SEVMEYİ, HOŞGÖRÜYÜ, PAYLAŞMAYI, ÜRETMEYİ, DİRENMEYİ ve KARŞI DURMAYI… yeniden ve açık yürekle A’-sından başlayarak öğrenip uygulamalıyız…
· Dünyada mutlaka esaret olmadığı gibi mutlak özgürlük de yoktur.
· Aşkın, günümüzde içi boşaltılmış ama hâlâ en etkili uyuşturucu; ama artık, yaşanılan “aşk” değil. Ve,
İçinde yaşadığımız “toplumsal yapı” her tür insan ilişkisini belirliyor; hatta insanın kendisiyle olan ilişkisini de.
Ör. Cinsel farklılıklarımız toplumsal yapının (politikadan – aşka uzanan çizgisinde bir dışavurumu… Ezen-ezilen ilişkisi…)
Evet, aşk da… ve aşk tüm kirliliğimizin en çok sırıttığı alan. İnsanların aşk diye yaşadıkları şey, okuldan başlayarak – ailevi bünye içinde, iş dünyasında kurdukları yapının / ilişkilerin bir tekrarı- yeniden üretimi…
Soruyorum: “Neden “A” kişiye değil de “C” ye aşık oluyorsun?” genelde aldığım yanıt: Çünkü, “C” uzun boylu, çünkü “Y”nin parası var; çünkü “Y” ile aynı konuları paylaşabiliyoruz… çünkü “C” benim için bazı kapıları açmaya hazır ve çok uygun. Bu aşkı – C’yi tercih etmek beni toplumun ve hayatın karşısında daha güvenli ve saygın kılacak. (Aşk sanki kadınla erkeğin oturup uzun uzun pazarlık etmesi gibi…)
· Yazmak, bir bakıma insana / topluma göre, “vicdanı yük”ün ağırlaşması gibi bir şey, bir sorumluluk; çünkü, en basit bir şeyi yazarken bile kendi adını kullanarak / benliğini bir tanık olarak ortaya koyuyorsun..
Peki, bu tanıklıkla insanların yaşamlarında bir değişiklik yaratabiliyor musun, yoksa kendi egonu mu tatmin ediyorsun… (Önemli olan da bu!)
Bir de, ülkende yapılan her (iyi ya da kötü) şeyden dolayı “kendini” sorumlu hissedebiliyor musun, her şeyden önce…
(Toplumunun kılcal damarlarına sinen onca şey: Nefret, öfke, öç alma duygusu, güvensizlik,.. ve insanımızın arasına bir radyasyon gibi dağılan, derin yalnızlık, terk edilmişlik duygusu ile ilgili… Sadece “kaçmak” duygusu mu hissediyor olmalıyız. (Herkesin kendi eteğindeki taşları dökmesi ne iyi olurdu; ama, ben kendi adıma, duyulması gereken ilk duygunun “Sorumluluk” olması gereğine inanıyorum:
Hepimiz, ülkemizde yaşanan her şeyden sorumluyuz…
Bunun nedeni biz olmayabiliriz ama konu ile ilgili bilgi ve gerçekleri öğrendiğimiz anda(n) başlayan / başlaması gereken bir sorumluluğumuz var.
Bir sorun, herkes toplumda yaşanan her olumsuzluğa karşı ama, bunu somutlaştırıp gerekeni yapması konusunda – yani, söyledikleri ile yaptıkları konusunda – çok çok ciddi ikilemler var…
Üzerlerine – yazıyla ya da sözle - gidin… alacağınız yanıt, üç aşağı beş yukarı aynı: “Ne değişecek… Bu toplumda artık hiçbir şey değişmez…” olacaktır… (Yani, en çarpıcı sözler ve hareketler dahi kulak dolgunluğu ve alışkanlık yapıyor; ha siz, sürekli ve aynı mücadeleyi yazarak – söyleyerek sürdürürseniz, adınız “köyün delisi”ne çıkıyor.)
Evet, alışkanlık ve duyarsızlık… Geleceğe dair tüm umutları yitirme. Ör: “Haksızlığa hayır… Savaşa hayır… Birlik, mücadele, dayanışma… “vb. sözler, artık insanımızın yüreğinde tek bir tıklama dahi yaratmıyor. (Önemli olan bunları hissetmek ve hissettirebilmek…)
Yani, o farkındalığı – her anlamda - yaratmak… yaratabilmek…
Düşünebiliyor musunuz, Bu tür şeyler artık, toplumumuzda birer “saplantı” ve “öfkeye” dönüştü. Hatta karşısındakini ve her şeyi yok etme, ezme isteğine: “Yok olsun ki bana acı vermesin…” Ve, ne acıdır ki, buna “aşk” da, sözde dostluklar da” dahildir artık… (Neredeyse, aşkta da, dostluklarda da, karşısındakini, “öteki” durumunda görmeye başladı insanımız…
Aslında bu konuda, şu sorgulamayı da yapmak gerekiyor: İnsan, aşık olduğunda, kime aşık oluyor, ötekine mi, yoksa “ötekindeki kendi imgesine” mi?
***
“EN El HAK…”
Nedense, Hallac-ı Mansur ve Giordana Bruno geliyor bu günlerde sık sık aklıma…
“En el Hak” – Tanrı Benim” diyen Hallac-ı Mansur, Şehti… Aslında, “Ben önemsizim, benliğimi hiçledim, Tüm benliğim Tanrının’dır” diyordu bu yaklaşımıyla…
O, Tarihler boyunca boyun eğmeyenlerden biriydi… Onun öğretisi, “Umut, İnsan ruhunu besleyendir. Tarih boyunca zalimler, “Ölümü” yoksul halka ‘yaşam’ diye sunarlar; ama, insan ruhundaki ‘UMUT’ sonunda zulmü yener…” diyordu…
Ama, çok ağır işkencelerde öldürüldü…
Evet, umut… Umudu söndürmemek…
***
Ve Bruno…
Yeniçağın ilk filozofu diye anılan İtalyan filozof, yaklaşık dört yüzyıl önce engizisyonun kararıyla Roma’da yakıldı…
Onun suçu, dünyayı ve uzayı açıklama çabalarında, kilisenin öğretilerini değil de, ‘kendi aklını’ rehber edinmesiydi. Tanrı’nın, doğanın her zerresinde var olduğunu söyleyen Bruno.. Bu nedenle doğa yasalarını ve sonuçlarını akılcı bir tutumla araştırmanın, ‘Tanrı sevgisine en yaraşır davranış’ olduğunu savunmuştu…
Tarih boyunca, din kisvesi altında hep, güçlü bir dünya iktidarını elinde bulundurma peşinde “Vatikan”, bu yüzden, ona yaşama hakkı tanımadı…
Bruna 17. 2. 1600 günü, Roma’da yakıldığında tek başınaydı. Ama, insanlık onca yıl boyunca ne onu ne Hallac-ı Mansur’u ne de onlar gibileri hiç unutmadı.
Onlar ve onlar gibiler, yalnızca ölüm yıl dönümlerinde anımsanan bir isim olup kalmadılar; fakat, düşünce özgürlüğü uğruna canlarını feda edebilenlerin simgelerinden birine dönüştüler…
Son sözü Tevfik Fikret’e veriyorum:
“Haksızlığın envaını gördük… bu mu kanun
En gamlı sefaletlere düştük, bu mu devlet?
Devletse de kanunsa da artık yeter olsun
Artık yeter olsun bu deni zulm-ü cehalet
Dünyada şereftir yaşatan milleti, ferdi
Silkin şu mezellet tozu uçsun üzerinden…
BİR SÖYLEŞİDEN ARTA KALAN
Geçtiğimiz hafta, Lefkoşa – Güzelyurt ana yolunda meydana gelen feci trafik kazasında yaşamını yitiren (21) yaşındaki Moldovya uyruklu Marina Butenco’nun acı ölümü, bana yıllarca önce yaptığım ama yayınlamadığım bir şiiri anımsattı…
Onların anısı önünde saygı ve hüzünle eğiliyor ve şu soruyu dillendiriyorum, yanıtını yetkililerden kesin bekleyerek: “Bazı uygar ülkelerde, “fuhuş yapan değil yaptıran ve katılan erkekler’ cezalandırılıyor.” Peki biz ne zaman – O insanı insan kılan – Çizgiye erişeceğiz dersiniz…
KADINLIĞIM SIZIM SIZIM SIZLIYOR…
I.
… Söyle bacım
Niye burdasın
Niye bunca iş dururken
Kendini…
Satıyorsun de
Benliğimi damgala, korkma…
Rüzgarsız yalnızlıklarım üşümez gayrı…
… Yani, sırf para karşılığı
Bir erkekle yatmak
Yani, sevgisiz…
Güldürme beni
Bak bir çevrene
Sizlerin namuslu saydıklarına
Onlar severek mi yatıyorlar kocalarıyla
Sevgi mi dokudukları
Evlilik tezgahlarında…
II.
… Söyle bacım
Öfke duymuyor musun
Ve de kin
Parasını verdi diye
Sana hoyratça uzanan bedenlere…
İlk duyardım
Üzülüp ağlardım…
Yatamazdım sere serpe
Sızım sızım sızlardı kadınlığım
Utanırdım çarşafların aklığından…
Ama gayrı
Ölü denizlerimde
Benim değil, hoyratça hırpalanan etim
Benim değil, sarhoş nefeslerinden bunalan yüzüm
Benim değil bedenim
Utancım ve de isyanım…
Ben içimdeki benle, defterleri çoktan kapadım…
Ya siz… ya siz…
O kör kuyulara benzeyen
Yasaklarda kemirilen kadınlığınızla
… SİZ…
III.
Nasıl düştüğümü sorma
Bana acıyarak da bakma
Paramı ödeyen
En hoyrat erkeğe dayanabilirim de
Dayanamam, beni bir kadının acımasına…
IV.
Madem ki açtırdın… dinle…
Benim de hayallerim vardı…
Güzel düşlerim…
Ben de utanırdım her genç kız gibi
Bir erkeğin eli elime değende…
Ama, taksit taksit sattım
En güzel duygularımı
Etimden çook önce…
Üzerime uzanan bir beyefendi
Ya da bir sarhoş… ne fark eder…
Sizin gözünüzde
Ben bir insan değil
Bir orospuyum…
Yürekmiş, utançmış, namusmuş
Bunları, sizlere bıraktım…
Oyalanasınız diye…
Neriman CAHİT
Temmuz, 1988