getirilen bir eksikliğimizdir.” (Bkz: EK 2)
Mutluluğun faktörlerinden biri adil ve eşit gelir dağılımıdır.
Kuzey Kıbrıs’ta kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasıla miktarı yıllık 13.721 dolar ile dünya sıralamasında 51, Kıbrıs Cumhuriyeti ise 31,435 dolar ile 28. sıradadır. 2011 sonrası göreve başlayan kamu çalışanları ve asgari ücret ile çalışanlar ekonomik ve sosyal eşitsizliğe uğramaktadır. Forbes Dergisinin verilerine göre Suat Günsel 1.66 milyar dolar ile dünya sıralamamasında 1577. sırada adanın kuzeyinin en zengini sıfatı taşımaktadır. Suat Günsel 2015 yılında sadece 24.166 TL kişisel kazanç vergisi ödemiştir.
Mutluluğun bir diğer faktörü sağlıklı geçen ortalama ömür beklentisidir.
Adanın kuzeyi iyi bir sağlık politikasına sahip değil ve insanlar geleceklerine dair endişe taşıyor. Adanın kuzeyinde kanserden ölenlerin sayısı 6000. Adanın kuzeyinde 8000 kanser hastası var, her yıl 300 kişi kalp krizi geçiriyor. Adanın kuzeyinde yetişkinlerde diyabet görülme sıklığı % 11, şeker tolerans bozukluğu (gizli şeker) oranı ise % 18 olarak tespit edildi. Adanın kuzeyinde kamu hekimi sayısı 276. Dünya Bankası’nın 2014 verilerine göre her bin kişiye 2.11 doktor düşüyor. Tabii ki bu oran resmi nüfusa göre hesaplanmış, de facto nüfusa göre bu rakam daha da aşağıdadır. Adanın kuzeyinin GSMH’nin %6.39’u sağlık harcamalarına gidiyor. Kamusal veya özel olarak yılda 192 Milyon sağlık yatırımı yapılıyor. Sağlık harcamalarının yarısını vatandaş cebinden ödüyor.
Mutluluğun bir faktörü de bireysel ve kurumsal sosyal destektir.
Ücretsiz eğitim ve sağlık hakkı, engelli bireylerin hayatını kolaylaştıracak düzenlemeler, kadın sığınma evi, yoksulluk, çocukların güvenliği, yaşlı bakım evi, mültecilerin durumu, çocukların bakımı ile ilgili ailelere yasal düzenleme vb. gibi sosyal destek gerektiren alanlarla ilgili eksiklikler basında sıklıkla dile getirilmektedir.
İnsanların hükümet ve iş hayatına dair sahip olduğu yolsuzluk algısı bir diğer faktördür.
Adanın kuzeyinde 41 yılda 39 hükümet kuruldu. 1983’den beri 22 tane hükümet programı açıklandı. Bu süre zarfında mecliste yolsuzluk ve diğer konularla ilgili kurulan araştırma komisyonlarının hiçbiri sonuçlanmadı. Mahkeme kararları, Sayıştaylığın ve Ombudsperson’un yapmış olduğu araştırmalar ve raporlarda hükümetler tarafından hasıraltı ediliyor. İşe alımlar ve ihaleler çoğunlukla usulsüz yapılıyor. Tüm bu verileri analiz ettiğimizde Kıbrıslı Türklerin hükümetlere güvenmesi için somut bir nedeni bulunmuyor.
Mutluluğun bir diğer faktörü de temel hak ve kişisel özgürlüklerin kullanımıdır.
Adanın kuzeyinin yasalar çerçevesinde kurumsal bir devlet yapısı olsa da, Anayasanın belirli maddeleri adanın kuzeyinin Türkiye’nin etkin ve fiili kontrolü altında olduğunu yorumluyor. AİHM de 1992’de aldığı bir kararla adanın kuzeyinden Türkiye’yi sorumlu tutmuştur. Kıbrıslı Türkler, bir başka ülkenin etkin ve fiili kontrolü altında, kendi kendini yönetme hakkı gibi toplumsal bir hakkı kullanamamaktadır. Bununla birlikte Anayasada belirtilen ücretsiz sağlık hakkı ve eğitim hakkına erişememekte, düşünce ve ifade özgürlüğü karşılığında tutuklamalar ve mahkeme süreci ile uğraşmakta, özel yaşam gizliliği hakkı bilişim yasasının olmaması ile delinmekte ve Türk Lirası kullanması nedeniyle ekonomik eşitsizlikler yaşamaktadır. Kıbrıs sorunun siyasi çözümsüzlüğü nedeni ile Kıbrıslı Türkler birçok uluslararası hakkından yararlanamamaktadır. Bununla birlikte Türkiye’nin askeri, politik ve ekonomik ağırlığı, laik eğitim sisteminin gericilikle sınanması ve benzeri konular konular özgürlüklerin kullanımını sınırlanmasında rol oynamaktadır.
Bir diğer faktör de cömertliktir.
Kıbrıslı Türklerin hoşgörülü ve yardımsever duruşu her şeye rağmen devam ediyor. Toplumdaki bağış etkinlikleri bunun göstergelerinden biridir.
Mutlu çocuklar yetiştirebilir miyiz?
Mutlu çocuklar yetiştirebilmek için bazı değişimler talep etmemiz kaçınılmazdır. Eşit ve adil bir gelir dağılımı, sosyal güvence ve özgürlükçü bir eğitim sistemi talebi mutlu nesiller yetiştirmemize vesile olabilir.
Eğitimde devamlılık, süreklilik ve planlama önemlidir. Estonya Eğitim ve Araştırma Bakanlığı Genel Sekreteri Mart Laidmets, “eğitim politikalarını ‘Biz nerede yanlış yapıyoruz’ diyerek değerlendirmek çok faydalı olacaktır. Eğitimde reform yapmak yavaş bir süreçtir. Çünkü her reformun sonucu yalnızca 6 yıl kadar geçtikten sonra gözlemlenebilir. Bu nedenle, tüm reformlar dikkatle gözden geçirilmelidir.” Diyerek, tam da bu noktaya dikkat çekiyor.
Finlandiyalı eğitimci Pasi Sahlberg “rekabete değil işbirliğine önem verilmesi, okul yöneticilerinin daha özerk olmasını, öğrenmenin bireyselleştirilmesi ve yabancı diller öğretilmesinin başarılı bir eğitim sisteminin ve mutlu çocuklar yetiştirmenin ilk adımları olacağını belirtiyor.
Kıbrıs Türk Eğitim Sisteminin eski alışkanlıkları olan gerici, milliyetçi, militarist, ayrımcı, itaatkar, merkeziyetçi, cinsiyetçi, ötekileştirici, ezberci, yarışmacı anlayıştan ayrılarak eşitlikçi, özgürlükçü, yerel, oyun temalı ve barış dili ile kurgulanan bir yapıya bürünmesi;
Doğa dostu, modern ve özerk okullar yapıları tasarlanması;
Yarışmacı sınavlar yerine çocukların ilgi ve eğilimlerinin ön plana çıkarılacağı bir değerlendirme sistemine geçilmesi;
Nitelikli bir öğretmen yetiştirme sistemine, öğretmenlerin hizmet içi gelişimine ve öğretmenlerin yaşam standartlarının yükseltilmesine yatırım yapılması;
Evrensel ilkeler ile donatılmış, sanat ve kültür etkinlikleri ile zenginleştirilmiş, pratik becerilere odaklanmış eğitim programları hazırlanması;
Bununla birlikte güven, niyet ve irade gerekmektedir.
Son söz
Özetle bir ülkede özgürlük, sosyal adalet, eşitsizliklerle başa çıkabilme ve sosyal güvenlik sisteminin güçlü olması insanları mutlu ve huzurlu kılıyor. Mutlu ve huzurlu olan yetişkinler, mutlu çocuklar yetiştiriyor. Mutluluğun toplum içinde adil dağılması eğitim sisteminin başarılı olmasının ana faktörlerinden biri haline getiriyor.
Kırk yıl önce Finlandiya, Hollanda, Danimarka ve Estonya’daki eğitim sistemi çocukları mutlu edecek türden değildi ama son 15 yılda çok şey değişti.
Finlandiyalı eğitimci Pasi Sahlberg’in dediği gibi, “eğitim sistemlerinde mucize olmaz, veri olur, bilgi olur, kararlılık olur, takım çalışması ve ruhu olur, değişime inanç olur.”
Yararlanılan Kaynaklar:
* http://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-38745939
* http://listelist.com/hollandali-cocuklar-mutludur/
*http://www.dw.com/tr/d%C3%BCnyan%C4%B1n-en-mutlu-insanlar%C4%B1-danimarkal%C4%B1lar/a-19121636
*http://www.ugras.org/2016/03/dunya-mutluluk-raporu-2016.html
*http://worldhappiness.report/wp-content/uploads/sites/2/2016/03/HR-V1_web.pdf
*http://www.egitimpedia.com/danimarkali-ebeveynler-dunyanin-en-mutlu-cocuklarini-yetistirmeyi-nasil-basariyor/
*https://onedio.com/haber/danimarkalilari-dunyanin-en-mutlu-insanlari-yapan-faktorler-358870
*http://www.baskabirokulmumkun.net/mutlu-ogretim-mutlu-ogrenim-finlandiyanin-basarisinin-13-sirri/
*http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/yasam/204777/Mutlu_cocuklarin_ulkesi.html
*http://www.internethaber.com/bizim-cocuklarin-onlardan-neyi-eksik-1749773y.html
*http://p24blog.org/yazarlar/1910/egitimin-yukselen-yildizi-estonya
*http://www.devplan.org/Frame-tr.html
*http://www.aksam.com.tr/yazarlar/egitim-mucizesi-finlandiya/haber-378457
*KTÖS Eğitim Politikaları, 2015-2017 Eğitim Sekreterliği Faaliyet Raporu
*https://www.unicef.org/turkey/pdf/_dcd05.pdf
*https://www.unicef-irc.org/publications/pdf/rc11_eng.pdf
*http://www.havadiskibris.com/adanin-kaderi-kanser/
*https://www.yeniduzen.com/40-yilda-38-hukumet-63513h.htm
*Cenk Diler “Hükümetlerin vaatleri ve hezimetleri”
*http://www.forbes.com/profile/suat-gunsel/
*http://www.oecd.org/pisa/pisa-2015-results-in-focus.pdf
EK1:
“Note by Turkey: The information in this document with reference to “Cyprus” relates to the southern part of the Island. There is no single authority representing both Turkish and Greek Cypriot people on the Island. Turkey recognises the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC). Until a lasting and equitable solution is found within the context of the United Nations, Turkey shall preserve its position concerning the “Cyprus issue”. Note by all the European Union Member States of the OECD and the European Union: The Republic of Cyprus is recognised by all members of the United Nations with the exception of Turkey. The information in this document relates to the area under the effective control of the Government of the Republic of Cyprus.” http://www.oecd.org/pisa/pisa-2015-results-in-focus.pdf
EK2:
“There are a few regions which do not have data in WDI (2015), such as Nagorno-Karabakh, Northern Cyprus, Somaliland, and Taiwan. In this case, other sources of data are used if available. The population in Taiwan is 23,037, 031 in 2008 and 23, 373, 517 in 2013, and the aged 15+ is 19,131,828 in 2008 and 20,026,916 in 2013 respectively (Statistical Yearbook of the Republic Of China 2014). The total population in 2013 in Northern Cyprus is 301,988 according to Economic and Social Indicators 2014 published by State Planning Organization of Northern Cyprus in December 2015 (p. 3). The ratio of population 0-14 is not available in 2013, so we use the one in 2011, 18.4 percent, calculated based on the data in 2011 Population Census, reported in Statistical Yearbook 2011 by State Planning Organization of Northern Cyprus in April 2015 (p. 13). There are no reliable data on population and age structure in Nagorno-Karabakh and Somaliland region, therefore these two regions are not included in the calculation of world or regional distributions. “
http://worldhappiness.report/wp-content/uploads/sites/2/2016/03/HR-V1_web.pdf