İş kazalarıyla ilgili son 4 yılın rakamları ürkütüyor:
783 yaralı
19 ölü
Didem MENTEŞ
Çalışma Dairesi son dört ay içerisinde % 80’i kaçak işçi olmak üzere ceza tahsilatından 180 bin 346 TL gelir elde etti. Çalışma Bakanlığı’nın verilerine göre son dört yılda meydana gelen iş kazarlarında 783 kişinin yaralandığı, 19 kişinin ise hayatını kaybettiği görüldü. Kurum, 1993 ile 2014 yılları arasında meydana gelen iş kazalarıyla ilgili Başsavcılığa toplam 31 dosya havale ederken, bu dosyalardan 29 tanesinin sonuçlandığı kayıtlara geçti.
YENİDÜZEN’e konuşan Çalışma Dairesi Müdürü İsmail Bayhanlı, suç dosyalarıyla ilgili ciddi bir çalışma sürdürüldüğünü, özellikle kaçak işçi konusunda çok fazla şikayet geldiğini vurguladı. İş kazalarıyla ilgili geçmiş yıllara ait çok fazla birikmiş dosya olduğunu vurgulayan Bayhanlı, 321 dava tebliğinin iş yerleri ve şahıslara iletildiğini aktardı. İsmail Bayhanlı, başlatılan soruşturmalardan geri dönüş almaya başladıklarını belirterek, haklarında suç duyurusu bulunan iş yerleri veya kişilerin cezalarını ödemeye başladıklarını vurguladı.
Tahsilatın % 80 kaçak işçiden
İş kazalarıyla ilgili geçmiş yıllara ait çok fazla ve birikmiş dosya olduğunu vurgulayan İsmail Bayhanlı, güçlendirilen Hukuk Servisi’nde dosyalarda ayrıştırma yapıldığını ve bölge amirliklerine direktif verilerek tüm suç dosyalarının işleme konulduğunu aktardı
“Gelen dosyalar konusunda bugün artık günceliz” diyen İsmail Bayhanlı, 3’üncü ay itibariyle suç dosyasının daireye ulaştığını aktardı. Suç dosyalarıyla ilgili ciddi bir çalışma sürdüğünün altını çizen Bayhanlı, 321 dava tebliği ile iş yerleri ve şahıslara çağrı yaptıklarını aktardı. Çalışma Dairesi Müdürü İsmail Bayhanlı, başlatılan soruşturma ve çalışmalardan geri dönüş almaya başladıklarını belirterek, haklarında suç duyurusu bulunan iş yerleri veya kişilerin cezalarını ödemeye başladıklarını vurguladı. Geriye dönük suç dosyalarına yönelik son dört ay içerisinde 180 bin 346 TL tahsilat yapıldığını vurgulayan İsmail Bayhanlı, bu dosya türlerinin % 80’nini kaçak işçi oluşturduğunu, diğerlerinin ise iş kazası veya iş kazasının geç bildirimi, şikayet ya da bir işçinin işten durduruluşunun 15 gün içinde bildirilmemesi’ olduğunu söyledi. Özellikle mahkemeye sevk edilen suç dosyalarıyla ilgili iş yerlerinin veya kişilerin ‘cezasını yasanın içerdiği şekilde daireye veya sorumlu olduğu kişiye ödemesi’ gibi farklı uygulamalarla da dosyaların sonuçlandırıldığını söyledi.
“İş Sağlığı ve Güvenliği denetiminde alt yapı eksikliği”
İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’na değinen Bayhanlı, müfettişlerin yoğun görevlerinden dolayı ‘İş Sağlığı ve Güvenliği’ konusuna çok fazla eğilemediklerini sadece kaçak işçi konusunda çok fazla şikayet geldiğini de söyledi. Bu konularda sıkıntı olduğunu ve gerekli alt yapının bulunmadığını belirterek, müfettiş sayısının da yetersiz olduğunu vurguladı.
İsmail Bayhanlı, “sadece ‘İş Sağlığı ve Güvenliği’ ile ilgili bir denetim yapmıyoruz bu konuda kendi eleştirimizi yapıyoruz ve sorumluluğu üzerimize alıyoruz” dedi. 4- 10 Mayıs İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası düzenlendiğini ve yapılan birçok etkinliklerle farkındalığı artırmaya çalıştıklarını vurgulayan İsmail Bayhanlı, üniversitelerle iş birliği yapılarak sivil toplum örgütleri, üniversite yetkilileri ve alanında uzman kişilerin seminer vererek çalışmalar yapıldığını söyledi. Amacın, iş sağlığı ve güvenliği konusunda toplumda bir şeyler yapılması olduğunu aktaran Bayhanlı, hizmet içi eğitimlerin de başlatıldığını söyledi. Bayhanlı, birkaç ay önce başlatılan bu çalışmalarla ilgili iş kazalarında risk değerlendirmeleri konusunda müfettişlere talimatlar verildiğini belirtti.
“Meslek hastalığı” tarama eksikliği
İş kazalarından ayrı olarak ‘meslek hastalığı’ ile ilgili önemli noktalara değinen Çalışma Dairesi Müdürü İsmail Bayhanlı, “meslek hastalığı tespiti konusunda, ben de dahil gelmiş geçmiş tüm müdürlerin hiçbir çalışma yapmamasını ‘ayıbımız’ olarak değerlendiriyorum. Biz bu sorumluluktan kaçmıyoruz ve bunun yapılmadığına da biliyoruz” dedi. 15 yıl önce meslek hastlığıyla ilgili gerekli denetim ve kontrollerin yapıldığını hatırlatan Bayhanlı, şuanda sadece Kıb-Tek ve LTB çalışanlarının meslek hastalığı tedavisinden yararlandığını söyledi. 4- 10 Mayıs İş Sağlığı ve Güvenliği Haftası’nda düzenlenen sempozyumda ‘meslek hastalığı’nın da konuşulduğunu belirten İsmail Bayhanlı, bu konuda Sağlık Bakanı Ahmet Gulle’nin de katkı yapacağını kendilerine söylediğini aktardı. Bayhanlı, Sağlık Bakanlığıyla iş birliğini başlatacaklarını vurguladı.
Son dört yılda 19 ölüm
Çalışma Bakanlığı’nın verilerine göre son dört yılda meydana gelen iş kazarlarıyla ilgili çok sayıda kişinin yaralandığı ve 19 kişinin öldüğü görülüyor. 2011 yılında meydana gelen iş kazalarında 270 kişinin yaralandığı 6 kişinin öldüğünü görülürken, 2012’de bu rakam 214 kişinin yaralanması 4 kişinin ise hayatını kaybetmesiyle sonuçlandı. 2013 yılında ise 230 kişinin yaralandığı görülürken ölü sayısının 7’ye çıktığı kaydedildi. 2014 yılının ilk üç ayında ise meydana gelen iş kazalarında 69 kişinin yaralanarak ölü sayısının 2 olduğunu belirtti. Bu rakamların ülke bakımından iş kazaları konusuna ciddiyetle eğilmemiz gerektiğini belirten Karaman, iş kazlarının sadece maliyetlerin düşürülmesinin değil acı sonla biten bir olay haline de gelebileceğini kaydetti.
21 yılda 29 suç dosyası sonuçlandı
Öte yandan Çalışma Dairesi’nin verilerine göre 1993 ile 2014 yılları arasında meydana gelen iş kazalarıyla ilgili Başsavcılığa 31 dosya gönderildiği belirtilirken, bu dosyalardan 29 tanesi sonuçlandığı, 2 tanesinin ise henüz sonuca ulaşmadığı kaydedildi. Aynı tarihler arasında ‘çağrı yazası gönderilip dava tebliği için bekleyen’ 34 dosyanın bulunduğu kayıtlara düşerken, bu dosyalardan 18 tanesinin ‘ceza ödenerek’ kapatıldığı, 1 dosya iptal edilirken, 3 dosyaya ise dava tebliği yapıldığı belirtildi.
21 yıllık veriler ışığında sonuçlanan 29 dosyanın çeşitli suç türlerinden oluştuğu görülürken, bu suçlara verilen ceza miktarları ise geçmiş yıllar açısından farklılık gösteriyor.
İş kazarlıyla ilgili asgari ücretin 3’te biri olarak ceza kesilirken, 30 günlük ödeme süresini aşan kişilere cezanın iki katı uygulanıyor. Ödemeyen kişiler 60 günün ardından mahkemeye sevk ediliyor.
Mahkemede sonuçlanan dosyaların suç türlerine bakıldığı zaman ‘ölümle sonuçlanan iş kazaları’, ‘geç bildirim’, ‘geç bildirim+kaçak işçi’ ve ‘yaralanma’ olarak ayrılıyor.
Ölümle sonuçlanan 9 dava
Sonuçlanan 29 dosyanın en fazla ‘yaralanma’ türünde olduğu görülürken, bunların içerisinde 5 dosyanın ‘iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini almamak’ olduğu dikkat çekiyor. Veriler ışığında ‘ölümle’ sonuçlanan 9 dosyanın, 3 tanesi ‘önceden cezanın ödenmesi’ nedeniyle geri çekilirken, 1 dosya ileriye götürülemedi, 1 dosyaya ise ‘mesele yok’ şeklinde karara bağlandı. Diğer 4 dosyadan 1 tanesine dönemin para birimiyle 5 milyon TL bugünün şartlarıyla 5 bin TL şahsi kefalet cezası verilirken, diğer 3 dosyanın sanıklarına ise ayrı ayrı 500 TL ile 5 bin TL arası para cezası kesilirken, şahsi kefalet senedi imzalama cezaları da verildi.
İş yerlerinde ölümle sonuçlanan ve geç bildirim yapılan 4 suç dosyasında ise 2 dosya savcılık tarafından geri çekilirken, 1 dosyadaki davacıya 500 TL para cezası diğerine ise 5 bin TL kefalet imzalaması karar verildi.
Geç bildirim yapılan iş kazası ve kaçak işçi bulundurmak gerekçesiyle davası sonuçlanan bir dosyayla ilgili ise dönemin para birimiyle 5 milyon TL bugünün şartlarıyla 5 bin TL para cezası kesildiği kayıtlara geçti.
En fazla yaralanmalar
Sonuçlanan 29 dosyadaki suç türüne bakıldığı zaman farklı suçları içeren 15 dosya bulunduğu görüldü. İçeriğe bakıldığı zaman iş yerinde ‘yüksekten düşme’ suçuyla ilgili 3 dosya sonuçlanırken, bu dosyalardan bir tanesi ‘davada 1.tanık olan kişinin ada haricinde olması nedeniyle geri çekildiği’ görüldü. Diğer iki dosyada ise sanıklara 200 TL yanı sıra 5 bin ve 20 bin TL para cezası kesildi.
Cisimler arasında sıkışarak meydana gelen yaralanma olaylarında ise 3 tane dosya görüldüğü, bu dosyalardan bir tanesi ‘kazazedenin gerekli dikkat ve ihtimamı göstermemesi’ ile sonuçlanırken, bir dosya da ‘1.tanık olan kişinin ada haricinde olması nedeniyle’ geri çekildiği aktarıldı. Üçüncü dosyada ise sanık 1’e mahkumiyet verilirken, sanık 2 ve sanık 3’e 300’er TL para cezası kesildi.
‘İş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini almamak’ suçu
Diğer suçlardan olan; ‘Eğitimsiz işçi tarafından makine tamiri + sorumlu personel yokluğu’, ‘kişisel koruyucu donanım eksiliği’, ‘platform sabitleme+ emniyet kemeri’, ‘yeterli çalışma alanı+ eldiven’ bulunmayan’ suç dosyaları ise farklı para cezaları, mağdurun şikayetçi olmaması ya da farklı sebeplerden dolayı davanın geri çekilmesiyle sonuçlandı.
Yaralanma suçlarından en fazla olan ‘iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini almamak’ suçlarını içeren 5 dosyadan ise bir tanesi ‘kazazedenin gerekli dikkat ve ihtimamı göstermemesi’ ile sonuçlanırken, bir dosya da ‘yaralanan kişinin yurt dışında olması nedeniyle’ geri çekildi. Diğer üç dosyadaki sanıklara ise ayrı ayrı olarak 200’er TL, 300’er TL ve 10 bin TL’lik kefalet senedi imzalaması şartı konuldu.