BİR SEÇİMİN ANALİZİ
T.ERHÜRMAN: “Oy oranlarına bakarak yanılırız. Oy sayısına baktığımız zaman CTP oy artırmadı, UBP-DP de onca tepkiye rağmen iki partinin toplam oyunda dramatik bir düşüş yaşamadı.”
S.EGEMEN: “Lefkoşalı seçmeni dikkate alırsak iki büyük partinin oy oranı % 35’lerde. Sistem siyaseti meşrutiyetini kaybetti. UBP’de kemik erimesi var, CTP’nin başarısı oylarını koruması.”
B.ÖZGÜR: “UBP, kendi içindeki parçalanma ve siyasete yön verme kabiliyetini yitirmesi ile etkisiz elemana dönüştü. Sandığa gitmeyen kitle siyasette sistem değişimi istiyor”
Ö.TOKEL: “Seçmen UBP’ye ciddi uyarı mesajı verdi. Ancak, seçilen adayın Lefkoşa genelinin sadece % 20’sini temsil etmesi de son derece düşündürücü”
Cenk MUTLUYAKALI
Lefkoşa Belediye seçimleri ülkedeki siyasi iklimin değiştiğini gözler önüne serdi.
“Siyasi İklim değişti mi” sorusuna kimi uzmanlar, farklı düşüncelerle yaklaşsa da, Kıbrıs’ın kuzeyinde siyaset yeni bir yola giriyor.
Rakamlara çıplak baktığımız zaman ‘siyasi iklim değişti’ demek, kolay. Çünkü UBP ciddi oy kaybı yaşadı, CTP öne fırladı ve geçmişte hep Lefkoşa seçimleri ülke genelini yansıttı. Ancak uzmanlar, biraz da detaya inerek bizi düşündürüyor.
Ülke genelindeki pek çok seçimde, Lefkoşa ilçesinde alınan sonuçlar, genele de yansıdı. Belediye Meclis üyesi sonuçlarının partilere göre oy dağılımına bakıldığı zaman Ulusal Birlik Partisi (UBP), en ciddi oy kaybını yaşayan parti oldu.
Ulusal Birlik Partisi % 15’in üzerinde bir oy kaybına uğradı.
Cumhuriyetçi Türk Partisi – Birleşik Güçler (CTP-BG) ise % 35.48’lik oy oranı ile öne fırladı.
UBP dışındaki tüm partiler, oy oranlarını artırdı.
Lefkoşa belediye seçimlerinde hedefledikleri sonuca ulaşamasa da, Toplumcu Demokrasi Partisi (TDP) ile Demokrat Parti (DP) de oylarını neredeyse ikiye katlayarak dikkat çekti.
Farklı görüşler, analizler
Araştırmacı-Hukukçu Tufan Erhürman’a göre çok fazla bir siyasi iklim değişikliğinden söz etmek mümkün değil, seçimin en “düşündürücü” sonucu, onca kirliliğe ve tepkiye rağmen, seçmenin yine de sandığa gidecek “umudu” görmemesi.
Erhürman “oranlar”’dan çok “oy sayısı”na yoğunlaşarak, CTP’nin aslında sadece oylarını koruduğunu, UBP ile DP’nin ise onca tepkiye karşılık iki partinin toplamında çok “dramatik” bir oy kaybı yaşamadığını belirtiyor.
Erhürman bu durumu, “adaylar yeterince umut vermedi, küskünler sandığa gitmedi, bunu düşünmek gerek” diye yorumluyor.
Bir diğer önemli mesajı da “sol” partilere: “Sandık bazındaki sonuçlar gösteriyor ki sol partiler, gelir düzeyi düşük kitlelerle iletişim kuramıyor, sorun yaşıyor.”
Siyaset bilimci Salih Egemen, sandığa gitmeyen tüm seçmeni de hesaba katarak, “İki büyük partinin toplam oy oranı yüzde 35’lerde; sistem siyasi meşrutiyetini kaybetti” iddiasını ortaya koyuyor.
Araştırma-Analiz çalışmaları ile de bilinen, genç akademisyen-siyasetçi Birikim Özgür’e göre UBP’de ciddi çözülme var, bu parti siyasete yön verme kabiliyetini yitiriyor… Ancak Birikim Özgür, sandığa gitmeyen kitlenin, siyasete, sistemin değişmesi için baskı yaptığına da değiniyor.
Siyasal Kampanya ve İletişim Uzmanı Özdemir Tokel ise “Seçmen UBP’ye ciddi bir mesaj verdi, uyarı yaptı” diyor ve ekliyor: “Yine de seçilen adayın Lefkoşa genelinin anca % 20’sini temsil etmesi son derece düşündürücüdür. Bunun üzerine kafa yormalıyız.”
Tokel, DP ve TDP’nin de şu mesajı alması gereğine dikkat çekiyor: Örgütsüz olmuyor!
***
Birikim Özgür:
“UBP, siyasete yön verme kabiliyetini yitiriyor”
‘Araştırma-Analiz’ çalışmaları ile de tanıdığımız, akademisyen Birikim Özgür, son seçimlerin “iktidara güvensizliğin hat safhaya ulaştığına” dair bir mesaj verdiğinin altını çiziyor.
“Bu seçimler UBP’nin çözüldüğünün de bir göstergesi. UBP, kendi içindeki parçalanma ve siyasete yön verme kabiliyetini yitirmesi ile etkisiz elemana dönüştü” diyor Birikim Özgür.
Peki, Lefkoşa’daki sonuçlar bir yıl sonra ülke geneline yansır mı?
“Bilimsel olarak yansımaması mümkün değildir, bu sonuçlar genel seçimlerin ilk emareleri olarak karşımıza çıkıyor. Bu sonuçlar aynı zamanda siyasi partilerin Lefkoşa ya da ülke genelinde krizleri aşmak için ortaya somut politikalar koyması gerektiğini de söylüyor. Yurttaş bir yandan hesap sormasını bildiğinin mesajını veriyor ama aynı zaman güven duyacağı politikalar adına ışık da görmek istiyor. Lefkoşa örneğinde Kadri Fellahoğlu ve partinin yerel yönetim vizyonuna bir güven göstergesi var, bunun genel seçimlere yansıması, CTP’nin ülkede normalleşme için önereceği politikalara da bağlı olacaktır.”
Birikim Özgür, “Unutmayalım ki, sandığa gitmeyen ciddi bir seçmen kitlesi var” diye de ekliyor ve şu saptamayı yapıyor:
“Bu kitle siyasete, sistemin değişmesi için baskı yapıyor. Belki şu an için bir partinin ‘tek başına hükümet’ olmasından söz etmek erken ancak; Kıbrıslı Türkler’in hassasiyetlerini gözeterek, Türkiye’yle de uyumlu çalışacak ve güvensizliği tümüyle kıracak parti % 45’lere çıkabilir.”
***
Salih Egemen:
“Sistem siyasi meşrutiyeti kaybetti”
Siyaset Bilimci - Araştırmacı Salih Egemen, seçimlerin ardından ““Sistem siyasi meşruiyetini kaybetti” diye düşünüyor.
Bunun sebebini de şöyle özetliyor:
“Tüm Lefkoşalı seçmeni dikkate aldığımız zaman iki büyük partinin oy oranı nette yüzde 35’lerde… Bu sonuca sandığa gitmeyen seçmeni de hesaplayarak ulaşıyorum. Lefkoşa seçimlerinden en önemli çıkarılması gereken sonuç budur, mevcut parti sisteminin yenileşmeye, değişime ihtiyaç vardır. Lefkoşa seçimi böyle bir mesajı vermektedir…”
UBP’de çok vahim bir oy kayması yaşandığına da dikkat çeken Salih Egemen, “Toplam seçmende UBP, % 15 gibi bir orana geriledi, ciddi bir kemik erimesi var. CTP’nin kendi yerini koruduğunu görüyoruz. CTP’nin başarısı, oylarını korumasıdır” diye konuşuyor.
Salih Egemen’e göre trend böyle devam ederse, CTP iktidara gelecek; seçime katılım yine düşük oranda kalacak, UBP’de erime sürecek.
“CTP açısından ‘negatif’ bir trend yok, oylarını artıracak ancak sorumluluğu da artacak” diyor Egemen…
DP ve TDP’deki oy artışını ise “adaylarını iyi olmasına” bağlıyor.
***
Tufan Erhürman:
‘Sol’un düşük gelirli kesimle iletişim sorunu var
Araştırmacı, Hukukçu, Akademisyen Tufan Erhürman ise “oy oranları”na bakmanın yanıltıcılığına dikkat çekiyor….
Erhürman’ın ilk saptaması şu: “CTP seçimi kazandı ancak Lefkoşa’daki seçmen sayısı artmasına rağmen önemli bir oy artışı olmadı, sadece oylarını korudu… UBP ile DP’nin toplam oylarında ise onca tepkiye rağmen dramatik bir düşüş yok…”
“Elbette CTP’nin seçimi kazanması önemli, kutlamak gerekiyor. Ancak düşündürücü noktalar var” diye ekliyor Erhürman.
Ve şu değerlendirmeyi de yapıyor:
“Geçmiş seçimlere göre seçmenin katılım oranında belki çok ciddi bir düşüş yok. Yüzde 60’dan, yüzde 58’e geriledi. Ama unutmayalım ki Lefkoşa’daki bu seçimin ayrı bir özelliği vardı. Toplum tepkiliydi. Kurultay süreci ve onca çarpıklık yaşandı. Lefkoşa Belediyesi’nde ciddi yıkım oldu. Yani, böylesi bir süreçte, yaşanan tepkiye paralel, katılım artmalıydı, seçmen sandığa gitmeliydi…”
Peki, seçime katılım neden artmadı.
Erhürman’a göre “adaylar seçmene yeterli umudu veremedi… İkna edici değildi.”
Bu kez de Tufan Erhürman’a “UBP’nin oylarındaki ciddi gerileme”yi soruyor, değerlendirmesini sürdürüyor:
“UBP’nin oylarında düşüş olabilir, ancak UBP + DP oyları toplamda bin beş yüz dolayında bir kayıp yaşamış. Tüm süreci, Lefkoşa Belediyesi’ndeki ortak başarısızlığı düşünürsek, iki partinin oylarında ciddi bir gerileme var, diyemeyiz. Üstelik, UBP’nin küskünleri ve Cemal Bulutoğluları’na tepkili kesim sandığa gitmedi, demek ki diğer adaylar iyi bir umut vermedi.”
Tufan Erhürman, sandıklardaki oy dağılımına bakarak şu saptamayı da yapıyor:
“UBP’nin oyları Surlariçi’nden dışarıya doğru gittikçe düşüyor; CTP’nin oyları ise Surlariçi’nden dışarıya doğru gittikçe artıyor… Özellikle de TDP’nin Surlariçi’nde çok az oy aldığını görüyoruz. Bu da gösteriyor ki, sol partiler düşük gelir gruplarında iletişim sorunu yaşıyor.”
***
Özdemir Tokel:
“UBP’ye mesaj var. Seçmenin tepkisi düşündürücü…”
Siyasal Kampanya ve İletişim Uzmanı Özdemir Tokel’e göre seçmen UBP’ye ciddi uyarı mesajı verdi. Ancak, seçilen adayın Lefkoşa genelinin sadece % 20’sini temsil etmesi de son derece düşündürücü…
“Bunun üzerine kafa yormalıyız” diyor Özdemir Tokel…
Ulusal Birlik Partisi’nin yaşadığı tüm sıkıntılara rağmen yine de ayakta kaldığını da anlatan Tokel, şu yorumu yapıyor:
“Seçmen Ulusal Birlik Partisi’ne çok ciddi bir mesaj verdi; eğer kendi içindeki sıkıntıları aşmazsa, sorun büyüyebilir. Cumhuriyetçi Türk Partisi kendi yerini koruyarak bir başarı elde etti; ancak yeni kitleler CTP’yle hâlâ barışmadı ya da CTP’ye yeni oy yönelimi olmadı. Lefkoşa’nın içinde bulunduğu iğrenç durum ve UBP Kurultayı’nın açtığı yaralar, CTP’yi öne çıkardı. En önemlisi de sandığa gitmeyen seçmenin verdiği ‘güvensizlik’ mesajı. Bu mesaj çok ciddi olarak okunmalıdır.”
Özdemir Tokel, seçimlerden Demokrat Parti ve Toplumcu Demokrasi Partisi’nin de önemli dersler çıkarması gerektiğini söyleyerek, şöyle devam ediyor:
“Örgütsüz olmaz. DP ve TDP bunu anlamalı. Ne kadar iyi adaylarınız olursa olsun, eğer bir partinin ciddi bir örgütlenmesi, örgütlü gücü yoksa liderlik için sahaya çıkamaz. Örgütsüz partiler, bu yarışta, hep böylesi sonuçlar elde edecektir.”
Özdemir Tokel’e “Bu sonuçlar genel seçime nasıl yansır” diye soruyoruz:
“UBP, eğer kendine verilen mesajı almazsa, çok ciddi kayıplarla yüzleşecektir. Eğer UBP’de bir toparlanma olursa, yarış yine UBP ile CTP arasında geçecektir.”