Ertuğrul SENOVA
Son günlerde mali krizle anılan Doğu Akdeniz Üniversitesi'nde, Rektör Aykut Hocanın’a göre giderler, gelirlerle aynı oranda büyümüyor; 4’te 3’ü maaş ödemelerine giden üniversite bütçesinin sadece 1000’de 1’ini devlet karşılıyor.
Ancak buna karşın aynı devlet kurumdan, artan hayat pahalılığı oranında maaşlara zam yapmasını emrediyor. Akaryakıt istasyonu veya banka işleten özel üniversitelerin aksine, gelirlerinin büyük bir çoğunluğunu öğrenci kaydından elde eden kuruma bütçe desteği yeterince yapılmıyor.
Rektör, Prof. Dr. Aykut Hocanın, DAÜ’nün mali durumuyla ilgili YENİDÜZEN’e konuştu, maaş kesintisi dahil merak edilenleri yanıtladı…
DAÜ’nün gelir gider dengesiyle ilgili yapısal sıkıntıların uzun süredir devam ettiğini belirten Hocanın, üniversite giderlerinin 4’te 3’ünün maaş giderleri olduğunu belirterek, “DAÜ’nün, devlet üniversitesi olması kapsamında yaşadığı esas sıkıntısı, tüm personel giderlerinin, yatırımın, elektrik su gibi giderlerin devlet tarafından karşılandığı yönündeki yanlış inançtır” dedi.
“Devletin DAÜ’ye katkısı, bütçenin yıllık 1000’de 1’i oranındadır” ifadelerini kullanan Hocanın, “DAÜ’nün akaryakıt istasyonları, bankaları yok, maaşları hayat pahalılığı oranında arttırma zorunluluğu var” dedi; “Hükümet tarafından atanan DAÜ Vakıf Yöneticiler Kurulu ile bu konular, ‘daha fazla destek’ olunması yönünde görüşülüyor” şeklinde konuştu.
Maaşlarda kesinti konusunda görüşmelerin sürdüğünü, uygulanacak planın kamuoyuyla paylaşılacağını söyleyen Hocanın, “DAÜ’nün, herkesin ulaşabileceği bir yasası var. Ve yasanın ilgili maddesinde aynen şöyle diyor: Bütçede açık oluşması halinde devlet tarafından katkı yapılır” dedi.
“Devletin DAÜ’ye katkısı, bütçenin 1000’de 1’i… Bütçenin 3’te 2’si maaş ödemelerine gidiyor”
► YENİDÜZEN: DAÜ’nün ilk kez 2019 yılında bütçe açığı yaşadığı ve bu açığın 550 milyon TL’ye çıkmasının beklendiği, işlerin kötüye gittiği iddia ediliyor. Bu rakamlar doğru mu? Sorunlar nereden kaynaklanıyor?
⇨ Aykut Hocanın: “Üniversitenin gelir gider dengesiyle ilgili yapısal sıkıntılar uzun süredir var. Her bütçe dengededir. Demek istenilen öz kaynaklarla karşılanma zorunluluğunun ortaya çıkmasıdır. Üniversitenin öz kaynağı var ve arada olan gelir – gider dengesizliği bununla karşılanır. 2009’lardan bu yana kaynaklanan sorunlar olur. Bu yapısal sorunlar da devam ediyor. Üniversite giderlerinin büyük bir bölümü maaştır. Bütçenin 4’te 3’ü maaş ödemesine gidiyor. DAÜ’nün, devlet üniversitesi olması kapsamında yaşadığı esas sıkıntısı, tüm personel giderlerinin, yatırımın, elektrik su gibi giderlerin devlet tarafından karşılandığı yönündeki yanlış inançtır. Bunların tümü DAÜ tarafından karşılanıyor. Devletin DAÜ’ye katkısı, bütçenin yıllık 1000’de 1’i oranındadır. Geriye kalan gelirler öğrenci gelirlerinden ve diğer ufak tefek gelirlerinden elde etmeye çalışılıyor. Örneğin yurt gelirleri, yemek, kafeterya gelirleri gibi… Üstelik hepsi bize ait değil. Devlet üniversitesi olmakla ilgili temel sıkıntı, tüm yasal zorunluluklarımızı, eksiksiz yerine getirme yükümlülüğümüzün olması. Bu yükümlülükleri tamamen yerine getiriyoruz. Her şeyi yasalara uygun yapıyoruz. Herhangi bir kuruma borcumuz yok. Devletle ilgili mahsuplaşmayı planladığımız bir rakam var. Onun haricinde herhangi bir kuruma veya bankaya borcumuz yok. Bizim bütçe ile ilgili temel sıkıntımız şu; öğrenci gelirlerimizin azaldığı durumlar olmuştur. Maaşlarımız astronomik olarak büyümekte. Bizim yasamıza göre kamu personeline ödenene hayat pahalılığı oranı, DAÜ personeline yansıtılır. 2022 yılında; önce Ocak’ta yüzde 37, Temmuz’da yüzde 56,6 olmak üzere toplam; yüzde 125 yıllık maaş artışı personele yansıtıldı. Bunların yanında, 2023 Ocak ayında da yeni artışlar yine yansıtıldı. Bunların tümü yasal zorunluluk. Üniversite giderleri, yüksek enflasyon oranında büyürken, öğrenci gelirleri aynı oranda büyümedi.”
“DAÜ’nün akaryakıt istasyonları, bankaları yok, maaşları hayat pahalılığı oranında arttırma zorunluluğu var”
► YENİDÜZEN: Öğrenci gelirleri neden aynı oranda büyümedi?
⇨ Aykut Hocanın: “Çünkü YÖK yerleştirmeyle öğrenci alıyoruz. Bu kapsamda 1 yıl önceden belirlenen rakamları var. Türkiye’den gelen öğrencilerin büyük oranı burslu. KKTC vatandaşı öğrencilerin ücretleri ise düşük. Yabancı öğrenci sayısı ise düşük seyretti, bu kapsamda yapısal sıkıntılar yaşandı. Devlet üniversitesi olduğumuz için, özel teşebbüs girişimlerimiz yasaya uygun değil. Bizim bankamız, akaryakıt istasyonumuz yok. Şirketlerimiz yok. Diğer üniversiteler şirket statüsünde olduğundan dolayı bunlar faydalanma seçenekleri var. Yine özel üniversitelerin, hayat pahalılığı oranında maaş arttırma zorunluluğu da yok. Hükümet tarafından atanan DAÜ Vakıf Yöneticiler Kurulu ile bu konular, ‘daha fazla destek’ olunması yönünde görüşülüyor.”
“Artan denetimin ardından yabancı öğrenci sayısında düşüş yaşandı, bütçeye olumsuz yansıdı”
► YENİDÜZEN: Üniversitenin tanıtımı ve yabancı öğrenci getirtme konusundaki alanlara tecrübesiz elemanlar atandığı, bu yüzden öğrenci getirtme konusunda sorunlar yaşandığı yönünde iddialar var. Siz de yabancı öğrenci gelişlerinde azalma olduğunu söylüyorsunuz. Bu eleştiriler haklı mı? Ne düşünüyorsunuz?
⇨ Aykut Hocanın: “Ben göreve geldikten sonra yasa, tüzük, yönetmelik ve uyumla ilgili ortaya koyduğum ısrarım ve pozisyonum vardır. Her şey adaletli olacak, liyakate dayalı olacak. Yapılan bu değerlendirme görecelidir. Ben göreve geldikten sonra 1 tane müdür değişti. Geriye alan müdürlerin 4 ila 8 yıl arası süren vekaletleri vardı. 3 müdürümüzün münhal süreçleri adil şekilde yapıldı, 2 tanesi asaleten atandı biri de görevden ayrıldı. Asaleten atanan müdürler, en tecrübeli isimlerdi. Sanırım kastedilen, 1 müdürlüğümüzde yapılan değişiklik. Uzun yıllar müdürlük yapan bir müdüre görev değişikliği yapıldı. Yerine de idare amirimiz, öğrenci işlerinden sorumlu koordinatörümüz onun yerine atandı. Bu da vekaleten yapılmış bir şeydir. Bu atamanın açıkçası çok yerinde olduğunu, öğrenci işlerinde iyi bir performans sağlandığını görüyoruz. Hem yasalara, hem de hakkaniyete uygun. Tecrübesiz insanlar atandı yönündeki eleştiriler hiç doğru değil. Bizim üniversitemizin yabancı öğrenci sayılarının en yükseğe çıktığı zaman 2016 yılıdır. O dönemden önce yavaş yavaş arttı en üst noktasına 2016’da ulaştı. 2020’ye kadar azaldı. 8 bin civarından 5 bin civarına geriledi. Ben göreve Haziran 2020’de geldiğimde 5 bin civarı öğrenci vardı. Koronavirüs ve diğer süreçlerden geçtik. 4 bin 600’lerdeydi, bahar ve güz dönemlerinde yüksek sayıda yabacı öğrenci aldık. Bu bahar döneminde çeşitli faktörler var. Yabancı öğrencilerle ilgili KKTC genelinde sıkı denetim gündeme geldi. Kamuoyunun bu yönde baskısı vardı. GKK’nın da hükümetin de değerlendirmesi, öğrenci niteliği taşıyanların adaya gelmesi, geriye kalanların, suç unsuru oluşturabilecek olanların ülkeye alınmaması yönünde oldu. Bu sıkı denetim genelini etkiledi. Beklentinin altında yabancı öğrenci kaydımız oldu. Bu bütçemize olumsuz yansıdı. Ancak esas etkileyen kısım; yüksek enflasyon kaynaklı hayat pahalılığı, yüzde 45’e yakın zam yapılmasının zorunluluğudur. Ama tabi ki çalışanların bu konuda hiçbir suçu yok.”
“Personel sayısı planlı olarak önemli oranda azaldı… 220 kişi gitti, 70 kişi geldi”
► YENİDÜZEN: Basında bir süredir, maaşlarda kesinti yapılacağı yönünde iddialar yer alıyor. Bu iddialar doğru mu?
⇨ Aykut Hocanın: “Bu konuda hem DAÜ’deki en üst karar alma organı VYK, hem Rektörlük, hem de toplu iş sözleşmesi tarafı olan yetkili sendikalarla oturup her türlü tedbiri alıyoruz, almaya da devam edeceğiz. Biz göreve geldikten sonra personel sayımızda planlı şekilde çok önemli azalmalar yaşanmıştır. 2021’de kadro çalışma tüzüğümüzü değiştirdik, akademik personel için 65 yaş sınırlamasını getirdik. Bu kapsamda yüksek ücret aldığını düşünebileceğiniz insanlar yerine, Yardımcı Doçent akademisyenler istihdam ettik. Rakam vermek gerekirse, toplamda 220 civarı akademik ve yönetsel personel oldu. Giren personel sayısı ise 70. Yani biz hem akamdeik, hem yönetsel hem de işçi bacağında çok ciddi istihdam yapıyoruz. Bizim münhalsız aldığımız kimse yok. Şu anda bir münhal süreci var. Bu kadar ayrılan isim yerine çok elzem yerler için işçi, sanatkar, marangoz ve işlerin yürütülmesi için gerekli personeli alıyoruz. Başarılı olanların kadroya geçme imkânları olacak. Tasarrufu her alanda yapık, yasal değişiklikler yaptık, DAÜ örnek olacak düzeyde statüsünü yürütüyor.”
Maaşlarda kesinti… “Görüşmeler devam ediyor”
► YENİDÜZEN: Yani yaptığınız değerlendirmeler sonucunda, maaşlarda kesintiye gitmek dahil her türlü olasılığı değerlendiriyorsunuz, doğru mu anlıyorum?
⇨ Aykut Hocanın: “Bu konularda yapacağımız değerlendirmelerde, herhangi birinin özlük haklarıyla ilgili değerlendirme yapabilmek için gerekli adımları atmalıyız. Toplu iş sözleşmesi var, yükümlülükler var… Bunlarla ilgili uzlaşı sağlanması için bir plan yapılacak. Görüşmeler yapılıyor, çalışmalar yürütülüyor.Belirlendiğinde, plan ve programı kamuoyuna duyuracağız. DAÜ’nün, herkesin ulaşabileceği bir yasası var. Ve yasanın ilgili maddesinde aynen şöyle diyor: Bütçede açık oluşması halinde devlet tarafından katkı yapılır.”
“DAÜ batıyor mu şeklindeki değerlendirme çok yanlış, bu söylemler bizi çok üzüyor”
► YENİDÜZEN: Son olarak, DAÜ batıyor mu?
⇨ Aykut Hocanın: “Çok yanlış bir değerlendirme. DAÜ, problemlerini çözecek, kendi paydaşlarıyla uzlaşabilecek kabiliyettedir. Bu tarz söylemler bizi çok üzüyor. Eleştiriler iyiye doğru yapılabilir. Ama DAÜ’nün dönem dönem yaşadığı sıkıntıları, yapısal sorunlarını çözecek gücü vardır. Bu konuda çalışmalar da devam ediyor.”