13. maaşlar henüz ödenmedi.
Çarşı para bekliyor.
Her yıl yeni yıla girerken çarşının endişesi ve beklentisidir maaşların ödenmesi veya ödenmemesi…
Bu beklenti ekonominin canlanması ile doğru orantılıdır. Yani maaşların veya 13. maaşların ödenmesi ve çarşıya düşmesi ekonominin canlanmasını getirir çünkü para dolaşımı artmıştır.
Özellikle bizim gibi ülkelerde yani alışverişin maaşların ve de 13. maaşların ödenmesine bağlı olarak artması çarşının beklentisini daha da artırır.
Bizde daha yoğun olarak ticaret var, yani dış alım ve yurt içinde satış var.
Yerli üretim ihtiyaca ve beğenilere cevap verebilir nitelikte ve de nicelikte olsa maaşların çarşıya düşmesi beklentisi bir nebze düşecektir ancak yerli üretim bu bağlamda yeterli değil.
Elbette ki dış alım-iç satım da maaşların beklenmesini gerektirmeyebilir ancak maaşlara bağlı bir ekonomi bu durumu zorlar. Sürdürülebilir bir ekonominin olması ve üreticinin ürettiğini kolaylıkla satması, sattığının karşılığında yeni hammadde alabilmesi, yeni ürünleri piyasaya sürmesi durumunda o sektörde önemli bir işgücünü de gerektirir, işsizlik oranı azalır, ekonomi kendini sürekli yeniler ve para da sürekli piyasada dolaşır olurdu ancak böyle bir durum yok.
Bu yüzden başta da söylediğimiz gibi esnaf maaşların ödenmesini bekliyor. Kamuda çalışan, özelde çalışan 13. maaş veya aylık maaşını almayı bekliyor. Yeni yıla girerken istemeseniz de mutlaka bir tüketim dilimine girmeniz gerekiyor.
***
Yılbaşı gecesi için dışarıda yer ayırmışsanız 4 kişilik bir aile için 600 TL civarı para ayırmalısınız… Evdeyseniz de o gece masayı hazırlamak, güzel bir gece geçirmek için mutlaka para harcamalısınız. Yılbaşı hediyeleri var… Ailede, işyerinde yeni yıl hediyeleri vermek gerekiyor. Bunlar için bir bütçe gerekli…
İşte bu bütçe de daha fazla ödenecek maaşlardan gelecek…
Beklenti bu.
Maaş yoksa harcama yok, yemek yok, hediye yok, ihtiyaçlar yok…
Bugün Aralık’ın 24’ü.
Henüz maaşlar için hükümetten bir sinyal yok. Bu hafta olması da çok mümkün görünmüyor. Büyük ihtimal hafta başı olabilir ancak daha önceden bütçe ayarlanabilse, son günleri beklemeden para çarşıya düşse canlılık da bir o kadar uzun sürerdi ancak kamuda maaşların ödenmesi bile başka bir ülkeyle ilişkilere bağlıyken 13. maaşla ilgili böyle bir planlama yapmak da çok mümkün değil.
Keşke ticarete yani ‘alalım satalım’a bağlı bir ekonomi olmasak, üretim de yapabilsek…
O zaman paranın dolaşımı sürekli olacaktır diye tekrarlamak istiyorum.