Ayşe GÜLER
Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu Çalışanları Sendikası (EL-SEN) Başkanı Çağlayan Cesurer, kurumun 6.7 milyon Dolar zarara uğratıldığına yönelik Sayıştay raporu sonrasında KIB-TEK Yönetim Kurulu’nu göreve davet etti, “Kimin sorumluluğu varsa, yargı önünde hesap vermeli” dedi.
Cesurer, “Önemli olan, hangi şekilde ve kimden hesap sorulacağıdır. Ülkede ne yazık ki, kurumların uğratıldığı zararlar raflarda kalıyor, gereği yapılmıyor” şeklinde konuştu.
Kamuoyunda ‘Vatan, Millet, Sakarya’ vurgusu yapanların ‘kendi ceplerine’ çalıştığına dikkat çeken Cesurer, hem Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Hasan Taçoy hem de Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanı Erhan Arıklı’yı eleştirdi, “Orta yerde bir şey yokken Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Hasan Taçoy ‘AKSA ile nikah tazeleyeceğiz’ diyor. Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanı Erhan Arıklı ise ‘Kamu İhale Yasası’nın hayata geçmesini bekliyorum, hemen AKSA ile anlaşma yapalım’ diyor. KIB-TEK ile ne işiniz var? Çıkarları, kavgaları nedir? Söz mü verdiler?” diye sordu.
Cesurer, Kıb-Tek’in ‘siyasetin arka bahçesi’ olarak kullanılmaya devam edildiği sürece bu sorunların yaşanacağını da dile getirerek, kurumun özerkleşmesi gerektiğine vurgu yaptı, 2012 yılından beridir yasa çalışmasının Meclis’te beklediğini açıkladı.
AKSA ile yeni sözleşmeye ihtiyaç olmadığına vurgu yapan Cesurer, “Bunlar ortada varken, AKSA’da niye ısrar ediliyor? Çünkü orda yerde dönen rant büyük. Söz verenler de talimat verenler de çok. Bizim buna seyirci kalmamız mümkün değil” dedi.
Cesurer, AKSA’ya yeni alım garantisi verilmesi halinde kurulan güneş enerjisi sistemlerinin kapatılacağını söyleyerek, depolama sağlansa bile enerji fiyatların aşağıya çekilmesinin mümkün olmayacağını kaydetti.
Mevsim geçişlerinde enerjiye olan talep azlığı nedeniyle tüm santralleri durdurma noktasına geldiklerini belirten Cesurer, “Aşırı sıcak veya aşırı soğuk dönemlerde sıkıntı yaşanıyor. Topladığımız zaman, yılda 1.5-2 ayı aşan bir süre bu konuda oluyor. Ama bize, 365 gün olarak yansıyor. Alım garantisi olduğu için AKSA’dan daha pahalıya enerji almak zorunda kalıyoruz” şeklinde konuştu.
“ ‘Vatan, Millet, Sakarya’ diyenler hep kendi ceplerine çalışıyor”
♦ EL-SEN Başkanı Cesurer, “Ülkede ne yazık ki, kurumların uğratıldığı zararlar raflarda kalıyor, gereği yapılmıyor” dedi, “Topluma bilerek ve isteyerek ihanet ediliyor” şeklinde konuştu.
► Sayıştay Başkanlığı’nın aylardır beklenen KIB-TEK raporu yayımlandı. Raporu inceleyebildiniz mi?
➣ “Rapor, 2022’nin Ekim ayında hazırlandığını biliyorduk. Ancak, duyumlarımıza göre seçim nedeniyle açıklanmadı, bugünlere kaldı. Raporda esas olan; KIB-TEK’in 7 milyon dolara yakın zarara uğratılmasına yönelik, hangi şekilde ve kimden hesap sorulacağıdır. Ülkede ne yazık ki, kurumların uğratıldığı zararlar raflarda kalıyor, gereği yapılmıyor. Bugüne kadar pek çok Sayıştay Raporu, ortada duruyor. Örneğin, kuruma sahte mal satan şirketler, yine mal satmaya devam ediyor. Raporların yargıya taşınıp, çözülmesi gerekiyor. Kimin sorumluluğu varsa, yargı önünde hesap vermeli. Kendi şirketleri olmadığı için bu kadar rahat hareket edebiliyorlar. Yaşanan zararlar, bile isteye kurumun itibarını düşürmek için yapılan uygulamalardır. Özellikle son yakıt ihalelerinde KIB-TEK’in yıllık 220 bin metrik ton yakıt ihtiyacı olunduğu bilinmesine rağmen, 150 bin metrik ton talep ediliyor. Neden bunlar yaşanıyor? Çünkü kafalarında proje çizdiler. O projeyi hayata geçirebilmek için zamanlama ya da yakıt fiyatının düşük tutulmasının sebebi buydu. Tankerlerle taşınan yakıtlarının sisteme verdiği zararlar var. O dönemde yaşanan karanlık günlerin topluma getirdiği ekonomik zararı çok büyük. Ayrıntılı şekilde inceleyip, Yönetim Kurulu’nun harekete geçmesi, konuyu yargıya taşıması gerekiyor.”
► Diğer raporlar, yargıya taşınmamış mıydı?
➣ “Şu anda yargı gündeminde olan tek bir rapor var. O da kuruma mal satan şirketin konuyu yargıya taşıması nedeniyle oldu. Raporlar ne yazı ki yargıya taşınmıyor. Savcılığa gidip, ileri taşınması gerekiyor. Geçmişte de benzer raporlar Sayıştay Başkanlığı tarafından açıklanmıştı. Kime ne oldu? Önemli olan Sayışta raporlarının gereğinin yapılmasıdır.”
► Peki, sendika olarak sizde mi bu konuyu yargıya taşıyamazsınız?
➣ “ Ne yazık ki hayır… Geçmişte, bazı davalarla ilgili yargıya gittiğimizde; ‘maaş aldığınız sürece, bu olaylar sizi etkilenemez’ denilmişti. Meselenin birebir çalışanı etkilemediği, sendikanın ancak kurum çalışanı maaş almadığında yargıya başvurabileceğiyle ilgili bir yaklaşım vardı. Esas olan, raporun KIB-TEK Yönetim Kurulu tarafından ileriye taşınmasıdır. Ancak yönetim de siyasi atamayla göreve geliyor.
Atayan da kontrol eden de aynı mekanizma olduğu için çözüm üretmek te mümkün olmuyor. Bu nedenle, KIB-TEK’in özerk ve profesyonel yapıya kavuşarak, siyasi yapıdan arınması gerekiyor. Şeffaf ve hesap verebilir yapı en elzem olanı…”
► Kurumlar bile isteye mi zarara uğratılıyor?
➣ “Bu konuda Türkiye Cumhuriyeti’nden gelen telkinler var. Biz ilk santrali kuracağımızda, 2002 yılında santraller kurulmasın diye AKSA en düşük teklifi vermişti. O dönemde KIB-TEK bir şekilde bu santralleri getirdi. Ama o dönemlerde TC Enerji Bakanları AKSA’nın özel uçağı ile adaya gelip, Maliye Bakanlığı’nı ziyaret ediyordu. O nedenle her şey masum değil. AKSA’ya kira bedeli olarak 28 milyon dolar ödeniyor. Burada da topluma bilerek ve isteyerek ihanet ediliyor. ‘Vatan, Millet, Sakarya’ diyenler hep kendi ceplerine çalışıyorlar. Söylemleri ve eylemleri birbirini tutmuyor. Orta yerde bir şey yokken Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Hasan Taçoy ‘AKSA ile nikah tazeleyeceğiz’ diyor. Bayındırlık ve Ulaştırma Bakanı Erhan Arıklı ise ‘Kamu İhale Yasası’nın hayata geçmesini bekliyorum. Hemen AKSA ile anlaşma yapalım’ diyor. KIB-TEK ile ne işiniz var? Çıkarları, kavgaları nedir? Söz mü verdiler? Sözlerini hayata geçirmek, ‘elimden geleni yaptık’ demek için bunu yapıyorlar? Ülkede 110 megavatı aşkın güneş enerjisi kurulumu var. Bunun yanı sıra 50 megavat talep var. Yeni müracaatlar da artarak devam ediyor.”
► Peki bu konuda adım atılmadığı için yapanın yanına mı kalıyor?
➣ “Kurumun eski genel müdürünün hakkında 10’larca dava vardı. Ancak tek bir dava sonuçlandı. Ek mesai meselesinden dolayı hapis cezası aldı. Diğer davalar ne oldu? Yönetim Kurullarının süreci takip etmesi gerekiyor. Ancak hiçbir şey yapmıyorlar. Meclis’in raflarında var, Kıb-Tek’in özerkleştirilmesi için yasa çalışması 2012 yılından beri tozlu raflarda hayata geçmeyi bekliyor. 4 siyasi partinin de altında imzası var. Kıb-Tek siyasetin arka bahçesi olarak kullanılmaya çalışıldığı sürece bu sorunlar devam ediyor.”
“AKSA ile ilgili söz de talimat veren de çok…”
♦ Cesurer, “AKSA’da niye ısrar ediliyor? Çünkü orda yerde dönen rant büyük. Söz verenler de talimat verenler de çok” dedi, sendikanın sürece seyirci kalmayacağını belirtti.
►Peki AKSA’ya yeni alım garantisi verilirse ne olacak?
➣ “Kurulan güneş enerjileri hayal olacak, hepsini kapatmak zorunda kalacağız. Depolama sağlansa bile fiyatların aşağıya çekilmesi mümkün olmayacak. Mevsim geçişlerinde tüm santralleri durdurma noktasına geldik. Talep yok. Ancak alım garantisi olduğu için AKSA’dan daha pahalıya enerji almak zorunda kalıyoruz. Güneş enerjisi teknolojisindeki gelişmeler, belli oranda doğru yatırımlarla çok daha uygun enerji üretmek mümkün olabilir.”
► Şu anda ihtiyaç olmamasına rağmen, alım garantisinden dolayı AKSA’dan enerji mi alıyoruz?
➣ “Evet aynen öyle… Aşırı talebin olduğu noktalarda yedek sistemlerin kurulu olmamasının yarattığı sıkıntılardır. Şu anda KIB-TEK’in 310 megavatlık kurulu gücü var. Bunun yanına yapılacak belli rötuşlarla da sorun çözülebilir. Aşırı sıcak veya aşırı soğuk dönemlerde sıkıntı yaşanıyor. Topladığımız zaman, yılda 1.5-2 ayı aşan bir süre değildir. Ama bize, 365 gün olarak yansıyor. Maliyetlerin olumsuz etkilenmesine neden oluyor.”
► Kıb-Tek’in üretim gücü nedir?
➣ “310 megavattir. Buraya kadar, üretim yapabilir. Ancak biz tam tersini yapıyoruz. AKSA’ya veriyoruz, arada kalan miktarı KIB-TEK karşılıyor. Halbuki tam ters olabilir.”
► Peki yapılması gereken yatırımlar nedir?
➣ “Teknecik’te 2 dizel santralin ihalesi hazırlandı. İhale süreciyle ilgili son çalışma yapılıyor. 1 hafta içerisinde ihaleye çıkılması gerektiğini düşünüyoruz. AKSA ile yeni sözleşmeye ihtiyaç olmadığını söylüyoruz. Şu anda mevcut olan sözleşmeyi 3 yıl uzatma opsiyonu var. Kıb-Tek’e teklifte bulunan firmalar var. Örneğin, ihtiyaç varsa 1 ay içinde 36 ister 100 megavatlık santralin kurulmasıyla ilgili teklifte bulunanlar var. Bunlar ortada varken, AKSA’da niye ısrar ediliyor? Çünkü orda yerde dönen rant büyük. Söz verenler de talimat verenler de çok. Bizim buna seyirci kalmamız mümkün değil.”
► Kamu İhale (Değişiklik) Yasa Tasarısı ile “AKSA’ya yeni imtiyaz verilmeye çalışıldığı” gerekçesiyle Meclis önünde eylem yaptınız, süresiz grev uyarı yaptınız. Süreç nasıl ilerleyecek?
➣ “Yapılmayan yatırımların ana sebebi, bugünlere zemin hazırlamaktı. Minareyi çaldılar, kılıfını da yatırım yapmamakla hazırladılar. Taçoy (Hasan Taçoy) nikah tazelemekten bahsediyor. Önce altına imza attığı protokollere uysun. Arıklı döneminde de bir şey yapılmadı.”
► Bugüne kadar KIB-TEK’te yöneticilik yapan herkes yargılanmalı mı?
➣ “Kalburdan elersek, yukarda tutunabilecek 3-5 kişiden başkası kalmaz.”
► Kurumun mali yapısı ne durumdadır?
➣ “Yakıt stoku toparlanmaya başladı, yeni mal alımları devam ediyor. 6 ay öncesine kadar alacak ve vereceğini alt alta koyduğunda, tümünü toplasa bile -600 milyon TL’ydi. Şu anda alacak ve vereceğini alt alta koyduğunda +300 milyon TL civarındadır. 6 ay sürecince sendikanın değişmesi, KIB-TEK’e uyguladığı baskı nedeniyle 7 ay içerisinde piyasaya 1 milyar 800 milyon TL ödeme yapıldı.”
Fotoğraflar: Ertuğrul Senova