Kayıplar Komitesi’nin Paşaköy (Aşşa), Balabayıs (Bellapais – Boğaz Piknik Alanı), Atlılar (Aloda), Lapta (Lapithos), Akaça (Akaki) ve Malatya’da (Balyosofo) kazıları devam etti.
Noel tatili nedeniyle bu hafta iki gün kazı yapılmadı, Yılbaşı tatili nedeniyle de bugün ve Pazartesi günü kazılara ara verilecek, kazılara 2 Ocak 2023 Salı günü kaldığı yerden devam edilecek.
Girne’de bir askeri bölge içerisinde yürütülmekte olan kazı sona erdi, önümüzdeki günlerde yine askeri bölgelerden birisi içerisinde yeni bir kazı başlayacak...
Kayıplar Komitesi Kıbrıslıtürk Üye Ofisi Kazılar Koordinatör Yardımcısı Arkeolog Erge Yurtdaş’tan aldığımız bilgilere göre, kazılarda son durum şöyle:
*** Paşaköy/Aşşa: 1963/64 kaybı iki Kıbrıslıtürk'ün, efkalipto ağaçlarının bulunduğu bir arazide, ağaçların altında ya da arazideki çukurluk bir alanda/kuyuda gömülü olabileceği bilgisi doğrultusunda önceden kazılmış bir arazide genişleme çalışmaları başlatılmıştır. Kazı çalışmaları halen devam etmektedir.
*** Balabayıs/Beylerbeyi/Bellapais (Boğaz Piknik Alanı): 1974 kaybı birkaç Kıbrıslırum'un, dağlık ve ormanlık bir arazide, yamaçta, gömülmüş olabileceği bilgisi üzerine başlatılan kazı çalışmaları halen devam etmektedir.
*** Atlılar/Aloda: 1974 yılında Atlılar toplu mezarına gömülen 37 Kıbrıslıtürk, yine aynı yıl içerisinde Atlılar Köyü'ndeki Şehitliğe nakledilmiştir. Atlılar Şehitliği'ndeki kalıntıları kimliklendirmek amacıyla başlatılan sistematik kazı çalışmaları halen devam etmektedir. 22 Kıbrıslıtürk’ten geride kalanlara ulaşılmıştır ve kazı devam ediyor...
*** Girne/Kyrenia (askeri bölge): 1974 kaybı bir grup Kıbrıslırum'un dere yatağına yakın bir noktada gömülü olabileceği bilgisi ile daha önce de kazısı yapılan alana yakın bir noktada tekrardan başlatılan kazı çalışmaları son bulmuştur.
*** Malatya/Palaiosofos/Balyosofo: 1974 kaybı, bir veya iki Kıbrıslırum'un, Girne Dağları'nın kuzeye bakan cephesinde, ormanlık bir arazide gömülmüş olabileceği bilgisi üzerine başlatılan kazı çalışmaları tüm hızıyla devam etmektedir.
*** Akaça/Akaki: 1963/1964 kaybı bir veya daha fazla sayıda Kıbrıslıtürk'ün, bölgedeki kuyuya atılmış olabileceği bilgisi üzerine başlatılan kazı çalışmaları halen devam etmektedir.
Biz de kazı ekiplerindeki tüm arkeologlarımıza, şirocularımıza ve diğer çalışanlara mutlu yıllar diliyoruz... Kayıplar Komitesi’nin tüm çalışanlarının ve yetkililerinin de yeni yılını kutlar, “Çok kolay gelsin” deriz...
Lapta'daki kazılardan görünüm...
Boğaz piknik alanındaki kazılardan görünüm...
*** GEÇMİŞLE YÜZLEŞMEYE DAİR DÜNYADA YAŞANAN SORUNLAR...
Karadağ: “Savaş suçlarıyla ilgili 2023’te de fazla ilerleme kaydedilemedi...”
Balkan Araştırmacı Gazeteciler Ağı’ndan Samir Koyaseviç’in 28 Aralık 2023 tarihli haberine göre, Karadağ’da savaş suçlarıyla ilgili olarak 2023’te fazla bir ilerleme kaydedilemedi... Samir Koyaseviç’in bu haberini okurlarımız için derleyip Türkçeleştirdik. Haber özetle şöyle:
*** Uzmanlara göre Karadağ, Yugoslavya’nın kanlı çöküşünde oynadığı rolle ilgili olarak ayak sürümeye devam ediyor. 2023 yılında Karadağ, savaş dönemindeki geçmişine dair pek az ilerleme kaydedilebildi, savaş suçlarına dair yeni suçlamalar ya da duruşmalar olmadı. 2006’da bağımsızlığından bu yana Karadağ, Hırvatistan, Bosna-Hersek ve Kosova’da işlenmiş olan savaş suçlarına dair sekiz dava yürütmüş bulunuyor ancak suçlananların tümü de, alt düzeydeki savaşçılardan oluşuyor.
*** Karadağ’ın AB üyeliğine dair 2023 yılı raporunda Avrupa Komisyonu, yeni davaların yokluğuna dikkati çekti. Savaş suçlarına dair getirilen son dava, 2021 yılının Aralık ayında Boşnak Sırp asker Slobodan Pekoviç (Curciç diye de biliniyordu) aleyhine açılmıştı – 1992 yılında iki Boşnağı öldürmekle ve Bosna savaşı esnasında Foça bölgesinde bir kadına tecavüz etmekle suçlanıyor. Davası Podgoriça’da (Burguriçe) devam etmekte olan Pekoviç, suçsuz olduğunu savunuyor.
*** Merkezi Podgoriça’da bulunan İnsan Hakları için Gençlik İnsiyatifi adlı sivil toplum örgütünden Vaskrsiya Klaçar, “2015’ten bir belge olmasına karşın, Savaş Suçlarına Dair Araştırma Stratejisi hale uygulanmaya çalışılıyor. Bu üç sayfalık bir belgedir ve yetkililerin savaş dönemi geçmişiyle yüzleşme istekleri hakkında net bir mesaj veriyor” diyor. Klaçar, “Karadağ’ın karışmış olduğu savaş suçlarıyla yetkililerin sistematik ve etkili biçimde yüzleşmelerini bekliyoruz” diye konuşuyor.
*** Mart 2022’de savaş suçlarının kovuşturulmasını takip etmek üzere Özel Devlet Savcısı olarak atanan Vladimir Novoviç, aynı yıl içerisinde Pekoviç’e suçlamalar getirmişti... Ancak Haziran 2021’den bu yana Devlet Başsavcılığı görevi boş duruyor, bunun nedeni parlamentoda yeterli oy sağlanamayışı. Devlet Başsavcısı olmaksızın da savaş suçlarının kovuşturulmasında yeni bir devlet stratejisi geliştirmek, hukuken mümkün değil.
*** 2015 tarihi taşıyan şimdiki strateji, arşivlenmiş soruşturmalar yeniden ele alınarak bunlar tekrar açılacaktı fakat son yıl içerisinde Özel Devlet Savcısı, yalnızca iki tutuklama emri vermiş bulunuyor. Bunlardan birincisi Slobodan Pekoviç idi, savaş dönemi tecavüzü suçlamasıyla yargılanıyor, ikincisi ise Zoran Gasoviç olmuştu – kendisi Karadağlı bir polis subayı idi, geçtiğimiz Aralık ayında, 1992 yılında Bosna-Hersek’in başkenti Saraybosna’da sivillere karşı savaş suçları işlediği gerekçesiyle tutuklanmış bulunuyor.
*** Bu arada Karadağlı yetkililerin, suçluların iadesine dair tartışmalı kararları oldu. Geçtiğimiz Ekim ayında, komşu Kosova’nın iki kişinin – Momçilo Vukotiç ve Momçilo Bulatoviç – 1998-99 Kosova savaşı esnasında işledikleri ileri sürülen savaş suçları gerekçesiyle mahkemeye çıkarılmak üzere iadelerini istemesi üzerine, Karadağ Adalet Bakanı Marko Kovaç bunu reddetti. Kovaç, Priştine’deki yetkililerin sözkonusu iki kişinin iadesi konusunda ikna edici olamadıklarını ileri sürdü.
*** Karadağ’ın Uluslararası Hukuki Yardım Yasası’na göre, siyasi veya askeri bir gerekçeyle suçlanan bir kişinin iadesini devlet reddedebilir fakat bu iadeyi reddetme konusu, soykırım, insanlığa karşı suçlar, savaş suçları ve terörizm konularında geçerli değildir.
*** Bu yılın Nisan ayında, insan hakları örgütleri, savcılara çağrıda bulunarak 1999 yılında Karadağ’ın Kaludyerski Laz köyünde Yugoslav ordusuna mensup askerler tarafından altı Kosovalı Arnavut sivilin öldürülmesine dair bir soruşturma açmalarını talep etmişti. Ancak bugüne kadar bu konuda Devlet Özel Savcılığı, herhangi bir yanıt vermiş değil. Sivil Eğitim Merkezi adlı sivil toplum örgütünden Tamara Milas, Karadağlı yetkililerin insiyatif almaktan kaçınmalarını eleştirdi. Milas, BİRN’e yaptığı açıklamada, “Daha etkili soruşturmalar, kovuşturmalar, duruşmalar ve kararlar için proaktif bir yaklaşım olmadı. Tekrar açılan soruşturmalar olmadı ve ayrıca emir verenlerin sorumluluğuna dair tek bir dava dahi açılmadı” dedi. “Savaş suçlarına dair emir verenlerin sorumluluğuna ilişkin profesonel bir ilgi ve alaka yoktur” diye konuştu Milas. Özel Devlet Savcılığı ise bu konuda yorum yapmaktan kaçındı.
*** Yine geçtiğimiz Nisan ayında Devlet Yüksek Savcılığı, 2006 yılında Hırvatistan’la birlikte üzerinde anlaşmaya vardıkları ve savaş suçlarının kovuşturulmasına dair anlaşmanın gözden geçirilmesini isteyeceklerini, bunun değiştirilerek Hırvat yurttaşlara dava getirmelerine olanak verilmesini talep edeceklerini duyurdu. Savaş suçu işlemiş olanların adalet önüne çıkarılmasında pek az ilerleme kaydedilirken, bu arada devlet yetkilileri savaş dönemi işlenmiş suçları anma törenleri düzenliyorlar... Örneğin geçtiğimiz Mayıs ayında o günlerde Başbakan olan Dritan Abazoviç ile kabinesi, en az 66 Boşnak göçmen ve bazı etnik Sırplar’ın Herçeg Novi’den kovularak Bosna’da Sırp denetimindeki topraklara gönderilmesinin yıldönümüne katıldılar. Bu kovulan siviller kamplara konmuşlardı ve ancak birkaçı hayatta kalabilmişti...
*** Milas, yetkililere, protokolün ötesine geçmeleri çağrısında bulunuyor ve “Korkarım ki bu konuları düzgün biçimde ele alacak olgun bir siyasi yapımız henüz yoktur... Bunlar çok daha karmaşık konulardır ve siyasi açıklamalarda büyük bir duyarlılık ve sorumluluk gerektirir” diye konuşuyor.
(BIRN’de 28.12.2023’te Samir Koyaseviç imzasıyla yer alan haberi özetle derleyip Türkçeleştiren: Sevgül Uludağ/YENİDÜZEN).