41 YILIN EN BÜYÜK BÜTÇE AÇIĞI
CTP Milletvekili Devrim Barçın, Kanal SİM’de yayınlanan Haber Toplantısı programında yaptığı açıklamada, söz konusu bütçe açığını “41 yıllık KKTC tarihinin en büyük açığı” olarak niteledi.
Serap ŞAHİN
2025 Mali Yılı Genel Bütçe Yasa Tasarısı kapsamında öngörülen toplam bütçe hacmi 136 milyar 280 milyon TL olarak açıklandı. Tasarıda, bütçe açığı 17 milyar 618 milyon TL olarak öngörülürken, önceki yılın gerçekleşen rakamları dikkate alındığında bu açığın 50 milyar TL’ye kadar ulaşabileceği ifade edildi.
Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi'nde dün Cumhurbaşkanlığı, Cumhuriyet Meclisi, Sayıştay, Mahkemeler ve Hukuk Dairesi bütçeleri görüşüldü, Cumhurbaşkanlığı bütçesi 619 Milyon 500 bin TL olarak açıklandı.
Komite Başkan Vekili, CTP Milletvekili Erkut Şahali, geçtiğimiz yıl için öngörülen 6 milyar 780 milyon TL bütçe açığının yıl sonunda 15 milyar TL’ye çıktığını vurguladı. Şahali, 2025 yılı için 17 milyar 618 milyon TL olarak öngörülen bütçe açığının da benzer bir şekilde artabileceği ve 50 milyar TL’ye ulaşabileceğini belirtti.
Kanal Sim ve Yenidüzen’de yayınlanan Haber Toplantısı programında yaptığı açıklamalarda, ‘KKTC’ tarihindeki en büyük bütçe açığıyla karşı karşıya olunduğunu kaydetti. Barçın: “Türkiye’den kesin gelecek gözüyle bakılan ancak 3 yıldır kamu maliyesine gelmeyen krediler diye nitelendirdiğimiz 4 milyar TL bu yıl da gelmezse bizim gerçek bütçe açığımız 21 milyar 618 milyon TL.” açıklamalarında bulundu.
Öte yandan Maliye Bakanı Özdemir Berova, geçtiğimiz yıl 2024 Mali Yılı Merkezi Devlet Bütçesi’nde 6 milyar 780 milyon TL bütçe açığı öngörüldüğünü açıklamış, açığın önemli bir bölümünü yıl sonunda kapatacaklarını söylemişti ancak yıl sonu itibarıyla bütçe açığı beklenenin çok üzerinde gerçekleşerek 15 milyar TL seviyesine ulaştı.
6 milyar 780 milyon TL açıktan 15 milyara
Maliye Bakanı Özdemir Berova, geçtiğimiz yıl 2024 Mali Yılı Merkezi Devlet Bütçesi’nde 6 milyar 780 milyon TL bütçe açığı öngörüldüğünü açıklamış, açığın önemli bir bölümünü yıl sonunda kapatacaklarını söylemişti ancak açık daha da büyüdü 15 milyar TL’ye dayandı.
Berova, daha kontrollü bir ekonomi için yakın bir süre içerisinde e-faturaya da geçileceğini ve bunun için de otomasyon sistemi üzerindeki alt yapının hazırlandığını söylemişti.
Ülkede kredi kartı kullanımını daha da teşvik etmek adına çalışmalar içerisinde olduklarını da belirten Berova, “Gelir artıcı adımlarla 6 milyar 780 milyon TL’lik bütçe açığının önemli bir bölümünü 2024 yılı sonunda kapatacağımızı düşünüyorum” demişti.
Öte yandan Berova, birtakım yasal düzenlemelerle de gelir artırıcı hamleler yapacaklarını da söylemişti.
2025’de öngörülen bütçe açığı 17 milyar 618 milyon TL
2025 Mali Yılı bütçesi kapsamında gider ve gelir kalemleri açıklandı. Buna göre, bütçede öne çıkan rakamlar şu şekilde:
Gider Kalemleri:
Personel giderleri: 37 milyon 776 bin 927 TL
Sosyal Güvenlik kurumuna devlet primi giderleri: 2 milyon 605 bin 786 TL
Mal ve hizmet alım giderleri: 16 milyon 532 bin 718 TL
Faiz giderleri: 1 milyon TL
Cari transferler: 59 milyon 840 bin 909 TL
Sermaye transferleri: 12 milyon 523 bin 660 TL
Yedek ödenekler: 6 milyon TL
Gelir Kalemleri:
Finansman: 118 milyar 662 milyon TL
Mahalli gelirler: 86 milyon 84 bin TL
Fiyat istikrar fonu: 9 milyon 452 bin 570 TL
Diğer fon gelirleri:
Döner sermaye gelirleri: 950 bin TL
Özel gelirler: 55 bin TL
TC yardımları: 3 milyar 620 milyon 430 bin TL
TC kredileri: 4 milyar TL
Kamu maliyesine destek: 4 milyar TL
İç kaynaklar: -17 milyar 618 milyon TL ( bütçe açığı )
“17 milyar 618 milyon bütçe açığının 50 milyara dayanması olası”
Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi Başkan Vekili, CTP Milletvekili Erkut Şahali, 2025 Mali Yılı Merkezi Devlet Yönetimi Bütçe Yasa Tasarısı’na ilişkin açılış konuşmasında, bütçenin yılın açıkla kapatılacağı öngörüsünde olduğunu belirterek, 2025 yılı bütçe açığının 50 milyara dayanmasının olası olduğunu belirtti.
“Biz muhalefet milletvekilleri olarak bütçeyi enine boyuna değerlendireceğiz, ama hükümet tarafının bizim önerilerimizi biraz da yarım kulak dinleyeceğini bilerek hareket edeceğiz.” diyen Şahali, Komite Başkanı Resmiye Canaltay’ın konuşmasını hükümetin can kulağıyla dinlemesi gerektiğini ifade ederek, Canaltay’ın konuşmasında önemli mesajlar verdiğini, uyarılarda bulunduğunu söyledi.
Ülkede istikrara engeller olduğunu belirten Şahali, buna örnek olarak kayıt mekanizmasının olmamasını gösterdi. Ülkede kayıtlılığın olmaması nedeniyle planlama da yapılamadığını anlatan Şahali, 2025 bütçesinin günü kurtarmak maksadıyla hazırlanmış bir belge olduğunu kaydetti.
Ülkenin acil gereksinim duyduğu meselelerle ilgili öngördüğü giderlerin bütçede bulunmadığını belirten Şahali, 2024 yılının öngörülenden fazla bütçe açığı ile kapatılacağını düşündüğünü kaydetti.
Bir yılda farklı sektörlerde yaşanan olumsuzluklara işaret eden Şahali, TL kullanımından dolayı dezavantajlar yaşandığını belirtti. Şahali, bugün gelinen noktada alışverişin Kıbrıs’ın güneyine kaydığını ifade etti.
Bunların sonucunda çok ciddi bir ticari açık ve bütçe açığı oluştuğunu ve 2025 yılında bunları tersine çevirecek bir ödeneğin bütçe içerisinde olmadığını belirten Şahali, ana muhalefet olarak bütçeyi sadece rakamların yeterliliği olarak değil, hedeflere ulaşmak anlamında ödenekleri barındırıp barındırmadığı anlamında da değerlendireceklerini aktardı.
“Kamuda çok ciddi bir insan kaynağı israfı olmaktadır.” diyen Şahali, kamuda nitelikli, yetkin ve yetkili çalışan eksikliği olduğuna değindi. Şahali, disiplinli ve siyasi kaygılardan uzak bir kamu personel rejiminin hayata geçirilmesinin ertelenmemesi gereken bir ihtiyaç olduğunu vurguladı.
136 milyar 280 milyonluk genel bütçenin açıkla 2025 yılını tamamlayacağı öngörüsünü ortaya koyan Şahali, geçen yıl öngörülen bütçe açığının 6 milyar 780 milyon TL olduğunu ancak bugün gelinen noktada rakamın 15 milyara çıktığına dikkat çekti, 2025 yılı bütçesinde de 17 milyar 618 milyon olarak görünen açığın 50 milyara dayanmasının olası olduğunu söyledi.
Cumhurbaşkanlığı bütçesi 619 Milyon 500 bin TL
Cumhuriyet Meclisi Ekonomi, Maliye, Bütçe ve Plan Komitesi’nde 2025 Mali Yılı Merkezi Devlet Yönetimi Bütçe Yasa Tasarısı’nın madde madde görüşülmesine geçilmesi oylandı ve oy çokluğuyla onaylandı.
Komitede 619 Milyon 500 bin TL’lik Cumhurbaşkanlığı, 574 Milyon 345 bin TL’lik Cumhuriyet Meclisi, 140 Milyon 133 bin 900 TL’lik Sayıştay Başkanlığı, 898 Milyon 978 bin 300 TL’lik Mahkemeler, 307 Milyon 435 bin TL’lik Hukuk Dairesi (Başsavcılık) bütçesi görüşüldü.
CTP Milletvekili Devrim Barçın:
“Gerçek bütçe açığımız 21 milyar 618 milyon TL”
Cumhuriyetçi Türk Partisi Milletvekili Devrim Barçın, Kanal Sim ve Yenidüzen’de yayınlanan Haber Toplantısı programında yaptığı açıklamalarda, ‘KKTC’ tarihindeki en büyük bütçe açığıyla karşı karşıya olunduğunu belirtti. Barçın, 2023 yılında bütçe açığının toplam giderlerin yüzde 8,5’i, 2024 yılında yüzde 8,60’ı, 2025 yılı için ise yüzde 12,92’si olarak öngörüldüğünü ifade etti.
“41’inci yılı kutlanan KKTC’de tarihi bir bütçe açığı ile karşı karşıyayız” diyen Barçın, bütçe açığının kapatılması için hükümetin borçlanma ya da vergi artışına yönelmesi gerektiğini ancak "Bizim aldığımız duyumlara göre, hükümet bazı ürünlerde KDV artışına gidecek. Bu, bütçe açığını kapatmak için vatandaşa zam yaparak bu açığı vatandaştan almak anlamına gelir" dedi.
Barçın, “Bu yıl yüzde 60 enflasyon öngörümüz var. Geçen yıl Türkiye’den kamu maliyesine aktarılması öngörülen kaynak 5 milyar TL’ydi. Ancak bu seneki bütçede ilk kez, yüzde 60 enflasyona rağmen Türkiye’den gelecek olan kaynak 4 milyar TL’ye düştü. Yüzde 20 düşüş oldu.” şeklinde konuştu.
Barçın, Türkiye’den toplam yardım ve kredilerin 18,5 milyar TL gelmesi öngörüldüğünü, 2024 bütçesinde Türkiye’den kamu maliyesine gelmesi öngörülen kaynağın 5 milyar TL iken, 9 ayın sonunda gerçekleşen rakamın bunun yüzde 1,25’i olarak 62 milyon TL geldiğini belirtti. “Türkiye’den kesin gelecek gözüyle bakılan ancak 3 yıldır kamu maliyesine gelmeyen krediler diye nitelendirdiğimiz 4 milyar TL bu yılda gelmezse bizim gerçek bütçe açığımız 21 milyar 618 milyon TL.” açıklamalarında bulundu.
“İzaz ikrama ve ağırlamaya kaynak var, okullara yok”
Cumhurbaşkanlığı'nın örtülü ödeneğinin yüzde 85 artırıldığını ifade eden Barçın, "Bu bütçe disiplinine aykırı bir artış. Bütçenin toplam gider artış oranı ise yüzde 73. Bu oran, enflasyon yüzde 60 öngörüsünün de üzerindedir" dedi.
2025 bütçesinde Temsil ve Tanıtma Giderleri için 197 milyon 802 bin 900 TL ayrıldığını vurgulayan Barçın, "Bu miktar 5 milyon 494 bin 525 Euro’ya denk geliyor. Kamu Maliyesi sadece bu alanda yüzde 50 tasarruf etse, iki yeni okul yapılabilir ve prefabrik sınıflarda eğitim son bulabilir. Ancak izaz ikrama ve ağırlamaya kaynak var, okullara yok" ifadelerin kullandı.