Kamuoyunda Başbakan Hüseyin Özgürgün’ün banka hesapları ile ilgili ortaya atılan iddialar, ‘Nereden Buldun Yasası’nın yürürlükte olmaması nedeniyle Mal Bildirim Yasası’nı yeniden gündeme taşıdı. Yasaya göreyse; Cumhuriyet Meclisi Başkanlığı mal bildirimleri ile ilgili ‘karşılaştırma’ yapabiliyor, bu adım vekillerin görev süresi sonrasında, seçimlerinin ardından yeni mal bildirimlerinin akabinde gerçekleşebiliyor. Yani, yeni meclis başkanı bir önceki dönemle ilgili mal karşılaştırması yapabilecek
7 OCAK SONRASINA… Erken seçime sayılı günler kala ise söz konusu yasal süreç 7 Ocak sonrasına, yeni hükümet dönemine işaret ediyor. UBP-DP Azınlık Hükümeti’nin ardından göreve başlayacak yeni hükümetin Meclis Başkanı, Mal Bildirim Yasası kapsamında vekillerin mal bildirimi ile ilgili ‘karşılaştırma’ yapabilecek.
Ayşe GÜLER
Kamuoyunda Başbakan Hüseyin Özgürgün’ün banka hesapları ile ilgili ortaya atılan iddialar, ‘Nereden Buldun Yasası’nın yürürlükte olmaması nedeniyle Mal Bildirim Yasası’nı yeniden gündeme taşıdı.
Bazı sivil toplum örgütlerinin iddialar sonrasında Cumhuriyet Meclisi Başkanı Sibel Siber’e çağrı yaparak, adım atmasını istemesi, gözleri kamu görevlileri dışında Cumhurbaşkanı, Milletvekilleri ve Meclis Başkanı gibi geniş bir yelpazeye ‘mal bildirim zorunluluğu’ getiren Mal Bildirim Yasası’na çevirdi.
Yasaya göre; Cumhuriyet Meclisi Başkanlığı mal bildirimleri ile ilgili yalnızca ‘karşılaştırma’ yapabiliyor, bu adım vekillerin görev süresi sonrasında, yeniden seçimlerinin ardından yeni mal bildirimlerinin akabinde gerçekleşebiliyor.
Erken seçime sayılı günler kala ise söz konusu yasal süreç 7 Ocak sonrasına, yani yeni hükümet dönemine işaret ediyor.
UBP-DP Azınlık Hükümeti’nin ardından göreve başlayacak yeni hükümetin Meclis Başkanı, Mal Bildirim Yasası kapsamında vekillerin mal bildirimi ile ilgili ‘karşılaştırma’ yapabilecek.
Yapılan karşılaştırma sonucunda gerçeğe aykırı bildirimde bulundukları veya haksız mal edindikleri, kaçırdıkları veya gizledikleri anlaşılanlar hakkında Meclis Başkanlığı, Başsavcılığa suç duyurusuna bulunabilecek.
Mal bildirimlerin zamanı…Bakanlar Kurulu…
Atamadan 1 ay sonra!
Yasa’da mal bildirimlerinin zamanı açıkça belirtiliyor.
Buna göre; Bakanlar Kurulu üyelerinin atanmalarından itibaren bir ay içerisinde bu bildirimi yapması gerektiği yasada yer alıyor.
Öte yandan seçimle işbaşına gelen görevlilerin seçimin kesinleştiği tarihten itibaren iki ay içerisinde, bu yasa kapsamında olan diğer görevlilerin de göreve atanmalarından itibaren bir ay içerisinde mal bildiriminde zorunlu olmaları gerekiyor.
Mal varlığında önemli değişiklik olduğunda bir ay içinde…
Görevlilerin görevlerinin sona ermesi halinde ise ayrılma tarihinden itibaren bir ay içerisinde, yönetim ve denetim kurulu üyeleri ile komisyon ve kurul üyelerinin ise seçilmeleri veya atanmalarından itibaren bir ay içerisinde zorunlu tutuluyor.
Yasada mal varlığında önemli bir değişiklik olması halinde ise bir ay içerisinde mal bildiriminde bulunmanın zorunda olunduğu da vurgulanıyor.
Bildirimin yenilenmesi…
Yasanın 9. maddesinde ‘mal bildiriminin yenilenmesine’ de yer veriliyor.
Buna göre; Yasa’nın 5’inci maddesinin (1)’inci fıkrasında sayılan görevliler ile en fazla beş yıllık bir süre için atanan veya seçilen görevliler dışındaki görevlilerin sonu “sıfır” ve “beş” ile biten yılların en geç Ocak ayının sonuna kadar mal bildirimlerini yenilemesi gerektiği ifade ediliyor.
Haksız mal edinme, mal kaçırma veya gizleme…
Haksız mal edinen kişinin suç işlediği, mahkumiyeti halinde 20 bin TL’ye kadar para cezası veya 5 yıla kadar hapislik veya her iki cezaya birden çarptırılabildiğine işaret ediliyor.
Ayrıca Yasa’da “mahkemenin bu suçla ilgili malların müsadere edilerek hazineye intikaline veya bu malların elde edilememesi veya bir malın tümünün haksız mal edinme konusu teşkil etmemesi sebepleriyle müsaderenin mümkün olmadığı hallerde haksız edinilen değere eşit bedelin hazineye ödenmesine karar verebilir” deniliyor.
Başsavcılığa suç duyurusu…
Yasa’nın 16. maddesinde ‘Mal Bildirimlerinin Karşılaştırılması’ açıkça ifade ediliyor.
Mal bildiriminin yapıldığı merciler tarafından daha önceki bildirimler ile gizliliği korunacak şekilde karşılaştırıldığı ifade ediliyor.
Yapılan karşılaştırma sonucunda gerçeğe aykırı bildirimde bulundukları veya haksız mal edindikleri, kaçırdıkları veya gizledikleri anlaşılanlar hakkında Yasa’nın 10. maddesinde belirtilen merciler tarafından Başsavcılığa suç duyurusunda bulunabileceğine işaret ediliyor.
Yasa’nın 10. maddesi ne diyor?
Yasa’nın 10. maddesi mal bildiriminin yapılacağı mercileri madde madde açıklıyor.
Buna göre, Cumhurbaşkanı, Cumhuriyet Meclisi ve Bakanlar Kurulu Üyelerinin mal bildirimlerini Cumhuriyet Meclisi Başkanlığına yapmasının zorunlu olduğu ifade ediliyor.
Yetkili mercilerin sorumluluğun belirlendiği 11. maddede ise söz konusu mercilerin mal bildirimlerinin süresi içinde verilmesini sağlamakla sorumlu olduğu, bu mercilerin mal bildiriminin verilmesini izlemek için birim veya personel görevlendirdiklere de işaret ediliyor.
Yasa’nın 12. maddesinde ise ‘bildirim gizliliğine’ değiniliyor. Bu madde altında, söz konusu mercilerin ilgili bildirimlerde, bildirimde bulunan kişilerin özel dosyasında saklandığı, içeriği hakkında
soruşturma ve kovuşturmaya yetkili merciler dışındakilere açıklama yapılamayacağı ve bilgi verilemeyeceği söyleniyor.
Süresi içinde mal bildiriminde bulunmama…
5 bin TL’ye kadar para cezası, 3 aya kadar hapis ya da her ikisi birden!...
Yasa, belirtilen süre içerisinde mal bildiriminde bulunmayanlarla ilgili ‘ceza’ takdir ediyor.
Buna göre, yasanın 14’üncü maddesi uyarınca yapılan ihtarın kendisine tebliğinden itibaren otuz gün içerisinde mazeretsiz olarak mal bildiriminde bulunmayanların suç işlemiş sayıldığı, mahkumiyetleri halinde 5 bin TL’ye kadar para cezasına veya üç aya kadar hapis cezasına veya her iki cezaya birden çarptırılabildikleri ifade ediliyor.
Soruşturma usulü…
Öte yandan Yasa’da suçun ihbarının doğrudan Başsavcılığa yapıldığı vurgulanıyor, soruşturma usulü de belirtiliyor.
Yasa kapsamında Başsavcılığın soruşturma başladığında, ihbarı doğrulayan emareler bulunduğu takdirde sanıktan, haksız edinilen malın kaçırıldığı yolunda delil ve emare elde edilmişse, sanığın ikinci dereceye kadar kan ve sıhri hısımları ile varsa gelini ve damadından mal bildiriminde bulunmalarını isteyebileceği ifade ediliyor.
Bu istemin sanığa ve diğer ilgililere ulaştığı tarihten itibaren yedi gün içinde Başsavcılığa mal bildiriminin verilmesi zorunlu olduğu kaydediliyor.
Başsavcılığın kamu davası açılmadan önce haksız edinildiği yolunda delil veya emare elde edilen para veya mal ile ilgili tedbirin alınmasını mahkemeden veya para veya malın bulunduğu yerin hukuk mahkemesinden isteyebileceğine işaret ediliyor.