Seçim sonuçlarıyla ortaya çıkan tablo siyaset ve toplum bilimciler tarafından “İSTİKRARSIZLIK” olarak yorumlandı, yeniden ‘ERKEN SEÇİME’ gidilebileceği öngörüldü. Uzmanlar, “Başkanlık Sistemi” tartışmalarının da gündeme geleceğine dikkat çekti.

Didem MENTEŞ

2018 Milletvekilliği Genel Seçimleri sonucunda ortaya çıkan tablo siyaset bilimciler tarafından “İSTİKRARSIZLIK” olarak değerlendirildi, yeniden ‘ERKEN SEÇİME’ gidilebileceği öngörüldü.

Partilerin aldığı oylar sonucunda Mecliste “üçlü koalisyon” kurulabileceğini ancak etkin bir hükümet modeli olmayacağına işaret eden uzmanlar, bu şartlarda bir hükümet denemesinin istikrarsız bir dönemi getireceğine vurgu yaptı.

Siyasi bilimciler, bir yıl içinde erken seçimle birlikte önümüzdeki dönemde BAŞKANLIK sistemi tartışmalarının da gündeme gelmeye başlayacağına dikkat çekti.

Seçimler sonrası siyasi bilimciler, araştırmacılar ve akademisyenler YENİDÜZEN’e değerlendirmede bulundu.

Siyaset Tarihi Profesörü  Niyazi Kızılyürek:

“Seçim, yeni bir seçim doğuruyor”

Siyaset Tarihi Profesörü Niyazi Kızılyürek, seçim sonuçlarına göre denenecek hükümet modelinin UBP-DP ve üçüncü bir ortakla koalisyon olabileceğini belirterek, üç partili koalisyonun siyasi bir istikrar yaratmayacağını, bu durumda yine erken bir seçim olacağı değerlendirmesi yaptı.

Seçim kampanyasında Kıbrıs sorununun gündemden düştüğünü, bunun özellikle sol partilerin aleyhine olduğunu vurgulayan Kızılyürek, önümüzdeki dönem Başkanlık sisteminin konuşulmaya başlanacağını belirtti.

Kızılyürek şöyle konuştu:
“Sandıktan istikrarsızlık çıktı. Üçlü bir koalisyon olacak. Çünkü Halkın Partisi’nin başkanı koalisyona girmeyeceğini söyledi. CTP’de de UBP ile koalisyon konusunda aynı yaklaşım var. Sanırım UBP-DP olacak ve üçüncü ortak arayacaklar. Yani üç partili bir koalisyon olabilir. Bu tabi siyasi bir istikrar değildir. Seçimden seçim doğdu da denilebilir. Bu durumda yani yine bir erken seçim olacak. Zaten son yıllarda hiçbir hükümet ömrünü maalesef tamamlamıyor. Bu da onlardan biri oldu. Diğer özellik tabi daha önce olmayan iki yeni parti parlamentoya girdi. Bir yandan Halkın Partisi bir yandan Yeni Doğuş Partisi girdi. Halkın Partisi’nin iyi bir başarı yakaladığını düşünüyorum. Mevcut parti sisteminin içine girip de böyle bir oyu yakalamak başarıdır. YDP ise belli bir kimlik siyaseti üzerinden parlamentoya giren ve dışlayıcı söylemlerle giren bir parti olduğuna dikkat etmek gerekir. Bunun dışında belki Türkiye’den Prof. Burhan Kuzu’nun dün akşam ortaya attığı Kuzey Kıbrıs’ta Başkanlık sistemi olsun dediği şey yavaş yavaş gündeme gelecek ve önümüzdeki dönemde bir tür başkanlık konuşulacak diye düşünüyorum. Seçimin bir diğer özelliği ise bu kampanyada Kıbrıs sorununa hiç değinilmemesi oldu. Bu özellikle sol partinin aleyhlerine olduğunu söylemek istiyorum. Bunu biraz Crans Montana’daki müzakerelerin sonuçsuz kalması ve kuzeyde top yükün sorumluluğun Kıbrıslı Rumlara yüklenmiş olması bir biçimde içe dönük bir ortam yaratı. Kıbrıs sorunun çözümünü konuşmazsanız ve o alanda bir umut yoksa üstelik bütün sorumluluğu Kıbrıslı Rumlara yüklerseniz o zaman sol partiler buradan güç kaybına uğrar. Çünkü çaresizlik zamanlarında yurttaşlar statükoya yönelirler”

Siyaset Bilimci Salih Egemen:

“Üçlü koalisyon istikrar getirmez”

Siyaset Bilimci Salih Egemen seçim sonrası ortaya çıkan aritmetiğe göre UBP’nin diğer küçük partilerle üçlü koalisyon kurabileceğini ancak bu partilerin mecliste grubu olmadığı için komitelerde temsil edemeyecekleri gerekçesiyle etkin bir hükümet modeli olamayacağını belirtti. İstikrarsızlık yaşanacağına işaret eden Egemen, bu durumun toplumu erkene seçime götürebileceğini vurguladı. Egemen, şunları aktardı: 

“Seçim sonrası ortaya çıkan aritmetik büyük koalisyonları bir seçenek olarak sunuyor. Büyük koalisyon dediğimiz ülkenin iki büyük partisinin koalisyon oluşturmasıdır. Bu da UBP-CTP, UBP-HP’dir. İlk akla gelen durum budur. Fakat hem CTP’nin hem HP’nin yaptığı açıklamalar bunun olamayacağını gösteriyor. Demek ki bundan sonraki seçeneklere bakmak lazımdır. Bundan sonra ne olabilir? Birinci parti UBP olduğuna göre birinci ondan başlamak gerekir. UBP iki partili değil ama üç partili hükümet kurabilir. Fakat küçük partilerin mecliste grubu olmadığı için komitelerde temsil edilmeyecekleri için mecliste istenilen, verimli bir çalışmayı sağlayamayacakları da görülmektedir. O yüzden çok efektif çok etkin bir hükümet modeli olmaz diye düşünüyorum. Bu yüzden muhtemelen kısa vade bir istikrarsızlık yaşanacak ve bu toplumu erken seçime de götürebilir”

Araştırmacı, yazar Mete Hatay:

“En büyük olasılık erken seçim”

Araştırmacı Mete Hatay seçim sonuçlarından çıkan tabloya göre büyük olasılıkla erken seçime gidileceğini dile getirdi.

Hatay, şunları söyledi:
“Sandıktan çıkan sonuçlara göre muhakkak erken seçim en büyük olasılık görünüyor. Halkın Partisi’nin UBP ile koalisyona girmeyeceğini söylemesinden sonra alternatiflerin en büyüğü ve en mümkünü gündemden düşüyor. CTP Genel Başkanı Tufan Erhürman bir açıklama yapmış, UBP ile koalisyon kurmayacakları belirtmişti. Tabii anladığım kadarıyla parti meclisinin kararını da bekleyecek. Geriye 2-3 olasılık kalıyor. Bunlardan bir tanesi UBP-DP-TDP’den oluşacak bir koalisyon, diğeri de aritmetiksel olarak ancak mümkün olabilecek CTP, HP, DP ve TDP koalisyonu olurdu ama sanrım DP’de düşüş oldu ve bu da pek mümkün değil. Ama büyük bir ihtimalle erken bir seçim bizi bekliyor.”

Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Uzmanı Doç. Dr. Umut Bozkurt:

“Karanlıktayız, önümüzü göremiyoruz”

Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Umut Bozkurt, seçim sonuçlarına göre koalisyonlar hükümeti açısından istikrarsız bir döneme girileceğini vurgulayarak, erken bir seçimin öngörüldüğünü ifade etti. Bozkurt, seçim sonuçlarına göre merkez sol partilerin özeleştiri yapması gerektiğini de vurguladı.

Bozkurt, şunları belirtti:
“Sonuçlara göre erken seçim seçeneğini baştan beri öngörüyorduk. Şu anda çok fazla koalisyon seçeneği görülmüyor. UBP’nin DP ve YDP ile birlikte bir koalisyonu olabilir ya da UBP’siz dört partili bir model. Tüm bu senaryolar uzun ömürlü ya da istikrarlı bir hüküme ortaya çıkarmıyor. Bir başka seçim çok muhtemeldir. Açıkçası halen daha karanlıktayız. Henüz önümüzü göremiyoruz. Ama bunu zaten seçimden önce birçok insan kamuoyu yoklamalarına bakarak söylemişti. İstikrarsız bir döneme gireceğimiz çok açıktır. Koalisyonlar hükümeti, istikrarsız bir dönem… Bazı insanları tepkilerinden yas durumuna girdiğini gördüm. Burada biraz anlamak gerekir. Boykotçuları suçlayanlar oldu. Bir kere merkez sol partilerin bir özeleştiri yapması gerekir. ‘Nasıl olup da bu noktaya geldik’, ‘neden böyle bir resim çıktı’ demeleri gerekir. Aslında UBP’nin her şeye rağmen seçimi alması çok da şaşırtıcı bir durum değil. Çünkü bu memlekette sağ oylar da sol oylar da bellidir. Tabii şu sorulabilir; UBP her şeye rağmen nasıl başa geldi! Kıbrıs Türk toplumunda belli bir kesim ‘bana dokunmayan yılan bin yaşasın’ düşüncesiyle yaşıyor. En azından maaşlar ödeniyor, kendi hayatları açısından istikrar sağlanıyorsa, bu kesimler çok fazla yolsuzlukları takmıyor. Böyle bir kesim var. Bir taraftan da merkez sol partilerin ne yanlış yaptık, daha iyi ne yapılabilirdi diye sormaları gerekir. Şu anda istikrarsız bir döneme giriyoruz ve aynayı kendimize çevirerek bakmamız gerekiyor. Bundan sonra ne yapılabilir, bu koşullar altında nasıl stratejiler geliştirilebilir bunlara bakmak gerekir” 

Siyaset Bilimci Dr. Bilge Azgın:

“Başkanlık sistemi gündeme gelecek”

Siyaset Bilimci Dr. Bilge Azgın, seçim sonuçlarına göre istikrarsız bir yapı öngördüğün belirterek, erken seçimle birlikte bir taraftan da başkanlık sistemi tartışmalarının ortaya atılacağı bir dönem öngördüğün dile getirdi.

Bilge Azgın, şunları söyledi:
“Seçimden çıkan tabloya göre her hâlükârda istikrarsız bir yapı öngörüyorum. Yani kıldan bir yapı, çetrefilli bir yapı görüyorum. Erken seçimle birlikte bir taraftan da başkanlık sistemi tartışmalarının ortaya atılacağı bir dönem öngörüyorum. Bugüne kadar DP anahtar rolü oynamaktan memnun kalırdı, şimdi anahtarlar çoğaldı, birden fazla anahtar var. Yeni partiler sistemi var. Eskiden bugüne kadar iki geleneksel sol CTP ve TDP (değişimler oldu) seçeneği, iki de sağ UBP ve DP seçeneği vardı. Şimdi yeni aktörler HP ve YDP var. Bu koalisyonda YDP’de önemli rol oynayabilir. YDP,DP ve UBP koalisyonu ne kadar sürebilir biraz zor görünüyor. Bu bir yıl içinde yeni bir erken seçime gidilebilir”