Didem MENTEŞ
Patates piyasada tükenme noktasına geldi, fiyatlar tavan yaptı. Bu yıl yerli patateste rekolte düşüklüğü yaşanması nedeniyle, Tarım Bakanlığı, Patates Üreticileri Birliği Kooperatif Ltd’e ithal izni verdi. Adaya ithal edilen ürünlerde mantar hastalığı tespit edilmesi üzerine toplatılarak, önceki gün imha edildi. İthal patatesin de piyasadan toplatılması, yeterli ürünün de bulunmaması nedeniyle yerli patates fiyatları 7-10 TL arasında reyonlarda yer aldı.
Tarım Bakanlığı piyasada oluşan fiyat anomali nedeniyle devreye girdi. Yerli patates hasadı elde edilene kadar, Toprak Ürünleri Kurumu ülkeye patates temin etmesi için görevlendirildi.
Patates piyasada tükenme noktasına geldi, fiyatlar tavan yaptı. Bakanlık devreye girdi. Bakan Şahali piyasadaki fiyatlara tepkili: “Geçtiğimiz yıl ilkbahar rekoltesi 1 ila 1.20 TL arasında üretici tarafından satıldı. Dolayısıyla şu anda pazarda bahçe çıkışı 1.20 ila 1.30 TL olan patatestir. O yüzden bu noktada dostane bir ticari işin olmadığını düşünüyoruz”
Şahali: “TÜK görevlendirildi”
YENİDÜZEN’e konuşan Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanı Erkut Şahali, bu yıl ki rekolteyi 16 bin ton civarında beklerken 6 bin ton civarında kaldığını söyleyen Şahali, “patates fiyatlarındaki anormal tırmanışın sebebi aslında yeterli miktarda üretimin yapılamamış olmasıdır” dedi.
Şahali, yerli patatesin hasadının piyasaya çıkması için 1.5 aydan fazla süre olduğunu dolayısıyla patatesin ülkeye temin edilmesiyle ilgili TÜK’e görev verildiğini, çalışmaların sürdüğünü söyledi.
Şahali, “Sebze ve Meyve Toptancılar Birliği’nin elinde yerli patates vardır ve takdir ettikleri fiyat maliyetinin çok üzerindedir. Pazardaki fiyatlar bellidir. Geçtiğimiz yıl ilkbahar rekoltesi 1 ila 1.20 TL arasında üretici tarafından satıldı. Dolayısıyla şuanda pazarda bahçe çıkışı 1.20 ila 1.30 TL olan patatestir. O yüzden bu noktada dostane bir ticari işin olmadığını düşünüyoruz. Bu nedenle TÜK çok büyük olasılıkla patatesin ülkeye teminini gerçekleştirecek” dedi.
Askeri kantinde satılan patatesin de ithal ürün olduğuna dair Bakanlığa bir ihbar geldiğini söyleyen Şahali, yapılan kontroller sonucunda askerde satılan patatesin yerli ürün olduğunun tespit edildiğini açıkladı.
Starling Marketler Sebze ve Meyve Satın Alma Sorumlusu Sait Kaplan, piyasada patates bulamadıklarını, ellerindeki stokları tükenmeye başladığını belirtti.
“Piyasada ürün azaldı, fiyatlar arttı”
Yerli patateste bu yıl rekoltenin düşük olduğunu bu nedenle Tarım Bakanlığı’nın izniyle Türkiye’den patates ithal ettiklerini belirten Kıbrıs Türk Patates Üreticileri Birliği Başkanı Engin Halkseven, üretim az olmasından dolay fiyatların yükseldiğini söyledi.
Kıbrıs Türk Sebze ve Meyve Toptancılar Birliği (KIBSEM) Genel Sekreteri Hakkı Haktanır ise ithal patatesin geri toplanması nedeniyle piyasada açık oluştuğunu, çok az miktarda yerli ürün kalması nedeniyle bunun fiyatlara yansıdığını belirtti.
Starling Marketler Sebze ve Meyve Satın Alma Sorumlusu Sait Kaplan ise piyasada patates bulamadıklarını, ellerindeki stokları tükenmeye başladığını söyleyerek, Tarım Bakanlığı’nın çözüm bulmasını istedi.
Adaya ithal edilen ürünlerde mantar hastalığı tespit edilmesi üzerine toplatılarak, önceki gün imha edildi.
Halkseven: “Üretim az olduğu için fiyatlar yükseldi”
Kıbrıs Türk Patates Üreticileri Birliği Başkanı Engin Halkseven, kooperatif olarak yaklaşık 250 ton patates ithal ettiklerini, bunun bir kısmının satıldığını, elde kalan 54 ton patateste de mantar hastalığının tespit edildiğini söyledi. İthal patatesin hem Türkiye’de hem KKTC’de tahlillerinin yapıldığını söyleyen Halkseven, “hastalık patatesin toprağında değil patatesin yumrucuğu üzerinde olan bir mantardı. TÜK yetkilileri bunu tespit etti. 54 ton bugün (dün) imha ediliyor” dedi.
Yerli patateste bu yıl rekoltenin düşük olduğunu söyleyen Halkseven, “dünyada bir ısı yükselmesi vardır. Bazı hastalıklarda aşırı ısıdan dolayı yüzeye çıktı ve verim düşüklüğü oldu. Bugün Avrupa’da da hasada başladı orada da aynı sıkıntı vardır. Havaların ısınmasından dolayı bizde olduğu gibi onlarda da % 30- 35 verim eksiliği söz konusudur. Bu sıkıntı ayını zamdan Rum tarafında da yaşandı” dedi.
Üretim az olmasından dolay fiyatların yükseldiğini aktaran Halkseven, “bu yüzden çare arıyoruz” dedi.
Normal piyasada perakende satışın 7-8 TL iken TC’den getirilen patatesin 4.5- 5 TL’ye satıldığını anımsatan Halkseven, yerli patatesin piyasaya çıkana kadar Tarım Bakanlığı’nın başka yerden patates getirilmesi için çalışma yaptığını aktardı.
1 ay sonra yerli ürün hasadının başlayacağını belirten Halkseven, “patates 1.5 ay sonra piyasadaki yerini alacak” dedi.
Kıbrıs Türk Sebze ve Meyve Toptancılar Birliği (KIBSEM) Genel Sekreteri Hakkı Haktanır, bu yıl ürünün az olması nedeniyle marketlerin müşterilerine yok dememesi için fiyatların yükseldiğini, ortada suni bir durum olduğunu söyledi.
KIBSEM: “Yereli ürün çıkmadan önce ithal izninin bize verilmesini önerdik”
Kıbrıs Türk Sebze ve Meyve Toptancılar Birliği (KIBSEM) Genel Sekreteri Hakkı Haktanır, ithal patatesin geri toplanması nedeniyle piyasada açık oluştuğunu, çok az miktarda yerli ürün kaldığını belirtti. Ürünün az olması nedeniyle marketlerin müşterilerine yok dememesi için fiyatın yükseldiğini aktaran Haktanır, ortada suni bir durum olduğunu söyledi.
Tarım Bakanlığı’nın patates ithal iznini Patates Üreticileri Birliği Kooperatif Ltd’e verdiğini söyleyen Haktanır, “kooperatif ürünü yanlış yerden aldığını fark edince Tarım Bakanlığı ürünleri piyasadan toplattı ve ‘ithal iznini’ de durdurdu” dedi.
KIBSEM yönetimi olarak Tarım Bakanlığı ile dün bir görüşme yaptıklarını belirten Haktanır, piyasada patates eksiliği olduğunu, ithal izninin KIBSEM’e verilmesi önerisinde bulunduklarını aktardı. Haktanır, “yerli üretimin piyasaya çıkmadan önce ithal izni verilmesini söyledik ki piyasanın işleyişini bozmayalım dedik. Hatta Tarım Bakanlığı Müdürüne patatesin piyasaya 2.5 TL’ye satacağımıza dair taahhüt verdik. Bakanlık bunun kararını verecek” dedi.
Bu yıl yeterli verimin olmadığını, rekoltenin düşük gittiğini söyleyen Haktanır, “her sene 100 ton ürün çıkarsaydı, bu sene 70- 80 ton çıktı” dedi.
7 yıldır yerli patatesin piyasada satıldığını belirten Haktanır, en son 8 yıl önce KIBSEM’in patates ithal ettiğini aktardı.
Kaplan: “Piyasada patates bulamıyoruz”
Starling Marketler sebze ve meyve satın alma sorumlusu Sait Kaplan, piyasada patates bulamadıklarını, ellerindeki stokları tükenmeye başladığını aktardı. Kaplan, , “Türkiye’den gelen ithal patates piyasaya sürüldükten sonra Tarım Bakanlığı, ürünlerde mantar hastalığı olduğunu açıkladı. Hastalığın insan ve havyana zarar vermediğini ancak toprağa zarar verebilir denildi” dedi.
Markette stoklardaki yerli patatesin satışta olduğunu, ellerinde 10- 15 kiloluk ürün kaldığını aktaran Kaplan, bu ürünlerin de hızla tükeneceğini söyledi. Kaplan, “elimizdeki patates bugün (dün) 1-2 saate tükenecek. Tüketiciyle her zaman biz yüzgöz oluyoruz. Tedarikçi biziz tüketici onlar ama biz de muhatap bulamıyoruz. Tarım Bakanlığı’na toplu olarak anlatmamız lazım. Satmıyoruz diyemeyiz. Kıbrıs, patatesi ile anılır. Eğer bir sıkıntı varsa, üretim azsa Bakanlık da çözüm bulmalı. Eğer sıkıntı çıktıysa bunu uzman kişilerle çözerek, bu sıkıntının giderilmesi lazım.
Şahali: “Patatesin ülkeye temini için TÜK görevlendirildi”
Erkut Şahali, geçtiğimiz yıl gerekli kış koşullarının oluşmaması nedeniyle ülkede ciddi bir rekolte düşüklüğü yaşandığını, bu durumun Kıbrıs’ın güneyinde de yaşandığını ifade etti. Tarım Bakanlığı olarak bu yıl ki rekolteyi 16 bin ton civarında beklerken 6 bin ton civarında kaldığını söyleyen Şahali, “patates fiyatlarındaki anormal tırmanışın sebebi aslında yeterli miktarda üretimin yapılamamış olmasıdır” dedi.
Şahali, “gününde üretilen patates meyve ve sebze toptancıları tarafından satın alındı, stoklandı. TÜK de genellikle, üretici mağdur olmaması için rekolte uygun olduğunda satılamayan patatesin adresi durumundadır. TÜK geçtiğimiz yıl sadece 1000 tonluk patates alımı gerçekleştirebildi. Bu da sözleşmeli üretim yapan üreticilerden aldığı üründü ki o da erken zamanda uygun fiyata satışı yapıldığı için tükendi. Dolayısıyla piyasada başka bir rekabet unsuru kalmayınca elinde patates bulunduran toptancı fiyatını yukarı taşıdı. Piyasada oluşan yüksek fiyatın sebebi budur” dedi.
Şahali, Tarım Bakanlığı olarak hem piyasada ihtiyaç duyulan ürünün pazarda yer alabilmesi için hem de uygun fiyata satılabilmesi için patates ithal izninin KIBSEM yerine, üreticiler birliğine verildiğini dile getirdi.
Şahali, “geçtiğimiz yıl ürün kaybı yaşayan üreticilerin bir miktar ayakta kalmalarına yardımcı olmak için onlara ithal izni verdik. Dolayısıyla bir ticari faaliyet olmaktan öte aslında bir ihtiyacın giderilmesi konusunda Patates Üreticileri Birliği’nden yardım talep ettik. Nitekim onlarda gerekli girişimleri yaparak, Türkiye’deki yetkili otoritelerinden alınmış sağlık sertifikasıyla birlikte bir miktar ürünü ülkeye getirdiler. Bu ürüne yapılan kontrol sonrası ülkeye giriş izni verildi ancak ürünün hastalıklı olduğu tespit edildi. Kontrolü yapılan üründe elde edilen sonuçların dışında ürün olduğu tespit edildi. Dolayısıyla tamamı toplatıldı. Hem ihraç edilen ülkeye iade işlemi hem de ülkeye girişi gerçekleşen ürünün imhası bugün yapılmış oldu. Dolayısıyla pazar koşulları açısından bir risk faktörü yoktur. Tespit edilen hastalığın insanlar veya hayvanlar açısından olumsuzluk teşkil etmesi söz konusu değildi. Ancak üretim alanlarında hastalığa yol açabilecek tehlikeyi barındırırdı. Her ne kadar sofralık olarak ithal edilmiş olsaydı dahi bunun ekilmesi durumunda, bitki sağlığı açısından bir risk faktörü oluştururdu. Onun için imha kararı alındı”
İthal patatesin piyasadan toplatılması, yeterli ürünün de bulunmaması nedeniyle yerli patates fiyatları 7-10 TL arasında reyonlarda yer aldı.
“Askeri kantinlerdeki patates yerli üründür”
Askeri kantinde satılan patatesin de ithal ürün olduğuna dair Bakanlığa bir ihbar geldiğini söyleyen Şahali, yapılan kontroller sonucunda askerde satılan patatesin yerli ürün olduğunun tespit edildiğini açıkladı. Şahali, “Yenişehir Askeri Kantini’ndeki patatesin bütününe baktırdık, yerli üründür. Türkiye’den gelen patatesin satışı orada söz konusu değildir ” dedi.
Şahali, yerli patatesin hasadının piyasaya çıkması için 1.5 aydan fazla süre olduğunu dolayısıyla patatesin ülkeye temin edilmesiyle ilgili TÜK’e görev verildiğini, çalışmaların sürdüğünü söyledi.
Birkaç gün içinde bu konuya müdahalede bulunma şanslarının olacağını söyleyen Şahali, “stoklanmış ürün azaldıkça fiyatı tırmanacaktır dolayısıyla uygun pazardan, sağlık koşullarına muntazam uyum sağlamak kaydıyla patatesin ülkeye girişini, çok büyük olasılıkla TÜK aracılığıyla gerçekleştireceğiz” dedi.
Şahali, “Sebze ve Meyve Toptancılar Birliği’nin elinde yerli patates vardır ve takdir ettikleri fiyat maliyetinin çok üzerindedir. Pazardaki fiyatlar bellidir. Geçtiğimiz yıl ilkbahar rekoltesi 1 ila 1.20 TL arasında üretici tarafından satıldı. Dolayısıyla şuanda pazarda bahçe çıkışı 1.20 ila 1.30 TL olan patatestir. O yüzden bu noktada dostane bir ticari işin olmadığını düşünüyoruz. Bu nedenle TÜK çok büyük olasılıkla patatesin ülkeye teminini gerçekleştirecek. Bugünkünün çok altında fiyata satışa arz etme niyetiyle gerek toptan gerek perakende çalışmayı sürdürüyoruz. Nihai kararı vermiş değiliz. TÜK’ün bağlantılarını yoklaması lazım. Ona göre oluşacak koşullara göre karar verilecek” dedi.
Erkut Şahali, an itibariyle önümüzdeki üretim sezonunda ülkenin ihtiyacını karşılayacak patates ürünün hasat edilebileceğini söyledi.