“Karma oy kullanarak sadece partilere oransal katkı yapılır, ancak seçilecekleri yine de mühür vurup TİK atanlar belirler."
Bu cümle Naci Taşeli’nin Pazar gün adres kıbrıs’ta yayınlanacak geçmişten günümüze seçimlerle ilgili araştırmasındaki son cümle…
Daha önce de çeşitli araştırmalarını çeşitli görseller ve tablolarla yayınladığımız Taşeli’nin seçimlerde oy kullanma şekillerinden olan karma oy için kullandığı ifadelerden bazıları da şöyle;
“Karma olarak kullanılan oylardan adayların aldığı oyların 8-10 katını parti içi tercihlerden alma potansiyeli bulunuyor… (Bu ayrıntıyı Pazar gün adres kıbrıs’ta iki bölüm olarak yayınlamaya başlayacağımız tablolardan birinde de görebilirsiniz. TÇ) Bir de, yine yasa gereği karma oylar, en az 24, en fazla 50 aday arasında kullanılabileceği için seçmen tam oy hakkını kullanmamış olabilir. Örneğin 25 karma oy kullanan bir seçmen, teknik olarak oy hakkının yarısını kullanmış oluyor.”
Oldukça geniş, ayrıntılı ve kolay anlaşılabilir Naci Taşeli’nin araştırma yazısının birinci bölümünü Pazar gün okuyabileceğinizi tekrar hatırlatırken adaylar kadar, belki de daha önemlisi seçmenlerin bu oy kullanma seçeneklerine dikkat etmeleri çok daha önemli.
Demokrasi gereği elde edilmiş olan bu hakkı yani oy vermeyi, vekillerini seçme hakkını, kendini temsil edecek vekilleri meclise gönderebilmek için çok daha etkili kullanabilmenin keyfini çıkarabilmeli seçmen…
Bunun için de kullandığı oyun nasıl bir etki yarattığını iyi anlamalı.
***
Yıllara göre seçmen sayıları, 1976’dan itibaren partilere göre oy dağılımı gibi rakamlar verilirken bu seçimlerde nasıl oy kullanılacağı da anlatılıyor. 1976’dan itibaren 2013 seçimlerine kadar hazırlanan partilere göre oy dağılımı tablosuna baktığımızda CTP’nin 1998 ve 2009 seçimlerinde düşüş yaşamasına rağmen sürekli bir yükselen grafik izlediğini görüyoruz.
UBP’nin ise bu incelenen dönem için oldukça zigzaglı bir grafik izlediği, aralarda hafif yükselmelere rağmen 1985, 1993, 2003, 2005 ve 2013 seçimlerinde sürekli düşen bir çizgide olduğu görülüyor.
DP ise 1993 yılında devreye giriyor, sürekli düşen bir grafikten sonra 2013 yılında bir çıkışı var. Şimdi ise ortaya konan anketlerde DP’nin barajı geçip geçemeyeceği tartışılıyor.
***
Sonuçta seçimlerde, oy kullanırken kafanıza takılabilecek soruları cevaplayabileceğiniz, sayımın nasıl yapılacağını, bir vekilin nasıl bir hesaplama sistemiyle meclise gidebileceğini öğrenebileceğiniz ve rahatlıkla zaman bulup okuyabileceğiniz bu hafta sonu ve öteki Pazar için harika bir araştırma yazısı çıkarmış yine Taşeli…
Seçimlere giderken iki bölümlük bu yazıyı kaçırmamanızı tavsiye ederim.