ANAYASA PAKETİ
Uzun yıllardır beklenen ve siyasette neredeyse nasırlaşmış bir konu olan Anayasa değişikliği konusunda önemli bir adım atıldı geçtiğimiz hafta…
CTP, DP ve TDP milletvekillerinin imza attığı ANAYASA DEĞİŞİKLİK PAKETİ meclis başkanlığına sunuldu.
Hedef Haziran’da referandum…
Pakette devrim nitelikli değişiklikler var.
Eğer bu paket mecliste kabul görür, referandumda da 'halkın onayını' alırsa insan hakları konusunda ciddi iyileştirmeler hayata geçecek.
İnsan hakları dışında yargı ve yargının işleyişi konularında da radikal değişiklikler içeren Anayasa paketi ne yazık ki toplumda ciddi anlamda tartışılmıyor.
Bu tartışmayı sürüklemesi gereken basın da yeterli ilgili göstermiyor.
Bu bakış açısı ile Anayasa değişliklerini ele almakta fayda görüyorum.
CTP milletvekili Tufan Erhürman’ın anlattıkları ışığında konuyu irdelemek istiyorum.
Neler var bu pakette?
Ve günlük hayatımızda neler değişecek?
Gelin birlikte bakalım.
***
SAYIŞTAY: İDARİ VE MALİ AÇIDAN BAĞIMSIZ OLACAK
Anayasa değişiklik paketinde yargının işleyişi ve denetim organları konusunda temel değişiklikler dikkat çekiyor.
Ombudsman, iradi yargı ve Sayıştay konusunda çok ciddi değişiklikler gündeme geldi.
Bu ülkede insan hakları konusunda çok ciddi sorunlar, bir de iradenin ve yönetenlerin denetimi konusunda çok ciddi sorunlar var.
Sayıştay konusundaki değişiklikte amaçlanan ne, sorun ne?
Sayıştay’la ilgili değişiklik önerinde yapılmak istenen; Sayıştay’ı özerk bir kurum olması…
Burada temel amaç Sayıştay’ı siyasetten ayırmak.
Siyasetten Sayıştay kurumunu ne kadar ayrı tutarsanız o kadar özerk hale gelir demektir.
Şimdi uygulamada olan durum nedir, kısaca bakalım: Sayıştay mensupları (mamurlar) bile şimdilerde Kamu Hizmeti Komisyonu tarafından atanıyor.
Kamu Hizmeti Komisyonu’nun üyelerinin de nasıl atandığı belli…
Cumhurbaşkanı tarafından…
Sayıştay kendi içinde iradi bir özerkliğe sahip değil…
Peki mali açıdan özerk mi?
Hayır…
Sayıştay mali açından da özerkliğe sahip değil, çünkü kullanacağı kendisine ait bütçeden her defasında hükümette onay almak zorunda…
E Sayıştay kimi denetliyor, görevi nedir?
Hükümeti…
Bu haliyle Sayıştay’ın sağlıklı bir denetim yaptığını söylemek mümkün mü?
Kocaman bir hayır…
Maddi açından da, iradi açıdan da hükümete bağlı…
Bu, kendi içinde çelişmiş bir durum.
Dünyadaki Sayıştay uygulamalarında Sayıştay’lar özerktirler ve meclis adına hükümeti denetlerler…
Yani sorun siyasetin Sayıştay’a etki yapması.
Sorunu tespit ettiğimize göre, çözümüne bakalım.
Çözüm: Sayıştay’dan hükümetin elini çekmek.
İşte tam da bu 'el çekme' ihtiyacını Anayasa değişiklik önerileri karşılıyor.
Anayasa’da yapılacak değişiklikle Sayıştay artık hem idari hem de mali açından özerk bir kurum olacak.
Bu durum idari denetimi çok daha sağlıklı hale getirecek.
Çünkü siyasetten arınmış mali ve idari açıdan özerk bir Sayıştay çok daha sağlıklı görev yapacak.
***
OMBUDSMAN: YARGININ ÖN ELEMESİ İLE ATAMA SORUNUNUN ÖNÜ AÇILACAK
Ombudsman konusundaki değişiklikte ise şuna bakıldı.
Bu ülkede neden Ombudsman atanması sorun oluyor?
Sorun da sorun da bu aslında…
Atamada yaşana sorun!..
Sorunun cevabı şu; uygulamada olan Anayasa’nın 114’üncü maddesi şöyle diyor: Ombudsman Cumhurbaşkanı tarafından atanır, meclis tarafından onaylanır.
Yani bu maddenin siyaseten açıklaması şudur; Meclis bir onay makamı durumuna düşürülmüştür bu uygulama ile…
Dünyada ve sağlıklı demokrasilerde bir 'karar' makamı olan meclis ne yazık ki mevcut Anayasa ile 'onay' makamı durumuna düşmüş durumdadır.
Buna ek olarak atamada yaşanan esas sorun ise şu; Cumhurbaşkanı ile meclis çoğunluğu aynı partiden değilse bir türlü atanamıyor.
Peki tarihe bakalım…
Ombusdman atamasında ne zaman sorunlar yaşandı…
Birinde Denktaş'la Derviş Eroğlu arasında sorun yaşandığında…
Bir de şimdi, yani meclis çoğunluğunun CTP’li, Cumhurbaşkanı UBP’li…
Anayasal bir kurumun görev yapması iç siyasi çekişmelere kurban gitti.
Peki şimdi ne olacak?
Mevcut Anayasa değişiklik paketi bu soruna da çözüm getiriyor.
Şöyle; bundan sonra meclis tarafından atanacak.
Burada iktidardaki parti istediği kişiyi atacak da bu kişi nasıl iktidarı denetleyecek şeklinde bir soru da sorulabilir.
Değişiklik paketi bu soruna da şöyle bir atama usulü ile çözüm getiriyor:
Ombudsman konusunda başvurular Yüksek Adliye Kurulu’na (yargının tepesindeki organa) yapılacak, Yüksek Adliye Kurulu başvuran kişiler arasından 3 kişiyi seçecek, bu 3 kişi arasından da meclis birini Ombudsman olarak atayacak.
Yani Ombudsman yargının yapacağı bir ön elemeden geçecek.
Daha sonra meclis tarafından atanacak.
Bu uygulama ile hem atamanın önü açılmış olacak, hem de Ombudsman olacak kişi yargıdaki en üst organın elemesi ile atanmış olacak.