Devrim DEMİR – Fehime ALASYA
Gıda sağlığı için gözler “içme suyu” denetimlerine çevrildi. Sağlık Bakanlığı yeni dönemde İÇME SUYU kontrollerine “bromat” adlı maddeyi de ekledi.
Devlet Laboratuvarı’ndan gelen analiz sonuçları çerçevesinde, dört firmanın ürettiği damacana sularda seviyenin üzerinde çıkan ‘Bromat’ halk arasında endişeye neden oldu.
Uzmanlar, “bromat”ın kanser dahil insan sağlığı üzerinde ciddi etkileri olacağına dikkat çekti.
“Bromat”ın kanser hastalığı dahil insan sağlığı üzerinde ciddi etkileri olacağına dikkat çeken uzmanlar, kısa vadede mide ve bağırsak semptomları, uzun vadede ise kan hastalıkları ve kansere varan ciddi rahatsızlıklar doğurabileceğine dikkat çekti.
Damacana sulara dikkat
Damacana sularda “plastik ambalajların” güneş ışınlarına uzun süre maruz kalması ile ortaya çıkan tehlikeler konuşulurken, bu kez “bromat” oranı gündeme geldi.
Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi tarafından “Ambalajlanmış Kaynak ve İçme Suyu Tüzüğü” uyarınca her ay yapılan su analizlerinde yeni bir sonuç açıkladı.
Kimi ürünlerde ‘Bromat’ miktarının maksimumun üzerinde çıkması bakanlığı harekete geçirdi.
Sağlık Bakanlığı, ilgili firmaların üretimini durdururken, halkı bilinçlendirmek adına firmaları ve bulunan bromat miktarlarını açıkladı.
Devlet hastanesine de su veriyordu
‘Bromat’ miktarı maksimum seviye üzerinde çıkan 4 firmadan birinin Dr. Burhan Nalbantoğlu Lefkoşa Devlet Hastanesi’ne de su hizmeti verdiği ortaya çıktı.
TIP-İŞ Başkanı Doktor Ahmet Varış, özellikle insan sağlığını ilgilendiren denetimlerine önemine dikkat çekti, “caydırıcı cezalar” istedi.
İLGİLİ ÇEVRELER NE DEDİ?
Varış: “Kanser hastalığına neden olur”
YENİDÜZEN’e konuşan TIP-İŞ Başkanı Doktor Ahmet Varış, sularda doğal olarak bulunan bromür maddesinin, ozonla zenginleştirme hava yöntemi uygulandığında kanserojen bir madde olan bromata dönüştüğünü anlattı.
Dünya Sağlık Örgütü araştırmalarının bu yönde belirli değerleri ortaya koyduğunu anımsatan Dr. Varış, denetimin öneminde dikkat çekti.
İçme suyunda bromat maddesinin sınırların üzerinde olması durumunda insan sağlığı üzerine olumsuz etkiler yarattığına dikkati çeken Dr. Varış, “Özellikle de kas ve böbrek dokusu ile karaciğerde yıpranmaya yapıyor, kansere yol açıyor” dedi.
Gıda Mühendisleri Odası Başkanı Sıdıka Can:
“Su ambalajlayan her firmada gıda veya kimya mühendisi bulunmalı”
“Bromat içme sularında dezenfeksiyon işlemi olan ozonlama yöntemi sırasında açığa çıkan bir bileşimdir ve bunu bir limiti vardır. Bu limit üzerine çıkmamalı ve analizlerin de düzenli olarak yapılması gerekir. Kontrol altında tutulduğu müddetçe sıkıntıya neden olmaz. Analizler düzenli olarak yapıldığı müddetçe kontrol altına alınabilir. 2016 yılından beridir, devlet laboratuarı yandığından bu yana analizler yapılmıyordu, şimdi 3 yıldan sonra başladı ve sağlık bakanlığı denetimlerinde bunu gözlemledi. Analizlerin kesinlikle ara verilmeden istikrarlı bir şekilde yapılması gerekir.
Bromat, vücutta birçok zarara neden olur, kanserojen olduğu iddia edilir. Gerekli önlemlerin alınması için firmaların faaliyetleri durduruldu. Önlemler alınmalı, bu bileşen istenilen düzeye indirilmeli.
Bu tür bileşenleri tüketmek uzun vadede insan sağlığına zarar verir. Uzun vadede kontrol edilmezse ciddi sorunlar ortaya çıkar.
Önemli olan ‘Ambalajlanmış içme suyu yasası’na uymak. Bu yasada her su ambalajlayan firmada gıda mühendisi olan veya kimya mühendisi olan bir sorumlu yöneticisinin bulunması gerekiyor. Bu konuda da yaptırımların sağlanması önemli... Bu operasyonlar ve çalışmalar uzmanlar tarafından yürütülmelidir.”
Girne Akçiçek Hastanesi Başhekimi Dr. Ceyhun Birinci:
“Kan hastalıklarından kansere dek uzun vadede zararları vardır”
“Zararlı olduğu tespit edilen maddelerle karşılaşıldığında hemen üretim durdurulup gerekli tedbirler alınmalı. Her kimyasalın mutlaka zararları vardır bunun yanında her kimyasalın farklı etkileri de vardır. Kimyasallar kısa vadede özellikle mide ve bağırsak semptomlarına yol açar. Kusma ve ishal yapabilir. Bunların dozu ve sürekli maruz kalınıp kalınmadığı da önemli ölçüde etki yaratır. Kan hastalıklarından tutun da kansere dek uzun vadede zararları vardır. Klorun bile dozunun fazla olması ishal, karın ağrısına yol açabiliyor. Her kimyasalın vücuda yan etkileri vardır.”
Gıda Mühendisi Naile Soyel:
“Denetimlerde, veteriner, gıda ve ziraat mühendisleri de büyük ölçüde yer almalıdır”
“Suda standarda uygun olmayan hiçbir element kabul edilemez. Bir tane bile fazla bakteri olsa dahi yine limitin üzerinde olduğu için kullanılmaz, imha edilir. Bu konu aynı zamanda tıbbi bir konudur. Biz de gıda mühendisleri olarak, insan sağlığını tehdit edecek her türlü riskin, gıda haddinden uzaklaştırılmasıyla ilgili çalışmalar yapıyoruz. Sadece kimyasal riskler değil, bunun yanında fiziksel ve mikrobiyolojik riskler de vardır. Ama en risklisi kimyasallardır çünkü insan vücudunda kalıntı bırakıyor. Bir gıdada tespit edilmesi de kolay olmaz, uzun ve teferruatlı deneyler gerektirir. Dolayısıyla ince noktaları yakalayabilmek üst düzey laboratuar araştırması gerektirir. Bunun da rutin denetimlerde ortaya çıkması gerek. Her ürünü kimyasal teste tutmak çok da pratik değil. Her türlü riskler üretimin başında sağlanmalı, her ürünü kontrol ederek doğru bir sistem değildir.
Bu noktada gerek sağlık gerekse tarım bakanlığının yapığı denetimler çok önemli bir çalışma. Gıda güvenliği konusunda yaşamsal bir önemi vardır. Gıda denetiminde veteriner, gıda mühendisleri, ziraat mühendisleri de büyük ölçüde yer tutmalıdır. Su konusunda da özellikle gıda mühendisi alanına giriyor. Gıdayı bilimsel bir yöntemle koruma altında tutmak da hayati bir önem arz ediyor. Bu hepimiz için çok önemli. Bu denetimlerde alanında uzman bilirkişilerle yapılmalıdır. Özellikle çocukların korunması çok daha hassas bir noktadır. Bunları daha hassasiyetle ele almamız gerekiyor. Sadece su değil, tüm sektörlerde gıda güvenliğinin sağlanması, sağlığımızı korumak adına çok önemlidir.”