OLASILIK VE İSTATİSTİK
"Olasılık teorisi, sözde "şansa" bağlı olguları inceler;
Yani; zarlar ve yazı-tura gibi.
Betimsel istatistikte ise, "gerçek" olaylar hesaplanır;
Doğum oranları, ölüm oranları gibi.
Diğer bir deyişle;
Olasılık teorisi denklemler oluşturmak içindir, bunlar da istatistikleri elde etmekte kullanılır." (Marquis Pierre Simon, 1801. Laplace "Olasılık Hakkında Felsefi Denemeler" ... )
DETERMİNİZM
"...istatistik biliminin kurucusu sayılan De Moivre, şansın bir yanılması olduğuna inanıyordu. De Moivre ayrıca hiçbir şeyin şans eseri olmadığını, şans olarak tanımlanan olayların gerçekleşeceğinin biz bilemesk de önceden belli olduğunu, çünkü bu olayların bazı durumların sonucu olarak oluştuğunu ileri sürdü. Ona göre, sözde rastgele, gelişigüzel olan herşeyin aslında bir fiziksel nedeni vardı. Örneğin parayı attığımızda yazı gelmesi, varsayıldığı gibi %50'lik bir şansa bağlı değil; paranın tutuluş açısına, paranın atıldığı ortama, sıcaklığa, rüzgâra, paranın yapıldığı maddeye, paranın büyüklüğüne, paraya uygulanan kuvvete, yerden atılış yüksekliğine ve benzeri başka fiziksel özelliklere bağlıdır ve bunu hesaplayıp sonucu önceden bulmak mümkündür diyor De Moivre. Ancak De Moivre'ye göre insanlar, evrenin belli gerçeklerini ölçebilecek becerilere ve kapasiteye sahip değildir. Deterministlere göre de olaylar her ne kadar rastgele görünse de, aslında tamamen fiziksel gerçeklerle koşullandırılmıştır ve böyle belirlenirler. Deterministlere göre herşeyin bilinen ya da bilinmeyen bir sebebi vardır...
DE MOİVRE ÖLECEĞİ GÜNÜ HESAPLAMIŞTI
...Kendisi de bir determinist olan De Moivre; fiziksel verileri kullanarak, sözde tahmin edilemez olan şeyleri tahmin ediyordu. Bu yöntemle, öleceği günü de öngördü. De Moivre, hayatının son birkaç ayında, her gece on beş dakika fazla uyuduğunu fark etti. Uykusu her gece 15 dakika uzadığına göre, 24 saat uyuyacağı gün öleceğini öngördü. Yaptığı hesaplamalarla öleceği günün 27 Kasım 1754 olacağını hesapladı. Ve tam da hesapladığı gün öldü...!" (Adam Fawer, 2009. Olasılıksız).
GERÇEĞİ EN AZ YANLIŞLA TAHMİN ETMEK
Kısacası;
İstatistik biliminin kurucusu sayılan De Moivre'nin yanısıra,
Olasılık teorisini matematikte ilk kullanan kişi olan Laplace da;
Olasılığın doğru cevabı hesaplamadığını,
En az yanlış olan cevabı bulmaya çalıştığını ileri sürmüş;
Gerçeği tahmin etmenin en iyi yolunun doğru cevabı hesaplamak değil,
En az yanlış olan cevabı hesaplamak olduğunu kanıtlamıştır...
Örneğin;
Bir madeni parayı dört defa havaya fırlattığımızda;
İki sefer yazı gelme olasılığı %37.5 'tir.
Paranın dört defa fırlatılışında 2 yazı gelme olasılığı;
1 kez yazı, 3 kez yazı ya da dört kez yazı gelme olasılıklarından daha büyüktür.
Şöyle ki;
Hiç yazı gelmemesi olasılığı %6.25,
1 yazı gelmesi olasılığı %25,
2 yazı gelmesi olasılığı %37.5,
3 yazı gelmesi olasılığı %25,
4 yazı gelmesi olasılığı %6.25'tir.
Bu yüzden 2 yazı geleceği tahmini en az yanlıştır...
Şöyle diyelim;
Y= Yazı geldi
N= Paranın kaç kere atıldığı
O(Y) = parayı 1 kez attığımda kaç kez yazı geleceği olasılığı olsun.
Y= O(Y) x N
Y= 0.5 x 4
Y= 2
Yani parayı 4 kez attığımızda, yarısında, yani 2 defasında yazı gelme olasılığı en yüksektir.
Ama bu atışlarda çoğu kez iki defa yazı gelmeyecektir...
Çünkü iki sefer yazı gelme olasılığı %37.5 olduğundan, iki sefer yazı gelmemesi olasılığı %62.5'tir...
Yani para dört kez atıldığında en az yanlış tahmin 2 defa yazı geleceğini ileri sürmektir...
KAMUOYU YOKLAMALARI
İşte bu yüzden kamuoyu yoklamaları da kesin değildir...
Örneklem gruplar oluşturarak, gerçek durum yaşanmadan önce, o durumun nasıl gerçekleşeceği üzerine tahminler yürütürsünüz...
Söz konusu olan durum seçimler ise,
Olasılıklar dahilinde hangi adayın kazanacağını ortaya koyarsınız...
ADİL BİR TOPLUM VE BARIŞ SİBEL SİBER İLE MÜMKÜNDÜR
Kıbrıs'ta zaman; Sevgi ve Barışa, alan ve insiyatif tanıma zamanıdır...
Zaman; Statükoculara meydan okuma zamanıdır...
Siyasetin de muadili yoktur!..
Siyasetin en önemli değeri, Adalet ve Barışı tesis etme potansiyelidir...
Bu potansiyeli harekete geçirecek olasılığı hesaplamak ise oldukça önemlidir.
Bunu da en az yanlış tahmini hesaplayarak öngörebiliriz...
Kıbrıs'ın kuzeyinde yaklaşan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde,
Bu olasılığa, yani seçimleri kazanmaya en yakın aday Sibel Siber'dir...
Siyaset kurumunu kullanıp,
Adil, açık, steril bir toplum ve Barışı inşa edelim...
Bu Sibel Siber'le mümkündür...